روستاییان البرز قربانیان گرد و غبار معادن
ایــران واشــقانی فراهانــی/ بــا وجــود ظرفیتهای مواد معدنی در استان البرز، رهاســازی معادن متروکه و شن چالههای باقی مانده ناشــی از پایان عمر معادن، از مخاطرات زیســت محیطی در شهرستان ســاوجبالغ این اســتان به شــمار مــیرود. «فردیــن حکیمــی» مدیــرکل حفاظــت محیط زیست استان البرز با اشاره به اینکه معادنمتروکهاکنونبهعنوانمحلیبرای تخلیه نخاله ساختمانی، زباله و گاه تخلیه پســماندهای صنعتی تبدیل شده، گفت: شن چالهها نیز درآیندهای نزدیک به یکی ازکانونهایآالیندهبحرانیومخاطرهآمیز زیست محیطی تبدیل خواهد شد. فعالیتبیشازظرفیتمعادنشن
وی بــا بیــان اینکــه در حــال حاضــر در محدوده «تهران دشت» بیش از ظرفیت قابــل تحمــل منطقــه، معــادن فعالیت میکننــد، اظهــار داشــت: در محــدوده معــادن شــن و ماســه منطقــه تهــران دشــت کــه در حاشــیه رودخانه «کــردان» حدفاصــل اتوبان تهران - قزوین و اراضی باغــی «ســرخاب» بــه مســاحت تقریبــی ۰۰۷هکتار اســت، تاکنون بیش از ۰۵ مورد مجوز برداشــت مخلوط شن و ماسه برای اشــخاص حقیقــی صــادر شــده و در حال حاضــر نیــز ۳۲ معــدن دارای تأسیســات دانهبنــدی وشستوشــوی شــن وماســه و۶کارخانهآسفالتدراینمنطقهفعالیت دارنــد. فعالیــت ایــن تعــداد از واحدهای آالینده هوا درمحدودهای است که به مراکز مسکونی شهری وروســتایی نزدیک است و بیــش از ظرفیــت قابلتحمــل منطقــه فعالیتمیکنند.
حکیمــی تأکیــد کــرد: هــر چنــد در ایــن منطقــه بــر رعایــت مالحظــات زیســتمحیطی مانند نصب سامانههای کنترل آلودگی هوا و پساب نظارت صورت میگیــرد، امــا بهدلیل تــردد بیــش از حد ماشــینآالت ســنگین، ریزش ســربارهها، آسفالت نبودن جادههای دسترسی و نبود کمربنــد فضای ســبز، این منطقــه یکی از کانونهــای ایجاد انواع ریزگردها وتشــدید آلودگی هوا به شمار میرود.
مدیــرکل حفاظــت محیــط زیســت اســتان البــرز بــا اشــاره بــه تبعــات جبرانناپذیر آلودگیهای زیستمحیطی ایــن معــادن، گفــت: از زمانــی کــه قانون جدیــد معــادن بهتصویــب رســیده وبــه اســتناد مــاده ۴۲ ایــن قانــون، ســازمان صنعت، معدن و تجارت بدون استعالم و دریافــت نظــر زیســت محیطــی، اقدام بهصــدور مجوزهای اکتشــاف، برداشــت و بهرهبــرداری معــادن در محدودههــای خارج مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیــط زیســت میکنــد. ایــن درحالــی اســت کــه تبعــات اجتماعــی ناشــی از فعالیت آلودهکننده ایــن واحدها را اداره محیطزیست باید پاسخگو باشد. مشکالتشنچالهها
ویافزود:ازسالهایقبلبهرهبرداران معــادن، پس از اتمام عملیات برداشــت شن وماسه، معادن مذکور را بدون هرگونه ســاماندهی وبازگشــت به وضع ســابق به صورت شن چاله رها کرده واین گودالها یا شنچالههامشکالتعدیدهایرابهلحاظ زیســت محیطی ایجاد کردهاند. به طوری که براساس بازدیدها وپایشهای میدانی صــورت گرفته، درحال حاضــر عمده این شــن چالهها بهعنوان محلــی برای تخلیه نخالههای ســاختمانی، زبالههای شهری وگاهی پســماندهای صنعتی تبدیل شده اســت. مجاورت مراکز سکونتگاهی با این شن چالهها در حالی است که انباشت این پســماندها یا ســوزاندن آنها توســط افراد، موجبایجادآلودگیهایزیستمحیطی و تهدیــدی بــرای ســالمت و بهداشــت عمومی شده و همواره نارضایتی وشکایت ساکنان منطقه را فراهم آورده است.
وی بــا ابــراز نگرانی از شــرایط موجود زیســت محیطــی، اظهارداشــت: عمــق برداشــت، موجــب نفوذپذیــری این مواد آالینــده بــه منابــع آبهــای زیرزمینــی و کاهــش کیفیــت منابع آبــی خواهد شــد. ازآنجا که عمده فعالیتهای معادن شن و ماســه در محدوده تهران دشت و حریم شــهر هشــتگرد اســت واز طرفی در مسیر باد شــهر «گلســار» قرار گرفته، در صورت تــداوم رونــد بهرهبــرداری غیراصولــی از معــادن، ایــن شــن چالههــا درآینــدهای نزدیــک بــه یکــی از کانونهــای آالینــده بحرانــی ومخاطرهآمیــز زیســت محیطی تبدیل خواهد شد.
حکیمــی بــا اشــاره بــه گشــتهای کارشناســان محیــط زیســت بهصــورت مستمرشبانه روزی، گفت: هر چند تاکنون بارهــا از تخلیــه پســماندهای صنعتــی در منطقــه جلوگیــری شــده و متخلفــان بــه مراجــع قضایی معرفــی شــدهاند، اما بهدلیل اینکه راههای دسترسی متعددی در مســیر شــن چالهها وجــود دارد، امکان کنتــرل و پیشــگیری از تخلیــه پســماندها توســط دســتگاههای مســئول در ایــن مکانها مشــکل شده اســت. بهرهبرداری از معادن بهعنوان یک ثــروت ملی، برای تهیه مصالح و رفع نیازهای بشــر ضروری اســت، اما بهرهبرداری از این معادن باید با رعایت اصول و ضوابط زیست محیطی صورت پذیرد. با وجود ابراز نگرانی فعاالن زیست محیطی البرز و واکنش خبرنگاران به بحران در این منطقه، به نظر میرســد پیگیری نماینده مردم ساوجبالغ ضروری اســت و از استاندار البرز نیز انتظار میرود، بــا ورود بــه اینکــه در صدور مجــوز و ایجاد این معــادن چه کســانی مقصرنــد، مانع هدررفــت منابع ملی و آســیب به محیط زیست و سالمتی مردم این مناطق شود.