از نوالن مدرن تا کوبریک کالسیک
تجدید خاطرات و جادوهای ماندگار در «کن »2018
دیروز (سهشنبه) سه فیلم دیگر از بخش مسابقه جشنواره «کن 8۱0۲» بهنمایش درآمــد که در میانشــان فیلــم جنایی و عمیــق «مرد ســگی» بهکارگردانی متئو گارونــه ایتالیایی ســرو صدای بیشــتری بــه پا کرد و بهجمع فیلمهایی پیوســت کــه در میــان ۱۲ فیلــم بخــش مســابقه صالحیــت بیشــتر بــرای کســب جایــزه نخل طالیی دارند. این فیلمی است که گارونــه در آن شــرایط کنونــی ایتالیا را با مظاهر قدیمی فرهنگی این کشور پیوند میزنــد و با زوم کــردن روی دو خانواده خــاص کــه ســرکرده یکــی از آنهــا یــک گانگستر بزرگ است، از ارتباطهای آنان و نامالیماتی که پلیس و نیروی قضایی کشــور برای این گانگستر پدید میآورند سخن میگوید. ■ وقتی نوالن آمد
با اینحال سهشــنبه در کن یک خبر ویــژه بر جشــنواره ســایه انداخــت و آن خبــر حضور کریســتوفر نــوالن معروف در محــل جشــنواره و اظهــارات فراوان و جالــب او پیرامــون مســائل مختلــف بــود. نــوالن ۷4 ســاله و بریتانیایــی کــه طی 8۱ ســال فیلمســازی خود کارهای غیــر متعارفــی همچــون «ممنتــو» ،)۱999( «بیخوابــی» (۱00۲)، ســهگانه «بتمــن» ۲008 ،۲005( و ۲۱0۲)، «تلقیــن» ،)۲009( «بیــن ســتارهای» )۲0۱4( و «دانکــرک» (۷۱0۲) را ساخته اســت، دیروز طی یک مصاحبه بــه تمــام دوســتداران و اهالــی تــازهکار ســینما توصیه کرد :۲00۱« یک اودیسه فضایی» شــاهکار ســال ۱968 اســتنلی کوبریــک را بارهــا ببیننــد و از آن درس بگیرنــد و همان را مبنای کار خودشــان قــرار دهند و هرگز بهاین نتیجه نرســند که به ســطح مطلوب رسیدهاند و دیگر نیازی به آموختن ندارند. ■ تجربهای ناب در 71 سالگی
این نخستینبار اســت که کریستوفر نــوالن بــه کــن ۱۷ ســاله میآیــد. عجبا کــه این مرتبه نخســت هم نه به ســبب اکــران فیلمــی تــازه از او در ســواحل گــرم و آفتــاب فرانســه بلکــه در ارتباط بــا پخــش نســخهای 0۷ میلیمتــری و جدیــد از «اودیســه فضایــی» و بــه مناســبت پنجاهمیــن ســال اکــران عمومی این فیلم آمده اســت. در میان حضــار کاتارینا کوبریــک دختر کوبریک فقیــد (کــه در ســال ۱999 درگذشــت) و همچنیــن کایــر دولئــا بازیگــر نقــش اصلی فیلم و دنیــس ویلهنوو کانادایی هم مشــاهده میشــدند که آخری یک کارگــردان مجــرب و عضــوی از هیــأت ژوری جشــنواره امســال هــم هســت. نــوالن خطــاب به حضــار گفــت: هفت ســال بیشــتر نداشــتم کــه پدرم مــرا به تماشــای «اودیسه فضایی» برد که یک بار دیگــر و در نســخهای 0۷ میلیمتری و قــدری طوالنیتــر از نســخه اولیــه در چند تماشــاخانه در ســطح شــهر لندن بــه نمایــش درآمــده بــود و حضــور مــا در تــاالری در میــدان مشــهور لســتر در مرکــز شــهر لنــدن شــکل گرفــت. هرگز نمیتوانید بفهمید در حدود 4 ساعتی که به تماشــای آن فیلم مشغول بودم، چــه بر من گذشــت و چگونــه زندگیام به کلــی عوض شــد و به نوالنــی تبدیل شــدم که سالهاســت میبینید. تجربه آن کار شــگرف همــواره بــا من اســت و ضروریتریــن کاری کــه بایــد در اواخــر بهــار 8۱0۲ در «کــن 8۱0۲» انجــام بدهم، ســوق دادن جوانترها به ســوی همان تجربه و جادوی ماندگاری است که بر شمردم. ■ مثل یک استاد دانشگاه
نوالن که مانند مارتین اسکورسیسی یــد طوالیی در ســخنوری دارد و همواره مثــل یــک اســتاد دانشــگاه و پروفســور علم ســینما درباره ریشــههای این هنر جذاب ســخن میگوید، افزود: بسیاری از ایدههای من طی تمامی این ســالها از درون همــان تجربه ناب بیرون آمده اســت. ســینما هنــری منحصــر بفــرد و یــک راه متفاوت برای بیان احساســات و ترســیم رویکردهــای انســانی اســت و اگر کوبریک را استاد در گزینش راههای غیرمعمــول در ایــن زمینــه بدانیــم مــن افتخــار شــاگردی غیرمســتقیم او را داشــته و همــواره کوشــیدهام جهــان هســتی را آنگونه ببینم که او در :۲00۱« یــک اودیســه فضایــی» دیــده اســت؛ ایــن نــه یــک داســتان فضایــی صــرف و خیالپــردازی ســینمایی بلکــه شــرح خلقــت بشــر و داســتان شــکلگیری انســانها در کــره خاکــی اســت. چیزی کــه هنوز بــا دیدن آن به وجــد میآیم و غصه میخورم که چــرا هرگز تبدیل به کوبریک نمیشــوم و لنزهای نــاب او را کشف نمیکنم.
پساز ســخنرانی 90 دقیقهای نوالن حضــار به تماشــای «اودیســه فضایی» نشستند و نیم قرن پس از پخش مرتبه اول آن بــا همان حیرتی ســالن را ترک کردنــد کــه نــوالن و پــدرش در یکــی از روزهای عمــر طالیی 0۷9۱ تاالر را ترک کــرده بودنــد. تاریخهــای بکر همیشــه اینگونه تکرار میشوند.