مهرورزی را به دانشآموزان یاد دهیم
چنـــد هفتهای میشـــود کـــه خبر حذف آزمون تیزهوشـــان در مقطع ششـــم در رســـانهها مطرح شـــده اســـت. در ابتدا باورش ســـخت بود ولی مطالب بعدی و نشست خبری وزیر آموزش و پرورش تأییدی بـــود بر این قضیه کـــه میتواند آرام آرام لکوموتیـــو آمـــوزش و پرورش کشـــور را به ریل اصلی خـــود برگرداند. ســـال های طوالنی اســـت کـــه در نظام آموزش و پرورش مـــا رویهای متروک و افراطـــی بر انتقال صـــرف دانش حاکم شـــده و موجب شـــده اســـت ایـــن نهاد اجتماعـــی بســـیار مهـــم از مأموریـــت کلیـــدی خود در کنار انتقـــال دانش روز، یعنـــی آمـــوزش مهارتهـــای زندگـــی جمعـــی در جهان مـــدرن و نا ایســـتای کنونی فرسنگها فاصله بگیرد. یکـــی از آفـــات نظـــام آمـــوزش امـــروز کشـــور ما تمایز و جداســـازی مدارس و طبقهبندی مـــدارس به مدارس خاص و عادی مانند تیزهوشـــان و غیره است. این شـــیوه تمایـــز مدرســـهای در تضاد بـــا روح قانون اساســـی و مغایـــر با رکن عدالـــت اجتماعی و همچنیـــن مغایر بـــا مبانـــی اولیـــه روان شناســـی تعلیم و تربیـــت، جامعـــه شناســـی توســـعه و پـــرورش ســـرمایههای انســـانی اســـت. رویکردی که اساســـاً آمـــوزش و پرورش را از اینکه موتور توسعه باشد به نهادی ضد توسعه تبدیل کرده است. بهعبـــارت دیگـــر، امـــروزه ســـال هـــای متمـــادی عمر کـــودکان و جوانـــان این ســـرزمین در کالس هـــای آمـــوزش و پرورش و صدها کالس کمک آموزشـــی که اساســـاً ضد توسعه هســـتند، سپری میشود. دریغ و هزاران دریغ از دانش و مهارتی که در زندگی معمولی گرهی از کار آنها باز کند. دانشآموز ممکن است المپیادی فیزیک شـــود ولی به بســـتن کمربند ایمنی در اتوبوس عامل نباشد. همـــان رفتـــاری کـــه میتوانســـت جان دخترکان نخبـــه هرمزگانـــی را از مرگ نجات دهد. عموماً کالسهای آموزش و پـــرورش امـــروز صرفـــاً چهـــار پایهای اســـت بـــرای رســـاندن دســـت آنها به سکوی دانشگاه. دانشگاهی که گسسته از جامعه و نیازهای آن، چند ســـال بیشتر ازعمر آنها ســـپری خواهد کـــرد و بدون کمتریـــن مهـــارت زندگی، بـــا خروارها دانـــش که تا آخـــر عمر کاربـــردی از آن نخواهند دید، وارد جامعه بسیار پیچیده شـــده و خـــود را در حـــل کوچکتریـــن تعارضها مستأصل خواهند یافت. بارهـــا اســـتادان شـــهیر دانشـــگاهی و غیردانشـــگاهی کشـــور و انجمنهـــای علمـــی بـــه آفـــات وجـــود مـــدارس تیزهوشـــان و مـــدارس خـــاص تأکیـــد کردهاند. مـــدارس تیزهوشـــان با ایجاد یـــک محیط غیرواقعی شـــرایط را برای تمرین زندگی از دانشآموزان میگیرد. درس و مدرســـه اصـــوالً بایـــد مشـــق و تمرین زندگی باشـــد و در کالس درس دانشآمـــوز بایـــد تعامل بـــا گروههای مختلف انســـانی اعـــم از دختر و پســـر را تجربـــه نمایـــد. به تعبیـــری جامعه فقـــط بچههـــای