کانالآب،قتلگاه«آهوان»تشنهفکهومی شداغ

«ایران » از شرایط نامناسب آهوهای خوزستان گزارش می دهد آیا آبشخورهای منطقه حفاظت شده از وعده سازمان آب و برق خوزستان سیرآب میشود؟

کانال آب سازمان آب و برق خوزستان در طول 6سال، جان 21 آهوی شنی بین النهرین منطقه حفاظت شده «میشداغ» را گرفتــه اســت. ایــن آمــار را«مهرشــاد احمدونــدی» مدیر اداره حفاظت محیط زیســت دشــت آزادگان به «ایران» میدهد. اما آمارهای «ســیدباقر موســوی» محیطبان شــناخته شــده «فکه»، خبر از تلفــات آهوهای بیشــتری میدهد و عــدد آن را به 60 رأس میرســاند. با وجود این هنوز ســازمان آب و بــرق خوزســتان به وعده خود برای دیوارکشــی دور این کانــال عمل نکرده اســت. این کانال از طرف دیگر یکی از عوامل خشــک شدن چشمههای طبیعی منطقه است که در نهایت غصه بیآبی را روی پیشانی آهوان حک میکند و آنها را به مرز عراق میکشــاند تا شکار صیادان به کمین نشسته عراقی شوند. به گفته احمدوند این ســازمان قول داده بود که آهوان رملهای خوزســتان را در بیآبی امسال تشنه نگذارد و به آبشخورهای منطقه اضافه کند، اما ظاهراً خبری از وفای به عهد (سازمان) آب و برقیها نیست. هماکنون 6محیطبان منطقه حفاظت شــده، نگران آنند که بیآبی، آهوها را به ســمت مرز عراق بکشــاند و آنها به دام شکارچیانعراقیبیفتند. «محمد عرب یباراتی» محیطبان منطقه «میــشداغ» تعــداد آهــوان، ایــن منطقه را براســاس سرشــماری پاییز ســال پیش، 64رأس اعــام میکنــد و میگویــد: «اگــر این کانال نبود تعداد آهوها بسیار بیشتر از این عــدد بود.»کانال «پای پل» در منطقه حفاظتشدهمیشداغ،اصلیترینکانال انتقال آب از ســد تنظیمی کرخه است که دهه 80 از سوی سازمان آب و برق ساخته شد. این کانال عاوه بر جدایی دو زیستگاه آهو(ام الدبس و میشداغ) موجب شــده بهدلیل کمبود شــدید منابع آبی و خشک شــدن چشــمههای طبیعی آن محدوده، حیات وحش برای رفع تشــنگی به سمت این کانال بروند. اما بهدلیل ساختار خاص دیواره کانال، نتیجه آن نه سیراب شدن که سقوط به درون کانال است.

منطقه حفاظت شــده میشداغ بعد از تــاالب «هورالعظیم» بزرگترین منطقه زیستمحیطیخوزستاناست.محیطبان «سیدباقر موسوی» چندی پیش در کانال تلگرامی خود از شکار آهوان فکه خبر داده بود. خبری که توسط احمدوند، مدیر اداره حفاظت محیط زیســت تکذیب میشود. احمدونــد میگوید:«شــکار را در منطقــه کنترل کردهایم.کسی نمیتواند بهمنطقه بیایــد. هفته گذشــته یــک گروه گنــج یاب آمدند که دستگیر و تحویل یگان حفاظت میــراث فرهنگــی شــدند.» او دربــاره رد خونهای ثبت شده هم که در این منطقه دیده شده، میگوید: «شاید پرندهای شکار شــده باشد.»محیطبان عرب هم این خبر را تکذیب میکند. او میگوید:«شــکاری در منطقــه انجام نمیشــود. تاکنون با کســی برخورد نکردهایم. اجازه ورود هم به کسی ندادهایــم.» موســوی در کانــال تلگرامــی خود فیلمی از رد خون در منطقه را نشــان میدهد و از شــکار یــک آهوی بــاردار خبر میدهد. عرب میگوید: «وقتی در منطقه بــاران میآیــد زمیــن ســفت وآســفالتی میشــود. ما میدانیم که آن زمان ممکن اســت شــکارچیها با ماشــینهای شاسی بلند بــه داخــل رملهــا بیاینــد. زمانی که ســید باقر میگوید یک باران شدید آمد ما احتمال دادیم یک گروه شناخته شده(سه چهارنفــری) برای شــکار آهــو بیایند. چند بــاری بــا آنهــا تعقیــب و گریــز داشــتیم. همان شــب هم کمین زدیم، ساعت یک ونیم شــب. آن شــب شــکاری نداشــتیم و شکارچیهاازمنطقهخارجشدهبودند.»

