دغدغهای که نیست

مــا در بیشــتر حوزههــای تخصصــی، از جملــه هنــر کمبــود شــدید کتابخانههــای تخصصــی را حــس میکنیــم. شــاید کتابخانههــا بخشــی از فعالیتهایشــان را بــه موضــوع هنــر اختصــاص بدهند یا کتابفروشــیهای تخصصی در این زمینه وجود داشــته باشــد، اما اینها نمیتواند خواســته یک هنرمنــد را برآورده کنــد. کتابهای تخصصی هنــر معموالً قیمــت باالیی دارند و به همین دلیل نمیتــوان براحتی آنها را تهیه کرد. از طرف دیگر، بخشــی از این کتابها هم دچار سانســور میشــوند و ممکــن اســت حتــی از عرضه آنهــا در کتابخانههای عمومــی جلوگیری به عمل بیاید. البته االن شــرایط به ســختی دهه 60 نیســت و تساهل به مراتب بیشــتر شــده، اما وضع موجود هم خوب نیســت و جای اصالح بیشــتر دارد. به هر حال، اگر کتابخانههای تخصصی ایجاد شــود یا حداقل، کتابخانههای بزرگ کنونی یک بخش خود را تنها به کتابهای هنری اختصاص بدهند آن نیاز تا حد زیادی رفع میشود. در کشورهای توسعه یافته دو دستور کار وجود دارد؛ نخست اینکه برای توسعه کتابخانههای تخصصی برنامهریزی دارند و در مرحله بعد، بودجه بســیار مناسبی برای این کار در نظر میگیرند. اجرای همین دو عامل در کشور ما تا حدود زیادی امکان پذیر نیست. همانطور که میدانیــد این نــوع کتابها معموالً قیمت باالیی دارند و به روز نگه داشــتن کتابخانه نیاز به بودجه زیادی دارد. االن اگر به آرشیو کتابخانههای عمومی یا حتی کمی اختصاصیتر نگاه کنید میبینید که بخش قابل توجهی از اینها اصالً به روز نیســتند و نمیتوانند نیاز دانشــجوی این رشــتهها را تأمین کنند. کتابخانهها در کشورهای توسعه یافته، نسبت به ورود یک کتاب جدید به بازار واکنش نشان میدهند و سعی دارند تا آن را در گنجینه خودشان قرار بدهند اما در کشور ما مشکالت در جاهای دیگری هم دیده میشود. بهعنوان مثال، در همیــن بخــش ترخیص گمــرک که اصالً نظام یافته نیســت و ســلیقهای عمل میشود. من در سفر اخیرم یک مجموعه از کتاب «بررسی تاریخ هنر»، نوشته آرتور پوپ را تهیه کرده بودم و میخواستم با خودم بیاورم. تازه، چاپ اول این کتاب در ســال 19۳8 منتشــر شــده و درباره هنر ایران است و بخشی عمدهای از آن هم به هنر اسالمی اختصاص دارد. باور کنید، با سختی فراوان توانســتم آن را از گمرک ترخیص کنم. مأمور آنجا مدعی شــد که باید بروید و از وزارت ارشــاد مجــوز بگیرید تا بتوانید اینهــا را ترخیص کنید. به هر حال، چیزی که برایم مشخص شد این بود که آنجا نظام مشخصی ندارد و افراد بر اساس سلیقهشان میتوانند جلوی وارد کردن کتاب شما را به همین راحتی بگیرند. به عقیده من دولت اگر شورایی تشکیل بدهد و فهرست کتابهایی که در اختیار ســازمانها قرار دارد را آنجا ارائه بدهد، میتوان به شــکلگیری چنین نظامی در حوزه کتابهای تخصصی امیدوار بود.