Iran Newspaper

کتاب همواره نو است

- ساسان نیک رفتار خیابانی منتقدفرهنگ­ی

ويژگــى و خصلــت ذاتــى نظــام ســرمايهدا­ری، تشــويق و ترغيب همگان به مصرف اســت. موتور نظام سرمايهداری تنها با رشد و رونــق فرهنگ مصرف مىچرخد و به راه خود ادامه مىدهد. لذا منطق چنين نظامى بر پايههايى اســتوار است كه نياز مشتری به مصرف مداوم را توليد كند. اين امر نيازمند ايجاد مستمر نيازهای كاذب و غيرواقعــى در بين مردم و مشــتريان اســت. وجود چنين تفکری در ذات نظام سرمايهداری ساختارهای توليد را به سمت كاركردهــا­ی نوينى ســوق داده اســت. زمانى كارخانههــ­ا بهدنبال توليــد محصوالت مقاوم با طول عمر باال بودند. با گذشــت زمان سرمايهدارا­ن به اين مهم دست يافتند كه توليد محصول و كاالی بادوام نياز مشــتری به خريد مجدد كاال را كاهش مىدهد و زمان نياز به خريد مجدد را عقب مىاندازد. چنين بينشى موجب تحول منطق توليد در جهان شد. كاالهای توليدی حال ديگر طول عمر محدودی داشتند، در عوض از نظر شکلى و ظاهری و تنوع رنگ و طراحى زيباتر شده بودند تا جذابيت بيشتری در چشم مخاطب و مشتری داشته باشند. گسترش جهان ارتباطات و حضور هر چه بيشــتر رسانهها در زندگى انســان، موجب رشد و گسترش هر چه بيشتر تبليغات شــد. تبليغات بهترين ابزار برای اقناع مشتری و ايجاد آگاهى كاذب در بين مردم بود. تبليغات وسيلهای به غايت مناســب بــرای تحقق عقالنيــت صوری مــورد نظر ماكــس وبر و اصحاب مکتب انتقادی (مکتب فرانکفورت) بود.

ماهيــت كاالهای توليد شــده در نظــام جهانى ســرمايهدا­ری كنونــى، عمر پاييــن و تاريخ مصرف محــدود و عقالنيت ناب در زندگى جای خود را به عقالنيت صوری و خرد ابزاری داده است.

بــا تمــام اين اوصــاف، كتاب جــزو معدود كاالهايى اســت كه هنــوز كــه هنــوز اســت ماهيــت فرهنگى و آگاهىبخشــ­ى خــود را تــا حــد زيادی حفــظ كرده اســت. كتــاب در ماهيت خــود چه به شــکل مکتوب و چاپ شــده و صحافى شــده و چه به شکل نوين خــود يعنى الکترونيکى )E-book( كااليى اســت كــه در ذاتش از پايداری برخوردار است. كتاب در محتوای خود اسير بازی كهنگى توليدات جديد جهان ســرمايهدا­ری نشــده اســت و از طول عمر و پايــداری بااليــى برخــوردار اســت. كتــاب از بســياری جهات به بازیهای مدگرايانه تن در نمىدهد. انســان در جهانى كه تصور مىكند به قله علم و عقل دست يافته، بيش از هر زمان ديگری از عقالنيــت دور افتــاده اســت. با اين حــال كتــاب، كتابخوانان و كتابخانههـ­ـا جــزو معــدود مقولههايى هســتند كه هنوز از ســنگر عقالنيت ناب دفاع مىكنند.

كتاب همواره نو است؛ چرا كه ماهيت و كاركرد آن در محتوای آن نهفتــه اســت نــه در شــکل و ظاهــر آن. لــذا بســختى تــن بــه بازیهای ســرمايه دارانــه مىدهد. كتاب در اصــل برای خواندن است نه داشتن. كتاب برای آگاهى، آرامش روح و تهذيب نفس است نه برای فخرفروشى و تزئين منزل.

Newspapers in Persian

Newspapers from Iran