جایگزینی برای برجام وجود ندارد

اعالم نظر مشترک پاریس، لندن و برلین: انگلیس، فرانسه و آلمان صرف نظر از تصمیم ترامپ، به برجام پایبند میمانند

در روزی که رئیــس جمهوری ایران به خــروج احتمالی واشــنگتن از برجام با بیــان این گزاره که «یــا آنچه در برجام میخواهیم، توســط غیر امریکا تأمین میشــود یا اگر ببینیــم آنچه مورد نظر مــا در برجــام اســت، تأمین نشــده راه و برنامــه خــود را خواهیــم داشــت»، واکنش نشــان داد، ســه کشــور اروپایی طــرف توافق هســتهای با ایــران اعالم کردند که برجام را بدون حضور امریکا ادامــه خواهنــد داد. این تصمیمگیری کــه در قرائــت مشــترک وزرای خارجه فرانســه و آلمــان اعالم شــد، موضوع آینــده اجــرای توافــق هســتهای را وارد ابعــاد تــازهای کــرد. دونالــد ترامــپ، رئیــس جمهــوری امریــکا کــه بارهــا با برجام مخالفت کرده است، در آخرین تمدید این توافق خواســتار اصالحاتی در آن بــرای تحقــق بخشــیدن بــه مطالبات امریکا شــد و گفت که در غیر این صورت نمیتواند در موعد بعدی برجام را تمدید کند. ترامپ قرار است تــا روز 12 مــاه مــه 22( اردیبهشــت) نظــر خــود را در مــورد تمدید یــا عدم تمدیــد برجام اعــالم کنــد. چنانچه او در ایــن تاریــخ تصمیــم بــه خــروج از برجــام بگیرد ایــن اقدام به بازگشــت تحریمهــای هســتهای علیــه ایــران میانجامــد و بنا به نظــر صاحبنظران بینالملل بســیاری از مؤسســات مالی و تجاری کشــورهای اروپایی هم از بیم از دست دادن بازارهای تجاری و مالی ایــاالت متحــده عمالً از ایــن تحریمها پیروی خواهند کرد.

در پــی پیشبینــی چنیــن نگرانیهایی بود که کشــورهای اروپایی بخصــوص فرانســه و آلمــان طــی ماههــای اخیر خواســتار حفــظ برجام بوده و مذاکراتی بیــن نمایندگان آنان و امریــکا با هدف حفــظ برجام جریان داشــته اســت. در پــی ایــن تالشهــا کــه به نظر میرســد بــا ناکامــی همراه شــده، وزرای خارجــه فرانســه و آلمان با اشــاره به بیانیه مشــترک پیشــین 3 کشور فرانسه، آلمان و انگلیس ، اعالم کردنــد صرف نظــر از تصمیــم امریکا به برجــام پایبند میماننــد. در همین چارچوب ژان آیو لودریان، وزیر خارجه فرانســه در نشســت خبری مشترک با وزیر خارجــه آلمان در برلین با اشــاره بــه ایــن بیانیــه مشــترک تأکیــد کــرد: «کشورهای فرانســه، آلمان و انگلیس بدون در نظــر گرفتن تصمیم ترامپ، بــه توافــق ســال 2015 بــا ایــران پایبند میمانند چراکه ایــن بهترین راه برای جلوگیری از گســترش ســالح هستهای اســت.» او افــزود: «فرانســه، آلمــان و انگلیــس مصمــم هســتند بــه برجام پایبنــد بماننــد چراکه این راه درســت بــرای جلوگیری از دســتیابی ایــران به سالح هســتهای اســت.» هایکو ماس، وزیــر خارجــه آلمــان نیــز اظهــارات همتــای فرانســوی خــود را تکــرار کــرد و گفــت ایــن کشــور بــدون توجــه بــه تصمیــم دونالــد ترامــپ بــه برجــام پایبنــد میماند. وزیــر خارجه آلمان با اعــالم اینکه برلیــن و پاریــس چندین هفتــه اســت کــه بــه همــراه بریتانیــا بــرای حفــظ توافق هســتهای بــا ایران تــالش گســتردهای را پیگیری میکنند و بــه تازگــی هــم پیشــنهادهای خوبی را به طــرف امریکایــی در زمینه توافق هســتهای مطرح کردهاند، گفت: «این توافق جهان را امن کرده است و بدون آن جهان ناامن خواهد شد.»

وزیر خارجه آلمان افزود: «خواهیم دید که امریــکا در نهایت درباره توافق هســتهای چه تصمیمی خواهد گرفت امــا از دیــد ما هیــچ جایگزیــن واقعی دیگــری بــه منظــور کنتــرل و اعمــال محدودیــت بــرای برنامــه هســتهای ایــران به غیــر از توافقی کــه در وین به دست آمد، وجود ندارد.» او همچنین تأکید کرد: «هر آنچه الزم باشــد انجام میدهنــد تا مطمئن شــوند بعد از روز 12 مــاه مــه برجــام پابرجــا میماند.» افزون بــر وزیر خارجه آلمــان، فرانک اشــتاین مایر، رئیــس جمهوری آلمان نیــز بــا دفاع از برجــام گفت: «مــا باید بــه وضوح اعــالم کنیــم که بــا امضای توافق هســتهای احتمــاالً از یک جنگ جلوگیری کردیم. باید به خاطر داشته باشــیم در صورتــی کــه این توافــق بار دیگــر فرو بپاشــد، چــه اتفاقــی خواهد افتــاد. منطقه تحمــل یک جنگ دیگر را ندارد.»

