صنعت نفت ایران پس از تحریم امریکا
رئیس پژوهشگاه صنعت نفت در گفتوگو با «ایران»: توان سازگاری با شرایط تحریم را داریم
عهدشــکنی امریــکا در شــامگاه هجدهم اردیبهشــت مــاه بــا یــک هدف مهــم رخ داد؛ بــه زانــو درآوردن اقتصــاد ایــران. از آنجایــی که در صــدر این اقتصاد صنعت نفت قرار دارد و به نوعی پیشــران اســت، بیشــترین اثــر تحریمهــای امریــکا هــم قــرار اســت به ایــن بخــش وارد شــود. اما با این حال مســئوالن کشــور میگویند که تحریمهــای امریــکا چنــدان تأثیــری بــر صنعت نفت ایران نــدارد. بویژه آنکه اگر اروپا از برجام خارج نشــود و به تعهدهای خود در قبال ایران پایبند بماند. تصمیم دونالــد ترامپ رئیــس جمهــوری امریکا برای خروج از توافق هستهای ایران و گروه 5+1 بــا وجود مخالفتهــای جهانی رقم خورده و تنها ســران رژیم صهیونیســتی و ســعودی از این تصمیم خشنود شدهاند. هنوز مشخص نیست که تصمیم اتحادیه اروپا در خصوص برجام چیست اما ایران بهدنبال راهکاری است که کمترین تأثیر را از تحریمهای احتمالی متحمل شود.
پــس از این اقــدام غیرقانونــی امریکا، اتحادیه اروپا بههمراه دیگر امضاکنندگان توافق برجام یعنی روسیه، چین، فرانسه، آلمــان و انگلیس دور تــازهای از رایزنیها برای حفظ ایــن توافق بینالمللی را آغاز کــرده اســت؛ فدریــکا موگرینــی مســئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تأکید کرده که اتحادیه اروپا به برجام پایبند میماند.
بــا این حال ایران و اروپا توافقهایی در صنعت نفت دارند که اکنون زیر ذره بین اســت. از جملــه فــروش نفــت بــه اروپــا، واگــذاری طرح توســعه فاز 11 بــه توتال تا قراردادهای علمی و پژوهشی شرکتها و مراکز علمی اروپایی با پژوهشگاه صنعت نفت.سرنوشتنامعلوماینقراردادهابه تصمیم اروپا وابسته است. ■ هنــوز پیامــی از اروپاییهــا دریافــت نکردهایم
بخشــی از قراردادها و تفاهمنامههای صنعت نفت مربوط بــه انتقال فناوری و آموزش است که در اغلب آنها پژوهشگاه صنعــت نفت یکــی از طرفین قــرارداد یا تفاهمنامه بــوده، تفاهمهایی با شــرکت راشــیگ آلمــان یا دانشــگاه میــان از این دست هســتند. اینکه بازگشــت تحریمها چقــدر میتوانــد بــر این بخــش بهعنوان بخــش علمــی صنعت نفــت اثر داشــته باشد، یکی از موضوعات مهم است.
در ایــن بــاره جعفــر توفیقــی رئیــس پژوهشــگاه صنعــت نفت میگویــد: باید منتظر باشــیم و ببینیم که عکسالعمل اروپاییها چیســت. استدالل ما این است کــه اروپاییهــا از ایــن تفاهمهــا خــارج نخواهنــد شــد. بــه عبارتــی پیشبینــی میکنیم که تحریمها تأثیری بر همکاری ما با اروپاییها و آسیاییها ندارد.
او در گفتوگــو بــا «ایــران» ادامــه داد: با این حــال آمادهایم کــه پروژهها را بدون نیــاز بــه خارجیها پیــش ببریــم. توفیقی بیان کرد: شرکتها و دانشگاههای داخلی تــوان باالیــی دارنــد و مــا میتوانیــم در غیاب شــرکتهای خارجی بــه پروژههای توســعهای نیــز کمــک کنیــم. امــا بــه این منظــور نیازمند تاش بیشــتری هســتیم. اطمینــان دارم بســرعت میتوانیــم خودمــان را بــا شــرایط ســازگار کنیــم.او با اشاره به اینکه ضعف صنعت نفت ایران مربوط به بخش باالدســت اســت، گفت: یکی از نقاط قوت پژوهشــگاه مجهز بودن بهپژوهشکدههایباالدستیاستوبهطور حتم با سرعت بخشیدن به فعالیتهای ایــن پژوهشــکدهها میتوانیــم موفقتــر عمل کنیم. تاکنون نیز این پژوهشــکدهها دســتاوردهای خوبــی داشــتهاند. بــرای مثــال در پــروژه ازدیــاد برداشــت میــدان اهواز پژوهشــگاه موفق عمل کرده اســت. مطالعات بخوبی جلو رفته و نتایج خوبی بــه دســت آمــده و امیدواریــم بــزودی به نتیجه برســد. رئیس پژوهشــگاه صنعت نفــت تصریــح کــرد: در ســالهای اخیــر تجربههای موفقی در باالدست داشتهایم و این روند ادامه خواهد داشت. او در مورد پروژه ساخت پاالیشگاه در سوریه نیز بیان کــرد: پژوهشــکده اســناد طراحــی را تمام کرده و به کارفرما تحویل داده است. ■ ایراننفتبدونمشتریندارد
در حــال حاضــر ایــران باالتریــن میزان نفــت خــام خــود را صــادر میکنــد. یعنی حــدود 2 میلیــون و 700 هزار بشــکه در روز کــه رکــورد بینظیــری در تاریــخ صنعــت نفت اســت. مدیرعامل شرکت پایانههای نفتــی ایــران میگویــد کــه در حــال حاضر ایــران هیچ نفت روی آب و بدون مشــتری نــدارد. امــا برنامهریــزی وزارت خزانهداری امریــکا بهگونهای اســت که از مــاه آبان این میزان روند کاهشــی در پیش بگیرد. امریکا میخواهــد با اعمال فشــار بر شــرکتهای اروپایی خریدار نفــت ایران، صادرات نفت خــام کشــور را بــه قــاره اروپا و آســیا کاهش دهــد. اینکه این تحریمها تا چه اندازه مؤثر خواهــد بــود، هنــوز مشــخص نیســت. بــه طور کلــی حــدود 40 درصد نفت ایــران به مقصد کشــورهای اروپایی و 60 درصد آسیا صادر میشــود. پیشبینیها این اســت که تحریمهای امریــکا حدود 100 هــزار تا 500 هــزار بشــکه از صــادرات نفــت خــام ایران میکاهــد. امــا «علــی کاردر» مدیرعامــل شــرکت ملــی نفــت ایــران میگویــد: فکــر نمیکنمبااعمالدوبارهتحریمهامشکلی در صــادرات نفــت ایجاد شــود مخصوصاً ایــران در حوزههایــی که نفت ســنتی صادر میشود،مشکلینخواهدداشت.
