وضعیت منابع آبی کشور هنوز بحرانی است
علی رغم افزایش 22 میلیارد متر مکعبی حجم بارش ها در چند روز اخیر
گروه اقتصادی / این هفته در بســیاری از شــهرهای ایران بــاران و بــرف بارید و در نتیجه آن ۲۲ میلیارد مترمکعب به حجم بارشهای کشــور افزوده شــد. در مجموع حجم بارشهای کشور به ۹۴.۲۹۱ میلیارد مترمکعــب از اول مهــر تــا ۷۲ فروردیــن رســید. البته پراکندگی این بارشها در کل کشــور یکنواخت نبــود و بیشترین بارش نصیــب مناطقی شــد که با مشــکالت کم آبــی کمتری مواجــه بودند. از ســوی دیگر برخــالف آنچــه تصور میشــود، مشــکل کم آبی و خشکســالی دیرینه کشــور هم با این بارشها برطرف نشــد. ایــران نه تنها بــا کمبــود منابــع آب زیرزمینی کــه حتی با کمبــود 0۱۱ میلیــارد متر مکعبی حجم ذخایــر اســتراتژیک آبهــای زیرزمینــی مواجه اســت که طــی دهها ســال رخ داده. این موضوع با ماهها بارش مداوم هم حل نخواهد شد اما به هر حال بارشهای اخیر وضعیت ســدهای کشــور را اندکــی بهتر و عبور از تابستان را کمی آسانتر کرده است. بــا این حال تنها راه حــل باقی مانده برای کشــور ما ســازگاری بــا کم آبــی و مدیریت مصرفاست. نگاهیبهآمارکاهشبارشهاازسال09 آمارهای شــرکت مدیریــت منابع آب ایــران نشــان میدهــد کــه رونــد کاهشــی بارشهــا و منابــع آب زیرزمینــی کشــور مربوط به دوره بلند مدت است و موضوع جدیدی نیســت. اما با نگاهی به آمار دهه 0۹ هم میتوان بخوبی این جریان کاهشی را درک کــرد. اگــر یک دوره مشــابه زمانی را بررســی کنیــم، ارتفــاع کل ریزشهــای جوی از اول مهر تا ۷۲ فروردین ســال آبی ۱۹-0۹ بالــغ بــر 8.۴۷۱ میلیمتــر و حجــم بارشها هــم معــادل ۵۷0.88۲ میلیارد مترمکعب بوده است. حجم بارشها در مدت مشابه ســال آبی ۲۹-۱۹ نیز معادل ۶۳۶.۱۴۳ میلیارد مترمکعب بوده است. ســال آبی ۳۹-۲۹ حجم بارش اول مهر تا ۷۲ فروردیــن معــادل ۲۴۲.۲۳۳ میلیارد مترمکعب میشــود. این شــاخص ســال بعــد بــه ۴۶0.۹8۲ میلیــارد مترمکعــب میرســد. در ســال آبی ۵۹-۴۹ هم حجم بارشهــای اول مهــر تــا ۷۲ فروردیــن بــه ۷۴۵.۹۴۳ میلیــارد مترمکعب میرســد. از ایــن ســال کاهــش بارشهــا جدیتــر میشــود. به طوری کــه حجم بــارش اول مهــر تــا ۷۲ فروردیــن ســال آبــی ۶۹-۵۹ معــادل ۲۶۲.۵۴۳ میلیــارد مترمکعــب میشود و اکنون میبینیم که حجم بارش اول مهــر تــا ۷۲ فروردین ســال آبی جاری فقــط ۹۴.۲۹۱ میلیــارد مترمکعب اســت. بهعبــارت دیگــر، بــدون در نظــر گرفتــن کاهــش تجمعــی بــارش در ســالهای گذشــته، ارتفــاع کل ریزشهــای جــوی از اول مهر تا ۷۲ فروردین ســال آبی ۷۹-۶۹ بالغ بر 8.۶۱۱ میلیمتر بــوده که این مقدار بارندگــی نســبت بــه میانگیــن دورههای مشــابه درازمدت(۶.۷0۲ میلیمتر) ۷.۳۴ درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته(۵.۹0۲ میلیمتر) ۲.۴۴ درصد کاهشنشانمیدهد.