مـــؤدب، درســـخوان و تیزهـــوش نیســـت، جامعـــه ترکیبی از همه انسانهاست. کودک و نوجوان در یک محیط آموزشـــی هدفمند زیر نظر معلم آگاه و دلسوز، باید تعامل با همه این گروهها را تمریـــن کنند و این همان فلسفهای اســـت که چند ده سال پیش سیاست تمایز مدرسهای را در کشورهای مترقی مانند انگلیس بـــه کناری نهاده است. در حـــال حاضر این تصمیم درســـت از ســـوی وزارت آموزش و پـــرورش گرفته شـــده اســـت و من بر این بـــاورم که اگر دولـــت آقـــای روحانـــی فقـــط همیـــن سیاســـت را بتوانـــد حفـــظ و بـــر ســـایر مقاطع هم گســـترش داده و گام بســـیار مهمی را برای تحقق عدالت آموزشـــی بـــردارد، بهتریـــن اقدام را برای شـــروع فرآیند توســـعه در ایران برداشته است. در این میان مخالفت مؤسســـاتی که با وجود مدارس خاص مانند تیزهوشـــان چرخش مالـــی میلیـــاردی دارند قابل فهم است. از طرف دیگر ما هم بهعنوان شهروند، نگران هزاران نفری هستیم که در این مؤسسات به نوعی مشغول بهکار هســـتند ولی این رویکرد بـــه آموزش از طریق تمایز مدرســـهای بســـیار مضر و بیچارهکننده بـــرای کودکان و خانوادهها و کشـــور اســـت. ایـــن مؤسســـات باید با بازبینی مأموریتهای خود مســـیرها و خدمات مقوم توسعه را راهاندازی کنند. بهعنوان مثـــال کودک امـــروز ما بجای کالس تســـت زنی بیشـــتر نیازمنـــد باور به خـــود و مهارتهای انســـانی خویش اســـت. کودک من امروز بیش از مهارت تســـت زنی بـــه کالس ســـعدی خوانی نیازمند است تا انسانیت را تمرین نماید و بـــا توانمندیهـــا و ناتوانیهـــای خود سازگار شود. البته شاید یکی از مخالفان این سیاســـت هم والدینی باشـــند که با هزینـــه میلیونها تومان فرزنـــد خود را برای آزمون تیزهوشـــان آماده کردهاند ولـــی آنهـــا هـــم اگـــر ســـری بـــه مراکز مشـــاوره روانی کودک و نوجـــوان بزنند خانوادههـــای بســـیاری را خواهنـــد دید که فرزندی با برچســـب تیزهوش دارند ولی گرفتـــار مشـــکالت فراوانـــی مانند اضطراب فراگیر و مشکالت شخصیتی در کودکان خود هســـتند. بـــا این مبانی علمـــی آنچـــه عجیب اســـت مخالفت گروهی از نماینـــدگان مجلس با حذف آزمون تیزهوشـــان اســـت که در تضاد با مبانـــی روشـــن تعلیم و تربیت اســـت. در انتها از اســـتادان صاحبنام، نهادها و انجمنهای علمی کشـــور بویژه انجمن علمی روان شناســـی، جامعهشناســـی، علوم اجتماعی و گروههای روانپزشکی دانشـــگاههای علـــوم پزشـــکی کشـــور تقاضا میکنم در ایـــن مورد اعالم نظر کنند تا این تصمیم درســـت با حمایت آنها و مؤسســـات آموزشـــی و همراهی خانوادههـــا به ســـرانجام مطلوب خود برســـد.زیرا کـــودکان ما هم حـــق دارند مانند یک کودک فنالندی بازی و شادی را درمدرسه و مهرورزیدن، نوع دوستی، انســـان دوســـتی و درســـت اندیشیدن، ســـالم و تندرســـت بودن و زندگی آرام و لـــذت بخـــش در خانـــه و جامعـــه را تجربه کنند.