پیامهای سیاسی حمله موشکی به سوریه
حمله موشــکی که در ســوریه صورت گرفت ورای ادعای تنبیــه دولــت ســوریه بــه بهانــه اســتفاده از تســلیحات شــیمیایی در شــهر دومــا کــه هنــوز ابعــاد و حقایــق آن مشخص نیست؛ اهداف متفاوتی را در سطح دیپلماسی بینالملل پیگیری میکند.
بــا ایــن تعبیر هدف از عملیات اخیــر امریکا و متحدان اروپایــیاش علیه ســوریه نــه ضربه زدن بــه مراکز نظامی ایــن کشــور، نه ســقوط دولت بشــار اســد و نــه مقدمه یک اقدام نظامی مســتقل علیه متحدان ســوریه؛ بلکه انتقال یک پیام سیاســی و در واقع واکنشــی شدید به آن روندی است که از سوی ایران، روســیه و ترکیه در قالب روند آســتانه پیش میرود و به نظرمی رســید تا بخش مهمی از راه را تا رسیدن به سرانجام و ایجاد صلح در سوریه طی کرده است.
آنها تعمد داشتند تا این پیام را منتقل کنند که مسأله سوریه بدون مصالحه بــا امریــکا و اروپــا قابل حل نیســت و تصمیم گیــر نهایی در این ماجرا روســیه و دیگــر طرفهــای ضامــن مذاکرات آســتانه نیســتند. انتقــال این پیــام بویژه در شرایطی که حتی نسبت به تمایل حضور برخی طرفهای اروپایی در مذاکرات بیاعتنایــی شــد؛ بهطور خاص روســیه را مخاطــب قرار میدهــد. بنابراین یک هدف این عملیات موشــکی این بود که گفته شــود روسیه تنها یک طرف مسأله اســت و نــه فعال ما یشــاء این معادلــه. بنابر ایــن وقتی ســقف بازیگریاش به ســقف بازیگــران بزرگتری مثل اتحادیه اروپا یا امریــکا برخورد کند دچار چالش می شود. با این حال مشخص است که این پیام در حدی منتقل شد که روسها ناگزیر و وادار به واکنش نشوند و از این جهت مالحظات الزم را انجام دادند.
وجــه دیگر ناظر بــر تحوالت اخیر ســوریه را بایــد در نگرانیهای طرفهایی چــون عربســتان، اســرائیل، امریــکا و اروپــا و حتــی ترکیــه دربــاره ســهم نفوذ و قدرت در ســاختار آتی ســوریه جســتوجو کرد. آنچه بیش از هر چیز برای آنها مســأله اســت میزان ســهم و نقش ایران اســت. نگرانی که ســبب میشود آنها بخواهنــد این پیام را منتقل کنند که الزم اســت یک پــای گفتوگوها و مذاکرات دیپلماتیک ســوریه باشند. خواستی که در قالب مذاکرات ژنو دنبال میکردند و با طرح مذاکرات آســتانه به حاشــیه رانده شــد. بنابر این یک وجه این عملیات نظامی هشدار و اعمال فشار برای بازگشت به آن روند گفتوگو است.
بــا ایــن تفاصیــل واقعیــت آن اســت کــه هــر یــک از بازیگران،تواناییهــا و محدودیتهــای خــاص خــود را دارنــد. چنانکــه امریــکا و متحدانــش از قبــال تجربیات پیشــین در افغانســتان، عراق و لیبی مایل نیستند نیروهای خود را در عملیات زمینی وارد کنند. این محدودیت بزرگی اســت که ســبب میشــود آنها بخواهنــد از امکانــات بازیگــران دیگر در راســتای منافــع خود اســتفاده کنند. در نتیجه آنها نمیتوانند تعیین کننده سرنوشت بحران سوریه باشند. در این میان ایران به عنوان یک قدرت منطقهای علی رغم نفوذ و تأثیرگذاریاش در سوریه با محدودیت ارتباط با دیگر بازیگران مسأله سوریه مواجه است؛ محدودیتی که ضروری است دیپلماسی منطقهای ایران از آن عبور کند و بر امکان تأثیرگذاری خود در حل بحران سوریه و روند پیش روی آینده آن بیفزاید.