استراتژیجنگخردمندانه
ازعملیات ثامناالئمه وطریقالقدس تــا عملیات فتحالمبین و بیتالمقدس
جنگ اساســـاً یک پدیده اجتماعی در بستر تاریخ بوده و در چارچوب اندیشـــه واقعگرایی در روابط بینالملل قابـــل تحلیـــل اســـت. ماکیاولـــی در قـــرن 15 میالدی متناســـب با وضعیت جنگی جامعه ایتالیای آن روز با نگارش کتاب گفتارها و شـــهریار مهمترین نظریه پرداز ایـــن عرصـــه در دوران مدرن شـــد.اما تومـــاس هابز و کالوس ویتز و سپس هانس مورگنتاو نظریات بدیعی در باب جنگ ابراز داشـــتند. واقعگرایی هابزی بر سرشت آنارشیستی نظام بینالملل متمرکز است و روابط بینالملل را تابعی از منازعه سیاسی برای قدرت میپندارد شافیرتز و بریک، 1390 :95 . مورگنتاو با این اصل آغاز میکند که سرشـــت انسان اساســـاً خودخواه و درگیر منازعه یا درخواست قدرت است، بیشترین ظهور این منازعه در روابط میان ملت ها آشکار میشود یعنی جایی که مسائل برخاسته از سرشـــت ذاتی نوع بشر به وسیله پویایی یک محیط رقابتی دارای سازوکارهای کنترلکننده اندک جدا از قدرت دیگران با هم ترکیب میشود. شافیرتز و بریک، 95:1390 کارل مایا فن کالوس ویتز 1780-1831 ژنرال پروس و نویســـنده کتاب درباره جنگ که مشـــهورترین کتاب در مورد اســـتراتژی و تاکتیک نظام غربی است، سه اصل بنیادین را درباره جنگ تئوریزه کرده است.این سه اصل مهم به نظر میرسد که بنیان آموزش در تمام دانشگاههای جنگ جهان باشد: 1-جنگ ادامه سیاســـت اســـت با ابزاری دیگر، یعنی اگر دیپلماســـی یا دیگر تالشها نتوانند شـــما را به آنچه میخواهید برســـانند، جنـــگ تنها انتخاب
)Policy(یسایس بعدی شماست و این واقعگرایی در عمل است. -2 اینکه جنگ قلمرو نااطمینانی اســـت، سه چهارم از آنچه که اعمال جنگ بر آنها استوار اســـت در مه قرار دارند. «مه جنگ» اصطالحی توصیفی برای بیان ســـردرگمی ذاتی در نبرد است. گویی مه بر سر میدان نبرد و ساختمانها و رزمنـــدگان فروریخته تا جایی که حتی نیروهای دشـــمن نیـــز از کارهای خود بدرســـتی آگاه نیســـتند. امروز هرجایی که نیاز به هماهنگی عملیات دوربرد و گسترده در عرصه نظامی یا مدیریتی باشد، مه یا نااطمینانی همواره بهعنوان یک احتمال مطرح اســـت. حوزه سیستم اطالعات مدیریتی برای کاهش این مه نااطمینانی ابداع شـــد اما ســـازوکار کاهش به افزایش مه نااطمینانی مدد رساند. 3-مهـــم نیســـت یـــک عملیات تـــا چه انـــدازه خوب طراحی شـــده باشـــد، اصطکاک(واقعیت تأخیرها و سوءتفاهم ها) به شکلی اجتناب ناپذیر، اجرای آن(جنگ) را در سطحی پایینتر از میدان ایده آل قرار میدهد. به همین دلیل کالوس ویتز میگوید در زمان صلح رزمایشهایـــی را ترتیب دهید تا در آن... دالیل بروز اصطکاک روشـــن شـــود تا آنکه قضاوت... رهبران از یکدیگر جدا، قابلیت اجرا پیدا کند .... این مسأله بینهایت مهم است که یک سرباز... با هر ردهای، پدیدههایی را برای نخستین بار در جنگ نبیند که دیدن آنها در جنگ برای نخستین بار، اورا متعجب و گیج سازد منبع 98:1390:نیشیپ با ابتناء بر رویکـــرد واقع گرایانه به پدیده جنگ، در ســـال 1793 قانون وظیفه عمومی وضع و نطفه ارتش در اروپا تکمیل شد هالستی، .99:1380 وقتی که نهـــاد ارتش بر پایه «انضباط آهنین»، «سلســـله مراتب فرماندهی»
و «مقیـــد بودن به فاکتـــور زمان» تربیت و ســـازماندهی شـــد، در نتیجه برای انجـــام رزم و عملیات رزمی نیز ســـازماندهی خود را بر این اصـــول پایه نهاد. ارتش مدرن ایـــران که در اوایل قـــرن اخیر از ترکیب قوای قـــزاق، ژاندارمری ســـازماندهی شده توسط سوئدیها و پلیس جنوب تشـــکیل شد، از این اصول ســـازمانی و تربیتی و همچنین الگوی مواجهه با دشمن خارجی بهرهبرداری کرد. این ارتش بهعلت فقدان پشـــتیبانی بدنه اجتماعی از حکومت مرکزی و بروز ضعف در رهبری کالن سیاســـی کشـــور در جنگ جهانی دوم و در حمله متفقین به ایران دچار فروپاشی شد. اما پس از پیروزی انقالب اسالمی و هوشـــیاری بنیانگذار فقید نظام جمهوری اسالمی ایران توطئه فروپاشی ارتش بوســـیله ضدانقالب نقش بر آب شد و با فرمان امام خمینی(ره) مبنی بر اجرای مراسم ملی رژه در 29 فروردین، ارتش بار دیگر انسجام سازمانی خود را بازیافت. وجود رهبری بصیـــر و فرماندهی شـــجاع همچون امام خمینـــی هرم نظم و ســـازماندهی ارتش را بر قاعده نشـــاند و این چنین بود که ارتـــش آماده برای دفع تجاوز به میهن شـــد. ارتش بالفاصله در کردستان به جنگ با ضدانقالب پرداخت و ســـپس از 31 شـــهریورماه 1359 بـــه دفع تجاوز دشـــمن خارجی پرداخت. عملیات دفع تجاوز دشمن مهاجم خارجی تحقیقاً مبتنی بر اصول و قواعـــد عقالنی جنگ بود، همـــان اصولی که نتیجه تجربه انســـان مدرن در بســـتر زمان و تاریخ بود و آموزههای رزمی اندیشمندان این عرصه مهم مورد استفاده و بهرهبرداری قرار میگرفت و دانشـــگاه جنگ ارتش نقطه عزیمت بهرهبرداری از این اصول در چارچوب استراتژی جنگ خردمندانه بود.