جهان اجازه تضعیف برجام را به امریکا ندهد

دیپلمات سابق امریکایی: اروپاییها نباید برای خوشایند ترامپ، در مسیر به خطر انداختن برجام گام بردارند

بهمــوازات قــوت گرفتــن تصمیــم دولتمــردان امریکا برای خــروج از توافق هســتهای، مقامهای سایر کشــورها برای حفــظ ایــن توافق تــب و تاب بیشــتری از خود نشــان میدهند. درحالی که شرکای اروپایی واشنگتن آشکار و پیدا میکوشند دونالــد ترامــپ را بــه انحــای مختلــف از جملــه طــرح تحریــم موشــکی ایــران بــرای مانــدن در برجــام متقاعــد کننــد، دیپلماتهــای غربی هشــدار دادهاند که این کوشــش نباید به نحوی باشد که هم ترامپ از برجام کنار بکشــد و هم اعتماد ایــران بــه اروپــا از دســت بــرود. همزمان غالمعلــی خوشــروی نماینــده ایــران در ســازمان ملــل تأکیــد کرد کــه برجــام نه تغییــر یافتنی و نه دوباره مذاکره شــدنی است.

ترامــپ بــا کنــار گذاشــتن رکــس تیلرســون، وزیر خارجه ســابقش که جزو حامیان حفظ برجام بود و انتخاب مایک پمپئو به جای او و همچنین انتخاب جان بولتــون، بهعنــوان مشــاور امنیــت ملــی امریکا با پیشــینهای آشــکار در ضدیت با ایران، به ســمت و ســوی خروج از برجام گام برمــیدارد. تصمیمــی کــه گرچــه با مخالفت شــدید ســایر طرفهــای توافق هســتهای مواجه شــده اســت امــا عملی شــدن آن دور از ذهــن به نظر نمیرســد. چنانکه شماری از دیپلماتهای اروپایی انتصابهــای جدیــد ترامــپ را بــا هدف عملــی کردن وعده او بــرای کنارهگیری از برجام توصیف کردهاند. رئیس جمهوری امریکا باید چند هفته دیگر درباره تمدید تعلیــق تحریمهــای هســتهای ایــران تصمیمگیــری کند و این در حالی اســت که او عملی شــدن این اقــدام را به انجام اصالحاتــی در متــن برجــام گــره زده و مدعی شــده که اگر این کار صورت نگیرد امریکاعمالًازاینتوافقچندجانبهبیرون خواهد رفت. دسترسی بازرسان خارجی بــه همــه اماکــن نظامی و محدود شــدن برنامه موشکی دفاعی جمهوری اسالمی ایران، از جمله خواستههای ترامپ است که زمزمه آغــاز گفتوگوها پیرامون آن از ســوی مقامهای اروپایی شنیده میشود. گفتوگوهایــی که هــدف و ســازوکارهای پیشبینــی شــده بــرای آن مــورد انتقــاد برخــی از صاحبنظــران بینالمللــی قــرار گرفتــه اســت. در همیــن چارچوب دیپلماتهــای غربــی در گفتوگــو بــا رســانه انگلیســی «گاردین» ضمــن ابراز ناامیــدی از ادامــه پایبنــد مانــدن امریکا بــه برجــام به کشــورهای اروپایی هشــدار دادهانــد بــرای حفــظ ایــن توافــق، راهی در پیــش نگیرنــد کــه افــزون بر وفــاداری ترامــپ به برجام، اعتماد ایران به اروپا را هم از دســت رفته ببینند. چنانکه روبرت مالــی، دیپلمات ســابق امریکایــی که در گفتوگوهــای منتهــی به انعقــاد برجام هــم حضور داشــت، به تــالش اروپا برای جلب نظر ترامپ بــا اعمال تحریمهای جدیــد علیه ایران اشــاره کــرده و گفته که این راه درستی برای متقاعد کردن دولت امریکا به ماندن در برجام نیســت. مالی گفتــه: «اروپاییهــا نباید برای خوشــایند ترامپ، در مسیر به خطر انداختن برجام گام بردارنــد چون این کار در حقیقت، به منزله کشتن برجام برای حفظ آن است. این خطر وجود دارد که اروپاییها، نهایتاً نتوانند دولت امریکا را آرام کنند و در عین حال، فاصله ایرانیها با آنها هم بیشتر و بیشتر شــده باشــد». کلســی داونپورت، مدیر بخش عدم اشاعه هستهای مؤسسه کنترل تســلیحات امریکا هم به برکناری هربــرت مکمســتر، مشــاور امنیت ملی ترامــپ و تکیــه زدن جان بولتــون بر این مســند اشــاره کــرده و گفتــه: «انتصــاب بولتــون، میــخ دیگری بر تابــوت توافق با ایران است». او در ادامه به لزوم یکپارچه ماندن دیگر طرفهای برجام در مقابله با زیادهخواهیهــای ترامپ هم پرداخته و گفتــه: «بــه نظــر مــن، تــالش جمعــی اتحادیــه اروپــا، روســیه، چیــن و دیگــر کشــورها برای حفظ برجام، امری حیاتی اســت. شکســت در حمایــت از برجــام، تســلیم در برابــر موضــع امریــکا خواهد بــود و پیامــی خطرنــاک به دنیــا مخابره میکند کــه قواعد عدم اشــاعه را بیش از پیش به خطر میاندازد». سوزان مالونی، کارشناس ارشــد اندیشکده بروکینگز هم در یادداشــتی در وبــگاه ایــن اندیشــکده، تبعات ورود بولتون به کاخ سفید را مورد بررســی قرار داد و نوشــت:«نزدیکترین تهدیــد بــرای ایــران، از واشــنگتن ناشــی میشــود. جایــی کــه دولت ترامــپ برای زیــرو رو کــردن توافــق هســتهای ۵۱۰۲، آماده میشــود. ایــن اقــدام، تحریمهای اقتصادی ســخت علیه ایران را بازخواهد گرداند و تنش بین دو دشــمن قدیمی را تشدید خواهد کرد».