او البتــه تأکیــد میکند کــه عکسهای موسوی را ندیده است.

عــرب دربــاره گروه شــکارچی کــه هر از گاهی به ســمت میــشداغ و فکه میآیند هــم میگوید:«اینهــا ایرانی هســتند. تا به حال الشهای از آنها نگرفته ایم، اما ماشین آنهارابازرسیکردهودرتعقیبوگریزهابه خــارج از منطقه هدایتشــان کردهایم. آنها مسلحهستند.»

آیــا بــرای حمــل اســلحه، مجــوز دارنــد؟ عــرب در پاســخ بــه ایــن ســؤال میگوید:«خیلــی حرفــهای هســتند بــا اســلحه مجــوزدار تردد میکننــد.» او این گروه چنــد نفــره را، افرادی دارای شــغل آزاد و مرفه میداند که برای تفریح شکار میکند. ■ گلههــا بــدون «ســگ» بــه منطقــه حفاظت شده میآیند

عــرب ادامــه میدهد:«مــا در منطقــه شــکارچی نداریم. چون منطقه میشداغ نزدیــک بــه تــاالب هورالعظیــم اســت، جمعیــت ســاکن در منطقــه بهلحــاظ فرهنگی به این درک رســیدهاند که تعداد کمی از آهوها مانده است.»

هماکنــون محیطبانــان منطقــه بــرای فرهنگســازی بیشــتر برنامه «یک ساعت با محیطبــان» را در منطقه اجرا میکنند و عــرب اعتقــاد دارد که این برنامه توانســته همدلی مــردم را برای حفاظــت از حیات وحــش منطقــه بهدنبــال داشــته باشــد. او میگوید:«حتــی گلــه دارهــای منطقــه چون میدانند که ســگها، آهوها را دنبال میکننــد گلههــا را بدون ســگ بــه منطقه حفاظتشدهمیبرند.»

احمدوند مدیر محیط زیســت منطقه میگوید: «آهوهای فکه برای نخستین بار در سال 94 دیده شدند.»

ســیدباقر موســوی کــه بــا عکسهــای ویــژهای که از منطقه میــشداغ و آهوهای فکه میگیرد در فضای رسانهای و مجازی معــروف اســت، میگویــد: «تاشهــای 01ســاله او منطقه فکه را بــرای آهوها امن کــرده اســت.»روایتی که البته بــه دلخوری دیگــر همــکاران او در خوزســتان منجــر میشــود. احمدونــد همچنیــن تعــداد آهوهــای منطقــه را بیــن 50 تــا06 رأس میدانــد واعتقــاد دارد عــدد اعــام شــده توســط محیطبانهــا میانگیــن آهوهــای منطقه است. سیدباقر موسوی، اما دوباره دربــاره تعداد آهوهــا میگویــد: 40« رأس مانــده.» البتــه او زمانــی تعــداد آهوهــا را 003رأس اعــام کرده بــود و او میگوید اگر این عدد درست است سیدباقر یک عکس از گله 20 تایی نشان بدهد!»

«مجتبــی گهســتونی» فعــال محیــط زیستوسخنگویانجمنمیراثفرهنگی «تاریانای خوزستان» به «ایران» میگوید: «تاشهایسیدباقربرایثبتوشناسایی زیســتگاه آهوها غیرقابل انکار است .... بله او تــاش کــرده که امن کند، ولــی پا خوری انســان و اجــرای برخی پروژهها و توســعه بیرویه باعث شده که شرایط ناامن شود.» با وجود حرفهــای احمدوند که میگوید تــا ســال 94 آهویی در منطقه دیده نشــده و حتــی یــک عکــس از آنهــا وجود نــدارد، گهســتونی اعتقــاد دارد کــه زمــان جنــگ وضعیــت آهوها نســبت بــه تخریبهای انســانی امروز بهتر بود. او تأکید میکند در آن زمان «گلههای آهو» وجود داشتند و اما امــروز از «عدد» برای آهوان منطقه حرف زده میشود. سیدباقر موسوی بارها درباره رفتــن آهوهــا به ســمت عــراق بــه دلیلی بیآبی و عدم امنیت هشدار داده است، با وجود این «احمدوند» رفتن آهو به سمت عــراق را دور از ذهــن میدانــد. بــه گفته او امنیتیکهدرمنطقهفکهومیشداغوجود دارد قابل قیاس با عراق نیست! ■ تشکیل پلیس محیط زیست درعراق