آمارها بخوبی گویای ســختتر شــدن شرایط تأمین منابع آبی با وجود افزایش مصارفاست.حجمذخایرسدهایکشور به تبع این کاهش بارشها کم شده و برای عبــور بــدون جیرهبنــدی آب از تابســتان امســال و تابســتانهای آتی بــه مدیریت مصرف نیــاز داریم. در این خصوص وزیر نیــرو بــا تأکید بــر اینکه برای حل مشــکل آب بایــد بخشــی نگــری را کنــار بگذاریم، میگوید: 50 ســال اســت به سمت گرمتر و خشــک شــدن پیــش میرویــم. در این شــرایط باید در مصــرف آب تغییر ایجاد و بــدون تعــارف پرونــده مصــرف آب در بخش کشاورزی را باز کنیم؛ اینکه مصرف آب را چگونــه مدیریــت و در کجاهــا بــا کشتهایممنوعمقابلهکنیم،موضوعی اســت که باید بررسی شود. برای مدیریت آب همــکاری همــه دســتگاهها و مــردم ضــروری اســت و وزارتخانههــای نیــرو و جهادکشــاورزی بــه تنهایــی نمیتواننــد مسأله آب را حل کنند.
رضــا اردکانیان ادامــه داد موضوع آب برای همه بخشها موضوعی واحد است و نبایــد آن را در بخشهــای کشــاورزی، صنعتومحیطزیستتقسیمکردوبرای مدیریت آن راههای جداگانهای را رفت. امیدیبهپرشدنسدهانیست
شــرایط بارشهــا در 6 حوضــه اصلی آبریز کشــور و حتی شــهر به شهر متفاوت اســت و در ایــن میان فقــط حوضه اصلی دریاچه ارومیه اســت که اکنون نســبت به بقیهشرایطبهتریدارد.حوضههایآبریز مرزی شرقی، فالت مرکزی، خلیج فارس و دریای عمان و قرهقوم با کاهش بارشها بــه میــزان میانگیــن 45 درصــد نســبت به ســال گذشــته رو بــه رو هســتند. به نظر میرسد که تابســتان امسال استانهایی از کشور با تنش شدید آبی مواجه شوند.
دراینمیانتهراننیزیکیازشهرهایی استکهاحتماالًباتنشآبیمواجهخواهد بــود. مدیرعامــل شــرکت آب منطقــهای تهران در این خصوص گفت: طی روزهای گذشته 0۳ میلیمتر باران در استان تهران باریــد کــه موجب شــد میــزان بارندگیها نســبت بهمــدت مشــابه ســال گذشــته ۱۱ درصدبهبودیابد.
محمدرضــا بختیــاری در گفتوگــو با ایســنا، در خصوص وضعیت بارشها در اســتان تهــران گفــت: از ابتدای ســال آبی یعنــی از اول مهرمــاه تــا روز گذشــته ۴۵۱ میلیمتربارندگیدرسطحاستانداشتیم که این میزان نسبت به پارسال که معادل ۶۶۲ میلیمتر بود،۲۴ درصد منفی است.
بختیــاری بــا بیــان اینکــه میــزان بارندگیهــای فعلــی همچنــان نســبت بــه درازمــدت کــه ۴۲۲ میلیمتر را نشــان میدهــد ۱۳ درصــد منفــی اســت، اظهار کــرد: در حال حاضــر وضعیت منابع آبی به گونهای است که باید بهمسأله مدیریت تقاضاومصرفبیشازگذشتهتوجهشود.
مدیرعامــل شــرکت آب منطقــهای تهــران دربــاره آخرین وضعیت ســدهای پنجگانه تهران که تأمینکننده آب شــرب هســتند، ادامه داد: در حال حاضر ذخیره سدها ۱۳۶ میلیون مترمکعب است و این در شــرایطی است که ســال گذشته ذخیره ســدهای پنجگانــه معــادل ۱۲۷ میلیــون مترمکعببودهاست.
بختیــاری اظهــار کــرد: اگــر بخواهیــم مخــازن ســدها را نســبت بــه درازمــدت مقایسه کنیم باید بگوییم که در درازمدت ایــن عــدد 8۱8 میلیون مترمکعــب بوده که نســبت به شــرایط فعلی ۷8۱ میلیون مترمکعبمنفیاست.
بر اســاس آمار میزان ذخیره ســدهای پنجگانهتهراننسبتبهمدتمشابهسال گذشته0۹میلیونمترمکعبمنفیاست.