بــه گفتــه ایــن کارشــناس بــا حضــور جــان بولتــون و مایــک پومپئــو در دولت امریــکا، ایرانیــان و جهــان خودشــان را برای عقبنشــینی امریکا از برجام آماده میکننــد. انتصــاب ایــن دو، وضعیــت متزلــزل گفتوگوهای میان واشــنگتن و اروپا درباره اولتیماتوم برجامی ترامپ را بدتر کرده است. ■ خوشــرو: جامعه جهانی نگذارد امریکا برجامراتضعیفکند

همزمــان بــا تــالش کاخ ســفید برای خروج از برجام، مقامهای ایران، عواقب تصمیــم احتمالی امریــکا پیرامــون این توافــق را متوجــه کشــورهای بینالمللی دانســتهاند. در همین چارچوب نماینده دائــم ایران در ســازمان ملــل، جلوگیری از تضعیــف برجــام را وظیفــه همگانــی جامعــه بینالملــل دانســت و گفــت: «تــداوم و اعتبار برجام به اجــرای کامل، مؤثــر و بیقیــد و شــرط آن توســط ســایر طرفها بستگی دارد». غالمعلی خوشرو کــه در نشســت ســال 8۱۰۲ کمیســیون خلع ســالح در نیویورک سخن میگفت، افزود: «۰۱ گزارش پیاپی مدیرکل آژانس بینالمللــی انــرژی اتمــی تأییــد میکند ایــران تعهــدات هســتهای خــود تحــت برجام را به طور کامل انجام داده است».

او تأکیــد کــرد: «برجــام نــه تغییــر یافتنــی و نه دوباره مذاکره شــدنی اســت و آژانــس بینالمللــی انــرژی اتمی، تنها مرجــع صالــح بــرای ارزیابــی پایبنــدی ایران به تعهداتش تحت برجام است». خوشــرو با اشــاره به رهیافت، سیاستها و اقدامهــای مخــرب و غیرمســئوالنه امریکا در ارتباط بــا اجرای برجام، از آنها بهعنــوان نقــض تعهــدات این کشــور در برجــام، بویــژه بندهــای 8۲ 6۲، و 9۲ یاد کرد کــه امریــکا متعهــد اســت صادقانه کلیــه تالشهــای الزم را بــرای تــداوم برجــام و اجرای موفقیتآمیــز آن انجام داده و از هــر اقدامــی در جهت اخالل در بهرهمندی کامل ایران از رفع تحریمها و عادی شــدن روابط تجاری و اقتصادی با ایران، خودداری کند.

او از جامعــه جهانی خواســت نگذارد امریــکا برجام را تضعیف کنــد چون این به نفع چندجانبهگرایی نیست و بنابراین جلوگیری از آن وظیفهای جمعی اســت. هشــدار ایران به عواقــب خروج احتمالی امریــکا از برجــام در حالــی اســت کــه مقامهای ســایر کشــورهای طــرف توافق همچنــان بــر مواضع خــود در حمایت از برجام پافشاری میکنند. یوری اوشاکوف، مشــاور رئیــس جمهــوری روســیه تأکیــد کرد:«بــا توجــه بــه پایبنــدی کامــل ایران به تعهــدات خــود در چارچــوب برجام، مهمتریــن وظیفــه مســکو حفــظ توافق هستهای است و همه کشورها، بجز امریکا در ایــن موضعگیری با روســیه همعقیده هستند». اوشــاکوف همچنین اعالم کرد کــه در جریــان مذاکــرات والدیمیر پوتین با حســن روحانی، رئیس جمهوری ایران که قرار اســت در آنکارا انجام شــود، روند اوضاع پیرامون توافق هستهای با توجه به ارسال عالئم نگرانکننده از جانب امریکا در مورد تغییر شروط این توافقنامه مورد بررسی قرار بگیرد.