بهگفتــه احمدونــد، عراقیها تنها یک ســال اســت کــه بــرای حفاظــت از محیط زیســت «پلیس محیط زیســت» تشــکیل دادهانــد، امــا حضــور کوتــاه مــدت آنهــا (عراقیهــا) را دلیلــی برای ایجــاد امنیت و رفتــن آهوهــای فکــه بــه ســمت عــراق نمیدانــد. محیطبــان عــرب هــم همین اعتقــاد را دارد: «امنیــت ایــران اجــازه نمیدهد آهوها به ســمت عــراق بروند.» فیلمهایی که ســیدباقر موسوی در فضای مجازی منتشر میکند، گلههای چندتایی آهــو را نشــان میدهــد کــه در رملهــا میچرخند و میخرامند. آهوان ماده بازی میکنند و همدیگر را دنبال میکنند. نرها سرشاخمیشوندوقلمروتعیینمیکنند. البته احمدوند در گفتوگوهای رســانهای خود در سال گذشته، رفتن آهوها به سمت عراق و کمین شکارچیان عراقی را از جمله تهدیدهای آهوان فکه دانسته بود. او حتی ایــن روند را خطرناکتر از وجود مینها در منطقه برای خوش خرامان رملهای فکه عنوان کرده بود! مســأله دیگری هم وجود دارد، آنچــه آهوهــا را به ســمت عراق هل میدهــد نه ناامنی و شــکار که «بــی آبی» است!! ■ آیا چراغ وعده ســازمان آب و برق به آهوها روشن میشود؟

ســازمان آب و بــرق خوزســتان وعــده دیگــری هم بــه تشــنگان فکــه داده؛ ایجاد آبشــخورهای جدیــد. با وجــود گفتوگوی دوباره «احمدرضا الهیجــان زاده»، «مدیر کلادارهحفاظتمحیطزیستخوزستان» با «مصطفــی شــبه» «معــاون حفاظت و بهرهبــرداری منابع آب ســازمان آب و برق خوزستان»،هیچچشماندازامیدوارکنندهای برای سیراب کردن لب تشنه سیه چشمان میــشداغ دیده نمیشــود! در حال حاضر «تشــنگی» و «بیآبــی» از جملــه عوامــل مهاجــرت آهوهــا به ســمت عراق اســت. عــرب میگوید:«ما در چند ســال فعالیت چهار آبشــخور نصب کردیم. با تانکر روزی دوبار در گرمای طاقتفرســا، آبشــخورها را پر میکنیم. قرار بود که ســازمان آب و برق اســتان در ســاخت آبشــخورها کمــک کند، اما همچنــان آقــای الهیجــانزاده در حال پیگیری اســت.» بهگفته او عــاوه بر آهوها، کانــال پایپــل کــه در طــول 35 کیلومتر از وســط منطقــه حفاظت شــده را مــیکاود، موجــب مرگ گرازها و حیوانات اهلی مثل گوســفند و سگ هم شــده اســت! او تعداد دقیق تلفــات آهوهــا در کانــال را نمیداند و میگوید:«مــا از ســاعت 10 شــب تــا 8 و9 صبح در روزهای گرم نگهبانی میدهیم تا اگر آهویی به کانال نزدیک شد و سقوط کرد نجات دهیم.» او کم آبی و تخریب زیستگاه را بزرگتریــن تهدیــد آهوها میدانــد. ایجاد کانــال هم یکی از عوامل تخریب زیســتگاه است که هزینهسازی آن برای حیات وحش همچنان ادامه دارد و مرگ را به پای آهوها سندمیزند.حالبایدماندودیدآیاسازمان آبوبرقمنطقه،تابستانامساللبتشنه آهوها را سیراب میکند یا آهو به هوای آب، قربانیگلولههایعراقیمیشود؟