مســأله مهــم این اســت که بــا کاهش ســهم ایــران از بــازار جهانــی نفــت خام، عــاوه بر کاهش قدرت چانه زنی ایران در بازار و سازمان اوپک، نفت مازاد وارد بازار خواهــد شــد و این نفتًجــای ایــران را در بازار خواهد گرفت. اخیرا وزیر نفت امارات این موضوع را بیان کرده اســت. «ســهیل المزروعــی» اظهــار کرده کــه تحریمهای امریکا علیه ایــران تأثیری بر عرضه نفت نــدارد. یعنی ســایر اعضــای اوپــک جای نفت ایران را پر خواهد کرد و این یک زنگ خطر اســت. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران برای احیای ســهم از دست رفته کشور در اوپک تاش زیادی انجام داد. ■ شرکتهای نفتی در حال بررسی شرایط همکاریباایران
حضــور در صنعــت نفــت ایــران بــه دالیــل زیــادی برای شــرکتهای خارجی جذاب است. صنعتی پرسود و کم هزینه که ذخایــر نفتی و گازی بســیاری دارد. اما هــدف تحریمهــای امریــکا و خروجش از برجام، ممانعــت از این موضوع و نقل و انتقاالتبانکیاست.عملیاتبانکییکی از مهمترین بخشهایی است که با خروج امریکا از برجام مانع از ســرمایهگذاری در صنعــت نفت میشــود. اکنــون قــرارداد توســعه فاز 11 مهمترین قراردادی اســت که ایران و اروپا امضا کردهاند و سرنوشــت مبهم این قــرارداد در انتظار اعام نتیجه شــرکت توتال فرانسه اســت. این شرکت در حال بررســی اوضاع همــکاری با ایران است و هنوز حرفی از رفتن به زبان نیاورده اســت. میــزان ســرمایهگذاری توتــال در بخشهــای طراحی و برگزاری مناقصات تاکنــون 0۹ میلیــون دالر بوده و مســئوالن میگویند که تمهیدات الزم برای توسعه فاز 11 اندیشیده شــده. چراکه توسعه این فاز بــرای ایران از اولویت برخوردار اســت و قطعــاً فــاز 11 را توســعه میدهیــم. اگــر توتال باشــد بــا آنها ادامــه میدهیم و اگر توتال نباشد گزینههای A و B را برای ادامه فعالیــت در ایــن فــاز در نظــر گرفتهایــم. گزینه اول ادامه همکاری با شرکت چینی سیانپیسیآی شریک دیگر کنسرسیوم توســعهدهنده اســت و چنانچــه شــرکت چینی هم نیاید با توجه به اینکه شــرکت پتروپارس فازهای 12 و ۹1 را توســعه داده وهمچنینتجربهحضوردرپارسجنوبی را دارد، کار را ادامه میدهیم.
فعــاً خبــری از شــرکتهای دیگــری هــم که با ایران مذاکرات فعال داشــتند و در آســتانه امضای قرارداد بودند، نیست امــا بــزودی تکلیف این بخش مشــخص خواهد شــد. مقــام معظم رهبــری هفته گذشــته در دیــدار بــا فرهنگیــان از دولت خواســتند تضمینهــای قطعــی بــرای حفظ منافع ایران در توافق هســتهای را از طرفهای اروپایی دریافت کنند.
محمدجواد ظریف وزیــر امور خارجه بر مبنــای دســتورالعمل حســن روحانی رئیــس جمهــوری، بهمنظــور رایزنــی و تبادل نظر با اروپا و دیگر طرفهای برجام و بررســی امکان تداوم برجــام در صورت تضمین منافع ملت ایران، از شــنبه شب سفر فشردهای را به چین، روسیه و بلژیک آغاز کرد و در ایســتگاه اول روز یکشــنبه با مقامات چینی دیدار و گفتوگو کرد.
ظریــف پــس از پکــن بــرای رایزنــی بــا مقامهــای روســی راهی مســکو شــد و ســپس با حضور در بروکســل در نشستی با حضور وزیران خارجه تروئیکای اروپایی شامل فرانسه، آلمان و انگلیس و فدریکا موگرینــی مســئول سیاســت خارجــی اتحادیه اروپا شرکت کرد.