بهبهانهچاپکتاب«پویهپایداری»بهاهتمامعلیرضاکمری شخصیتشهیدآوینییکیازقل ههاییاستکهازفلسفهجنگمیگوید

جنگ هشت ســــاله ایران و عراق تجربهای بیهمتا و بیســــابقه در طــــول تاریخ ایران بــــود. تجاربــــی سرشــــار از ایثــــار و مقاومت مــــردان و زنانی که با دســــتهای خالی، از خاک میهن خــــود دفاع کردند. این جنگ در جهانی شــــکل گرفــــت کــــه ارتشهای مدرن جایی برای عقیده و ارزش انسانها نگذاشــــته بودند و صرفاً تأکید بر ابزارآالت نظامــــی بود که سرنوشــــت جنگی را پیش میبــــرد. ایــــن موضوع بیــــش از هــــر چیز اهمیت ثبت و ضبط خاطــــرات را نمایان میکنــــد تا بــــه فراموشــــی و نســــیان دچار نشوند. در طول سه دهه بعد از پایان جنگ کتابها و نوشــــتههای بســــیاری در جهت ثبت و ضبط خاطرات جنگی به وجود آمد که بیــــش از هر چیز با عنوان ادبیات جنگ نامگذاری شد. یکی از مهمترین مشکالتی که از همان آغاز شکلگیری ادبیات جنگ به وجود آمد فقــــدان چارچوب و ابزارهای الزم نظری و تئوریک برای ثبت تجربیات عینی و واقعی جنگ بود و همین موضوع باعث میشد که آثاری با اطالعاتی پراکنده و بــــدون چارچــــوب در اختیــــار مخاطبان قرار گیرد و الجرم هیچ کشــــش و جذابیتی برای خوانندگان نداشته باشد، اما به مرور زمزمههایــــی در جهت رفــــع این نقص در فضایادبیاتجنگتحمیلیشکلگرفت کــــه از بهتریــــن آنها را میتــــوان در کارهای اشــــخاصی مانند آقایــــان علیرضا کمری، مرتضی ســــرهنگی و هدایــــتاهلل بهبودی مشاهدهکرد.

در همین راســــتا اخیراً کتابــــی با عنوان «پویه پایداری» به اهتمام علیرضا کمری از ســــوی انتشــــارات «ســــوره مهــــر» روانــــه بازار شــــده اســــت که گام بلندی در جهت معرفــــی و اعتــــالی هر چه بیشــــتر ادبیات دفاع مقدس است. این کتاب مجموعهای است منتخب از مصاحبهها، سخنرانیها، کوته نوشــــتهها، گفتار نوشــــتها و مقاالت آقایان کمری، سرهنگی و بهبودی که طی ســــالها در راه شــــکلگیری ادبیات انجام گرفتهاست.

ایــــن کتــــاب متشــــکل از 0۴ مطلب در قالبهای گفته شــــده اســــت و مهمترین مشخصه و اشتراک این مطالب پرداختن به فهم چیســــتی و فلســــفه ادبیات جنگ و دفــــاع مقدس اســــت؛اینکه چــــرا باید به ادبیــــات جنــــگ توجــــه داشــــت و چگونه این ادبیات را به تصویر کشــــید مهمترین دغدغههــــای بیان شــــده در ایــــن مطالب اســــت. همانگونه که در کتاب گفته شــــده اســــت بدون توجه به فهم فلسفه نگارش ادبیات جنگ هر نــــوع پرداختی میتواند ابتر باشد و اگر هم موفیقتهای محدودی صورت میگیرد اتفاقی و موقتی است.

