کتاب، دروازه فرهنگ
مراســم افتتاحیه ســی و یکمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهــران بهعنــوان بزرگتریــن رخــداد نمایشــگاهی و یکی از مهمترین رویدادهای فرهنگی کشــور امروز در مصای امام خمینی برگزار میشــود. معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشــاد اسامی در راســتای سیاســت واگذاری امور نمایشگاه بــه بخــش خصوصــی بــا مشــارکت فعاالن حــوزه نشــر این نمایشگاه را برگزار میکند. سالیان بسیاریست که دهه دوم اردیبهشــت ماه فرصــت مغتنمی بــرای اهالی کتاباســت چراکه عــاوه بر خرید و فروش کتــاب، دهها برنامه مختلف اعم از رونمایی یا نقد کتاب و گفتوگوی اصحاب قلم با یکدیگر و نیز با خوانندگان در این روزها صورت میگیرد. در این نمایشگاه عاوه بر دو هزار ناشر ایرانی که خود نشان سرزندگی و پویایی نشر در ایران عزیز است، در حدود چهارصد ناشر خارجی هم مســتقیم یا از طریق نمایندگان خود به فعالیت میپردازند و در حدود یکصد میهمان از آن کشورها در برنامههای مختلف این نمایشگاه شرکت دارند. تردیدی ندارم که ملت بزرگ ایران این ایام را قدر دانســته و حضور پر رنگی در آن خواهند داشت. نام ایران که در تاریخ با نام کتاب و آثار بزرگی مانند قانون و شفا یا گلستان و بوســتان گره خورده اســت دوباره باید با نام کتابهای ماندگار پیوند بخورد و این نمایشگاه میتواند گامی در مسیر احیای شکوه و عظمت کتاب در ایران باشد.
اگــر چه ایــن روزهــا نگرانیهایی از بابــت کتاب وجــود دارد کــه مهمترین آنها چیزی است که در این شعار نمایشگاه (نه به کتاب نخواندن) به آن اشاره شده اما معتقــدم کتاب نخواندن علل و دالیل زیــادی دارد و تقلیل آنها به امور اقتصادی درســت نیســت. کتاب خوانــدن را باید از کودکــی و در خانواده و مدرســه آموخت. این نظام دانشــگاهی اســت که باید دید چرا این امکان را میپذیرد که دانشجویی دوره چهار ساله کارشناسی خود را طی کند در حالی که چهار کتاب نخوانده است. البته در کنار اینها باید نقش عادت به اندیشــیدن در زندگی و بویژه در امور عملی و تصمیــم گیریهــای فــردی و اجتماعــی را هم جــدی گرفت. اندیشــیدن، کتاب خواندن را میطلبد و مردمان اهل فکر و اندیشه خوانندگان اصلی کتاباند.
در هر صورت این نمایشگاه اگر چه از منظر اقتصاد کتاب میتواند مؤثر باشد و با فروش حدود یکصد میلیارد تومان کتاب، هوای تازهای به ریه نشــر کشــور که ایــن روزها حــال خوبی ندارد برســاند اما مهمتــر از آن فرصتی اســت که فراهم میشــود تا اصحاب قلم و نشــر ذائقه مردم و بویژه جوانان را بهتر بشناسند و در فعالیتهــای آینده خــود آن را مورد توجه قرار دهند. دولت جمهوری اســامی ایران هنوز هم از نشــر کتاب حمایت میکند و با اختصاص یارانههایی مانند بن کتاب دانشجویی یا بن اصحاب قلم تاشی قابل تقدیر دارد اما باید در نخستین فرصت در مقدار و حتی نوع این حمایتها تجدید نظر شود. در این سیاستهای حمایتــی مردم عادی عاقهمند به کتاب کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند. بعاوه روزگاری هــم قیمــت کتاب و هم تعداد دانشــجو انــدک بود و از ایــن روی مقدار کمک دولت در قالب این بنها گرهگشا بود اما امروز سهم واقعی هر دانشجو یا اســتاد بویژه با توجه به رشد طبیعی قیمت کتاب شاید چندان نیست که چنگی به دل بزند اما چون دل دانشجو و استاد و مردم فرهنگدوست ایران هنوز با کتاب اســت ســیل جمعیــت از روز دوازدهــم که مصادف بــا تولد دلانگیز امــام زمان علیهالســام است به نمایشــگاه بینالمللی کتاب در تهران سرازیر خواهد شد تا جشن نیمه شعبان را با کتاب و در مصلی برگزار کنند.