معادله بازیگران در سوریه
نشســت ســهجانبه ایران، روســیه و ترکیه در شــرایطی برگزار شــد که سوریه از لحاظ میدانی عماً وارد دوران ثبات شــده اســت. ســه کشــور که بعد از موفقیتهای میدانی در ایجاد ثبات در ســوریه، گفتوگوها پیرامون حل سیاسی بحران سوریه را ادامه میدهند با مطالبه کشــورهایی روبــهرو هســتند کــه میخواهنــد در رونــد دیپلماتیک حل بحران ســوریه صاحب نقش باشــند کــه این نقش حتماً منفــی خواهد بود. یعنــی امریکا، فرانســه و عربســتان در حالی خواســتار حضور در این گفتوگوها هســتند که نــه تنها در حــوزه میدانی هیچ کمکی به فرو نشــاندن تنشهای نظامی نداشــتند و حتی کمکهای منفی هم کردند بلکه نقش غیر قابل انکاری در تربیت گروه تروریستی داعش هم داشتند. لذا ایران و روســیه ســعی کردند حضــور بازیگران دیگــر در گفتوگوهای جاری فراتر از ترکیه نشود. ترکیه هم که به دالیلی دعوت شده تا پیش از این، بازیگری دوگانه در قبال سوریه بوده است.
آنچه در روند نشست کنونی درباره سوریه باید مد نظر سه کشور قرار گیرد آن اســت که مردم ســوریه نقش اصلی را در آینده سیاسی این کشور رقم بزنند. این مذاکرات باید به گونهای هدایت شود که خروجی آن ایجاد ثبات در سوریه و ایجاد یک ساختار سیاسی دموکراتیک و قابل دفاع در این کشور باشد. ساختاری که در قالب آن امکان مداخله خارجی بیش از این فراهم نباشد. ضمن آنکه شرایطی باید شکل گیرد تا براساس آن، تحوالت سوریه به داخل این کشور محدود شود و بحرانهایش دیگر به بحرانهای منطقهای تبدیل نشود. در این چارچوب نباید فرامــوش کــرد که برخی بازیگــران مانند ترکیه بــازی خطرناکی را آغــاز کردهاند. این کشــور ســعی میکند قبل از اینکه ثبات سیاســی و امنیتی در ســوریه شــکل گیــرد بخشــی از راهبردهــای امنیتی خــود را در این کشــور پیش ببــرد. نتیجه آن تداوم بی ثباتی در ســوریه و ادامه تحوالت بحران ســاز است. در چنین موقعیتی ایران و روسیه در نشست اخیر که به میزبانی ترکیه برگزار شده بر محدودسازی نقشآفرینــی ترکیه تاکید می کردنــد. اینک جهانیان شــاهد اتفاقاتی در عفرین ســوریه هستند که علیه مردم کرد این کشــور صورت میگیرد که ایران نمیتواند به آن بی تفاوت باشد و روسیه هم قطعاً در این رابطه موضع خواهد داشت. اگر این سه کشور خوب عمل نکنند و راهبرد مبتنی بر ثبات را در سوریه که پیش از این در حوزه میدانی به سرانجام رسید، در حوزه سیاسی و دیپلماتیک هم به نتیجه نرسانند آن وقت امکان مداخات منفی بیرونی فراهم خواهد شد.
ضمــن آنکه باید توجه داشــت که به هر حال گروههای تروریســتی که عامل کشــورهای بیرونی و مرتجع هستند، کماکان دیپلماســی و ثبات را قبول ندارند، باید از روند حل و فصل سیاســی بحران ســوریه دور نگه داشــته شــوند. اما همه بازیگرانی که نقش ثبات ســاز را در سوریه ایفا میکنند میتوانند در آنجا حضور داشته باشند.
در واقع حضور کشورهایی مانند امریکا و فرانسه در صحنه مذاکرات سیاسی ســوریه فقط واقعیت را پیچیدهتر میکند. در گذشــته آنهــا راهبردهای منفی را راهبری کردند به این شکل که به دنبال سرنگونی دولت مستقر سوریه بودهاند و االن هم سیاستشان بیشتر مبتنی بر حمایت از معارضان سوری است تا خود سوریه و حتی به نام امنیت در اسرائیل حاضرند در سوریه ناامنی ایجاد کنند لذا معتقدم فراتر از تعارفات دیپلماتیک باید با واقعیت روبهرو شــد و مانع از آن شد که حضور بازیگران دیگر بیثباتی را برای سوریه نهادینه کند.