در یکی از بخشهای کتاب به سخنرانی کمری در ســــالگرد شــــهید مرتضی آوینی پرداخته شــــده اســــت. الزم به ذکر اســــت کــــه شــــخصیت شــــهید آوینی خــــود یکی ازقلههایــــی اســــت کــــه از فلســــفه جنــــگ میگویــــد. گفتههــــا و نوشــــتههای آوینــــی بیش از هــــر چیز میتوانــــد نمایانگر افکار روزگاری باشــــد کــــه برگی ســــترگ از تاریخ یک کشــــور را رقم زد. بــــه همین جهت به طرزی کامالً هوشــــمندانه آقــــای کمری از شــــهید آوینی آغاز میکنــــد. همانگونه که کمری در اینجا عنوان میکند؛ هر نهضت و خیــــزش اجتماعــــی که بر پایــــه باورهای دینــــی و بنمایههای تاریخــــی فرهنگی به وجود آمده است بیتأثیر از تحوالت فکری و نظام ارزشــــی و اخالقــــی نخواهد بود. به همین ترتیب شهید مرتضی آوینی با فهم این موضوع در بیان و افــــکار خود باورها و عقاید دینی فرهنگــــی را لحاظ میکرد و با توجه به آن زمینههــــا بود که فکر میکرد و میاندیشید. او از فلسفهای سخن میگفت که در صدای غرشهای توپ و تانکهای جبهههای جنگ نبــــود بلکه حال و هوایی بود که به پویش و تأمل نیاز داشــــت و این مسألهای اســــت که کمری بیش از هرکس بدان آگاه اســــت. بیان روایتهــــا و ادبیات جنگ به فلسفههای عمیق نیاز دارد و این فلسفه در شخصیت آوینی یافت میشد.

کمــــری اعتقــــاد دارد؛ در مدار و مســــیر محدودیــــت انــــگاری ادبیات جنگ ســــید مرتضــــی آوینی یگانــــهای بــــود که ضمن تعلق به آرمان شهر جنگ و جبهه، روایت سازیهای کالمی بیمانندش در مجموعه مســــتند «روایت فتح» نشــــان مــــیداد که به معنایی مفهومــــی و مصداقی جنگ را میفهمــــد و بیان میکند. گرچــــه در عین حــــال از جــــزم اندیشــــی و تصلــــب پرهیز میکرد و در نقد و اظهار نظر مبادی آداب بود. به نظر کمــــری آوینی هیچگاه در یک چارچوب محدود محصور نبود و همیشــــه حاضــــر به کشــــف تجربههــــا و میدانهای جدیدی بود کــــه تا آن زمان کســــی جرأت ورود به آن حوزهها را نداشت و این یکی از ویژگیهایی است که هر فرد عالقهمند به فعالیت در زمینــــه ادبیات جنگ و ادبیات دفاع مقدس باید دارا باشد.

به گفته کمری شهید آوینی یک الگوی خاص در فضای نــــگارش ادبیات انقالب اسالمی است چرا که سیاق تفکر آوینی در نثر و نــــگارش تقریباً ویژه او انعکاس دارد، چنانکه روایت نویســــیهای خالقانهاش، آوینی را پدید آورنده سبک و طرزی خاص نشــــان میدهد. قلم و تفکر او حاصل نوع خاص انزوا و گوشهنشــــینی بود کــــه او را به تمعق درباره تجربیات و مشاهدات خود وا میداشت و همین موضوع باعث میشد که ما شاهد سعه صدر و سماحت طبع در شخصیت آوینی باشیم و همین مسأله نیز کامالً در آثارش قابل مشاهده است.

کمــــری اعتقــــاد دارد؛ نویســــندگان و پژوهشــــگران حوزه ادبیــــات دفاع مقدس بایــــد با چنین شــــخصیت و افکاری آشــــنا شوند و در کارهای خود لحاظ کنند چرا که این مسائل و موارد در هیچ کتاب و تحقیقی گفته نشده است و صرفاً در شخصیت سید مرتضــــی آوینــــی تجلی پیدا کرده اســــت و این نیازمند تأمل و تعمق درباره گفتهها و نوشتههای وی است.

نــــگاه خالقانه نویســــندگان ایــــن کتاب سرشــــار از مطالــــب غنی و پر بــــاری درباره چیستی و چگونگی ادبیات انقالب اسالمی است. درفضایی که ادبیات و خاطره نگاری جنــــگ اهمیــــت روز افزونــــی یافته اســــت مطالعه این کتــــاب اطالعات مفیدی را به همراه دارد که در جهت انســــجام بیشــــتر مطالعات قطعاً را هگشا خواهد بود.

در مدار و مسیر محدودیتانگاری ادبیاتجنگ سیدمرتضیآوینی یگانهای بود که ضمن تعلق به آرمان شهر جنگ و جبهه، روایتسازیهای کالمی بیمانندش در مجموعهمستند«روایت فتح» نشان میداد که بهمعناییمفهومی و مصداقی جنگ را میفهمد