نشستآنکارا،اهمیتگف توگو

همیشه خصوصاً در شرایط بحرانی گفتوگو بهتر از عدم گفتوگوســت، بهشــرطی که هــدف آن نه خریــد زمان با هدف تجدید قوا ...و بلکه برای دستیابی به راه حل خروج از بحران باشــد. اگر هدف نشســت ســوچی و آنکارا خروج از بحــران تحقــق راه حــل سیاســی در ســوریه باشــد، این نشستها را میتوان نقطه عطف تلقی نمود.

با وجود برگزاری چندین نشســت آســتانه و برگزاری اجالس ســوچی و نشســت آنکارا، حل بحران ســوریه با برخــی ابهامــات مواجه اســت. در حالی کــه پرچمهای ترکیــه بر فــراز عفرین برافراشــته شــده و اردوغان اعالم داشــته این شــهر قرار اســت تابــع فرمانداری هاتــای گردد، دومین نشســت ســهجانبه ایران، ترکیه و روســیه در آنکارا برگزار شد. مهمترین هدف نشست سوچی و آنکارا تأکید بر تداوم همکاری سه کشور ایران، ترکیه و روسیه بهعنوان ضامــن حل و فصل سیاســی بحــران و تضمینکننده اجــرای مناطق کاهش تنش، تأکید بر مســائلی چون ضــرورت حفظ تمامیت ارضی ســوریه، تداوم مبارزه با تروریســم، برقراری ثبات و امنیت، تهیه قانون اساســی و بسترسازی برای دوره انتقال ...و بوده است.

روند مذاکرات میان ایران، ترکیه و روسیه که به ابتکار مسکو، موافقت آنکارا و همراهی تهران آغاز شــده اگرچه بهطور نســبی از تنشها کاســته اســت، اما تا رسیدن به نتیجه نهایی و پایان بحران فاصله دارد. از منظری نشستهای آستانه و ســوچی عامل گســترش نفــوذ و تثبیت موقعیــت بازیگران اصلــی در مناطق استراتژیک شده است. در این میان رویکرد ترکیه و اقداماتی نظیر اشغال عفرین که با هدف پیگیری حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت ملی سوریه در تضاد است نمــی توانــد از نقد دو بازیگــر دیگر این روند دور بمانــد چنانکه رئیسجمهوری کشورمان به صراحت تأکید کرد که عفرین باید در اختیار ارتش سوریه قرار گیرد.

نشســت آنکارا بــا محور قرار دادن ضــرورت تداوم تالش برای دســتیابی به راه حل سیاسی، تأکید بر مبارزه با تروریسم، حفظ تمامیت ارضی سوریه ...و در حالی پایان یافت که نگاه ایران، ترکیه و روســیه به حاکمیت مســتقر در دمشــق یکســان نبوده و در ماههای اخیر عالوه بر نقض تمامیت ارضی ســوریه توســط ترکیــه، آنکارا همچنان تأکید بر عدم پایبندی به تداوم ســیادت اســد بر ســوریه داشــته اســت. با این حال تأکید هر سه کشــور بر حفظ تمامیت ارضی سوریه در بیانیه پایانی نشست آنکارا جای امیدواری دارد.

ســفر روحانــی و پوتیــن به ترکیــه در کنار شــرکت در نشســت آنکارا، ســفری دو جانبه بود که در عمق خود پیام برای ایران، روسیه و در عین حال کشورهای منطقــه و نظــام بینالملــل داشــت. ترکهــا روند بــازی باختــه در ســوریه را با چرخشــی معقول تغییر داده و توانستهاند روابط مسکو- آنکارا را از سایه خنجر فــرو رفته بر پشــت پوتیــن، به مرحلهای برســانند کــه در کنار برگــزاری اجالس سه جانبه، رئیس جمهوری روسیه پروژه احداث نیروگاههای هستهای به ارزش 20 میلیــارد دالر را افتتاح نماید. تحوالتی چون پذیرش اســد در قدرت از ســوی ســعودی، درج اخبار احتمال بازگشــت دمشــق بــه اتحادیه عــرب، تمایل ورود فرانســه به بحران ســوریه، سیاســت اعالم خروج ترامپ از ســوریه و تبعات آن، نشان از آن دارد که بحران سوریه میتواند وارد مرحله جدیدی از تحوالتی شود که باید ایران با آمادگی برای تبعات آن دوراندیشی کند.

اجــالس دوم ســران ایران، ترکیه و روســیه در آنــکارا پایان یافــت، اما بحران ســوریه پایان نیافته و احتمــال تبدیل آن به دامی بزرگتر از جغرافیای ســوریه وجود دارد. بحران ســوریه نه تنهــا ظرفیتهای زیادی از منطقه تخلیه نموده و حاشــیه امن برای اســرائیل ایجاد کرد، بلکه شرایط عادی شــدن روابط منطقه بــا تلآویو و نشــانه گرفتــن ایران را فراهم نموده اســت. نکته مهم آن اســت که مــا بهعنــوان ایران بایــد تفاوت میان قابلیتهای کشــورهای درگیــر در بحران و بــده بســتانهای جهانی و منطقهای و جایــگاه ایــران در آن را درک کرده و برای شرایط پیش رو نه یک راهبرد بلکه چندین راهبرد جایگزین داشته و درک کنیم دنیــای سیاســت مرد و نامرد نداشــته و تنها و تنها منافع اســت کــه در آن نقطه تعیینکنندهاست.