اعــالم نظــر مشــترک ســه کشــور اروپایــی در حالی منتشــر شــده اســت کــه بوریــس جانســون، وزیــر خارجــه بریتانیا که با هدف گفت وگو با ترامپ پیرامون برجام راهی واشــنگتن شــده در مقالهای که روز یکشــنبه گذشــته در نیویــورک تایمز منتشــر شــد، از رئیس جمهــوری امریــکا خواســت کــه توافق هســتهای ایــران و گــروه 5+1 را لغــو نکند. جانســون ادعا کرده است: «این توافق، کاســتیهایی دارد اما مطمئنم کــه میتــوان آن را اصــالح کــرد.» او با تأکیــد بــر اینکه بنــد غروب برجــام در ســال ،2025 «بزرگتریــن ضعــف» آن اســت، تأکیــد کرد کــه انگلیس هم خواهــان برطــرف کــردن ایــن ضعف است.کشــورهای اروپایــی پیــش از این در تــالش جهت متقاعد کردن ترامپ برای مانــدن در برجام راه حلهایی را مطــرح کردهاند. یکــی از راه حلهایی که در ســخنان امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانســه در سفر به واشنگتن مطــرح شــد، حفــظ برجــام و تــالش بــرای اصــالح آن از جملــه مذاکــره با ایــران جهــت افــزودن بندهایــی در مــورد برنامــه موشــکی در ایــن ســند اســت. پیشــنهاد دیگــر حفــظ برجــام بــه شــکل کنونــی و مذاکره با ایــران در باره ســایر موارد نگرانــی امریکا، مانند برنامه موشــکی و سیاســت منطقهای جمهوری اسالمی همراه با تحریمهای جداگانــه جهــت وادار کردن ایــران به قبــول ایــن خواستههاســت. در چنین صورتی، اگرچــه ایران بازهــم احتماالً بــا محدودیتهــای بــزرگ اقتصــادی و تجــاری مواجــه میشــود، امــا ایــن محدودیتهــا ناقض برجــام نخواهد بــود. با ایــن حال بــه نظر میرســد که کشورهای اروپایی با وجود طرح چنین پیشــنهاداتی نتوانســتهاند دولتمردان امریکایــی را بــه مانــدن در توافــق هســتهای راضــی کننــد. چــه ناامیــدی از مانــدن ترامــپ در توافــق هســتهای باعث شــده تا وزرای خارجه سه کشور اروپایــی اینک در تصمیمــی راهبردی اعــالم کننــد حتــی در صــورت خــروج ترامــپ در برجــام باقــی میماننــد. تصمیمــی که بنا به اعتقــاد مقامهای بلندپایــه کشــورمان در صورتی امکان موفقیــت خواهــد داشــت کــه ایــران منافعش را در چارچوب برجام تأمین شــده ببیند. چنانکه رئیــس جمهوری دیروز در مشــهد گفت: «اگر اهداف ما از برجام بدون امریکا محقق شود، چه بهتر؛ در غیر این صورت تصمیم خود را خواهیم گرفت.»

دیــروز خبرگزاری فارس بــه نقل از المانیتور خبر داد که وزرای خارجه سه کشــور اروپایی برای ادامــه رایزنی ها تا قبــل از 22 اردیبهشــت به امریکا ســفر

می کنند.

گزینههای ترامپ درباره برجام

گمانه زنیها پیرامون ماندن امریکا یــا خروج از برجام در حالی ادامه دارد کــه مقامهــای بلندپایــه ایــن کشــور از جملــه وزیــر دفــاع و خارجــه تــا چنــد روز پیــش اعــالم کردهانــد کــه امریــکا هنــوز دربــاره برجــام بــه طــور قاطــع تصمیمگیری نکرده اســت. در همین حــال یــک مقــام ارشــد اســرائیلی بــه خبرگزاری فرانسه گفته است که رئیس جمهــوری امریــکا رژیــم اســرائیل را از تصمیمــش دربــاره سرنوشــت برجام مطلــع نکــرده اســت. ایــن مقــام کــه نامش فاش نشــد، گفت که گزینههای مختلفــی متصــور اســت. او گفت فکر میکند ترامپ ممکن اســت از تمدید معافیت ایــران از تحریمها خودداری کند اما پیش از اجرای مجدد تحریمها از زمان باقــی مانده بــرای چانهزنی از موضع قویتر استفاده کند.