ارز تکنرخی، کلید اعتماد بازار

قیمت و هزینه تمام شده در سازمان تولید صنعتی ایــران بــه دلیل وابســتگی باال بــه تأمین مــواد اولیه و کاالهــای واســطهای از بازارهــای خــارج نســبت مستقیمی با نرخ تبدیل ارزهای معتبر دارد. به این معنــی که افزایش نــرخ ارز به ریال ایران راه را برای افزایش قیمت تمام شــده تولیدات صنعتی هموار میکنــد و بالعکــس. از ســوی دیگــر ســازمان تولید صنعتی ایران با نوســان نرخ تبدیــل ارز به ریال نیز ارتباط تنگاتنگ دارد.

بــه این معنی که اگر در یــک دوره زمانی ورود ارزهای معتبر به خزانه بانک مرکزی کاهش یابد وکمتر از نیاز باشــد، میتواند ســازمان تولید در ایران را با دردســر مواجه کند. نکته بســیار با اهمیت این اســت که میزان ارزی که ایران به دســت مــیآورد، بــه دلیل ســهم بــاالی نفــت در آن، به تحــوالت بــازار جهانی گــره خورده اســت. ایــن وضعیت دردهــه 90 با یک مســأله تــازه مواجه شــده اســت و آن تحریم بانکی ایران از ســوی غرب بویژه تحریم امریکا علیه اقتصاد ایران اســت. این تحریم موجب شــده اســت انتقال درآمد ارزی حاصــل از صــادرات نفت به روزهای ســخت برســد و از این جهت درشــرایط ویــژهای قراربگیریم. عــاوه بر اینهــا اقتصاد ایــران به دلیل سیاستهای اقتصادی ناکارآمد دولتهای نهم و دهم نیز در موقعیت دشواری قرارگرفته است.

همه آنچه در باال یادآور شــدم بــر فعالیت عادی بنگاههای ایرانی اثرات منفی داشــته اســت. با این همه دولت یازدهم و دوازدهم توانســته با اتخاذ برخــی سیاســتهای اقتصادی کارآمــد دشــواریها را به مرزهــای مطمئن برســاند. سیاستهای ضد تورمی دولت در ســال های اخیر موجب آرامش در تولید صنعتی شــد و سیاســتهای ارزی با ثبات از طرف بانک مرکزی در این سالها بویژه کنترل نوسان ارزی در یک دامنه قابل قبول، تولید کنندگان را در موقعیــت ثبــات قــرار داد. اگرچــه تولیدکننــدگان صنعتــی از برخــی سیاســت های ارزی، پولی و مالیاتی گایه دارند و از دولت انتظار داشتند که این سیاست ها را درسازگاری باهم قراردهد اما برخی رخدادهای اقتصادی و غیــر اقتصــادی از پاییز پارســال بــازار ارز ایــران را تحت تأثیر قــرارداد که از شرح دوباره آنها اجتناب میشود.

اکنون اراده دولت براین است که سیاست تک نرخی کردن ارز را که یکی از خواستههای بنگاههای اقتصادی است، محقق کرده و بنا را براین گذاشته اســت که این سیاســت را برای ســال 1397 و پس از آن اجرایی کند. بدیهی اســت که این اراده دولت نباید تحت هیچ شــرایطی با تزلزل همراه شــود و بایــد در یــک دوره میان مدت از دســتکاری دوبــاره خودداری شــود. به نظر میرســد نرخ تبدیل ارز تعیین شــده در صورتی که عرضه ارز به میزان کافی باشــد و برخی تقاضاهای غیر عادی ماههای اخیر نیز کنترل شــود، میتواند نوعی آرامش به بازار را محقق سازد.

شــرط کامیابی سیاســت جدید اما ثبات این سیاســت اســت تا اعتماد از دســت رفتــه میان نهاد بانــک مرکزی و دولــت از یک طرف و نهــاد بنگاه از طــرف دیگر بازســازی شــود. دولت یازدهم و دوازدهم نشــان داده اســت با بخــش خصوصــی به لحاظ ماهیتی ســازگاری باالیی دارد و این بســیار قابل اهمیت است.

اگر دولت بتواند با سازمان تولید در ایران به تفاهم اعتماد ساز دست یابــد و از همــه نیــروی خود بــرای ایجاد ثبات اســتفاده کنــد، میتوان به عبور از روزهای ســخت امیدوار بود. اما بــه لحاظ تکنیکی نیز دولت باید بتواند ســمت تقاضا را کنترل کند تا ثبات به بازار برگردد و این مســتلزم گفتوگو با نهاد خانواده درایران است که تمایل به پسانداز ارزی را کنار بگذارد. دولت و بانک مرکزی باید اعتمادســازی را به گونهای پیش برند کــه تقاضا برای خروج ارز نیز مهار شــود. در این صورت ثبات به بازار ارز و تولید برمی گردد.