پاسداری از محیط زیست در مدارس سبز
شیماجهانبخش/ در سالهای نه چندان دور انســانها خــود را جزئــی از طبیعت میدانســتند، اما توســعه شهرنشــینی و فاصلــه گرفتــن از محیط زیســت باعث شــد تا برخی هر طور که دوســت دارند با طبیعت رفتار کنند؛ به همین خاطر بود کــه از ورود فاضــاب شــهری و صنعتــی بــه تاالبهــا جلوگیــری نکردنــد؛ پاییــن رفتــن ســفرههای آبی زیرزمیــن را جدی نگرفتنــد؛ بــه قطــع بیرویــه درختــان و نابــودی جنگلها بیاعتنایــی کردند؛ به اثــرات ســاخت غیــر کارشناســی ســدها بیتوجهی کردند ...و اما چندی نگذشت همیــن بیتوجهــی کار دستشــان داد و حاال چند سالی میشــود که چالشهای زیســتمحیطی به یکــی از دغدغههای اصلــی مــردم و مســئوالن تبدیــل شــده است. ایــن بیتوجهیهــا آنقــدر نهادینه شــده کــه به بــاور کارشناســان بــرای جلوگیری از تخریب بیشــتر محیط زیســت و حتی حفــظ وضعیــت موجــود بایــد دغدغــه حفظطبیعتازکودکیدرذهننونهاالن کاشته شود تا ثمره آن در سالهای آینده به بــار بنشــیند و موجب دوســتی دوباره انسانباطبیعتشود. شاید به همین دلیل اســت که راهاندازی مدارســی بــا عنــوان «مــدارس ســبز» با رویکــرد آشــنایی کــودکان و نوجوانــان بــا مباحــث زیســت محیطــی و ترویــج فرهنــگ حفظ محیــط زیســت در میان دانشآمــوزان در ســرلوحه برنامههــای «وزارت آمــوزش و پرورش» و «ســازمان حفاظــت محیــط زیســت» قــرار گرفتــه است. ■ انرژیهــای پاک به جای ســوختهای فسیلی در ایــن مــدارس از انرژیهــای پــاک و نو چون انرژی خورشــیدی و بــادی به جای سوختهایفسیلیاستفادهوپسماندها بــه نحــوی صحیــح جمــعآوری و دفــن میشــود. همچنین اســتفاده از رایانه به جای دفترهای کاغذی، تفکیک زبالهها، ایجــاد کارگروههــای زیســت محیطــی از ســوی دانشآموزان، تغییــر در محتوای کتابهای درسی، توجه به نوع سازههای مدارس و برگــزاری آموزشهای میدانی در محیــط و فضاهــای طبیعــی از دیگــر برنامههایمدارسسبزاست. ■ 3 استان پیشــرو در ســاخت «مدارس سبز» «مهــراهلل رخشــانی مهــر»، رئیــس سازمان نوســازی مدارس کشور بهعنوان متولــی اجرای ایــن طــرح در گفتوگو با «ایران» اظهار داشــت: هدف از ســاخت مــدارس ســبز تنهــا بــه ایجــاد فضــای ســبز، اصول ســاخت و ســاز، اســتفاده از انــرژی خورشــیدی و تغییــر رنــگ و نور و معماری نیست بلکه موضوع اصلی آن فرهنگســازی برای نســل جدید اســت. از آنجایــی کــه هدف مــا ایجاد مدارســی مانــدگار اســت، تمام شــاخصهای این مــدارس بــر اســاس مطالعــات دقیــق علمــی و نظــرات کارشناســان تدویــن میشــود. رئیــس شــورای راهبــری طرح مدرسه سبز ادامه داد: با وجود نوپا بودن اینطرحبسیاریازاستانهادراینزمینه موفقعملکردهاند.استانهایسیستان و بلوچســتان، زنجان و تهــران در اجرای اینطرحپیشروبودهوازمحلمنابعخود ســاخت مدارس ســبز را انجــام دادهاند. رقم ۴۱میلیارد تومان نیز برای مطالعه و طراحی این مدارس در اســتانها در نظر گرفته شده که بتدریج در اختیار آنها قرار میگیرد. ■ ساختمدارسمتناسببااقلیم رخشــانی مهر مصرف انرژی را بهعنوان یــک عامــل مهــم در ســاخت مــدارس سبز دانســت و افزود: مکانیابی ساخت ایــن مــدارس از موضوعات مــورد توجه بــوده و کارهای مطالعات آن با همکاری بدنــه دانشــگاهی کشــور در حــال انجام است. همچنین در راستای صرفهجویی و کاهــش معضــات زیســتی ســاخت این مدارس در مکانهــای نورگیر انجام میشــود تا بتوانیم براحتــی از این انرژی طبیعی اســتفاده کنیم. وی خاطرنشــان کــرد: در بحث اصاح الگوی مصرف نیز این ســازمان ســاخت و توســعه مدارس سبز و مکانیابی مدارس مبتنی بر طرح آمایش سرزمین، توجه به اقلیم و شرایط محلیونیازسنجیهایدقیقراپیگیریو اجراخواهدکرد.معمارانبایدبااستفاده از روشهای مدرن و اسامی و با استفاده از مصالح و نیروی کار بومی، مدارسی زیبا ومتناسببااقلیمآنمنطقهبسازند. ■ «مدیریتسبز»درمدارس «نیــره پورمایــی»، مدیــرکل حفاظــت محیط زیســت سیســتان و بلوچستان نیز در این خصوص اظهار داشــت: به منظور آشنایی دانشآموزان استان باموضوعات زیســتمحیطی، جلســات توجیهــی و آموزشی «مدیریت سبز» در تمام مقاطع در دســتور کار قرار گرفته اســت. پورمایی خاطرنشــان کــرد: هــدف از برگــزاری ایــن دورهها آشنایی با نحوه ایجاد دفتر کار سبز، اهمیتحفظمحیطزیستونحوهاجرای مدیریت سبز در محل کار است. مدیریت ســبز در محــل کار وغیره شــامل مدیریت مصرف انرژی، آب، مواد اولیه و تجهیزات، کاهشموادزایدجامدوبازیافتآنهاست. توجه و اهمیت به مسائل زیستمحیطی در مــدارس در دولتهــای قبــل هــم پایهگذاری شــده بود، اما در دولت تدبیر و امید مطابــق تفاهمنامههــا و توافقهایی که ســازمان محیط زیست با اداره آموزش و پــرورش انجام داده، بیشــتر مــورد توجه قرارگرفتهاست. ■ سازههایمناسببااقلیم در همیــن حــال، «علیرضــا راشــکی»،
مدیــرکل نوســازی و تجهیــز مــدارس سیستان و بلوچستان هم گفت: از سال 88 موضــوع جمعآوری مدارس کپری در دســتورکار قرار گرفت و مهرماه سال گذشــته نخستین مدرســههای مناسب بــا اقلیــم در اســتان شــروع بــه کار کرد. امــا بــا توجه به شــرایط اقلیمی اســتان کاسهــای کپــری همچنــان در برخی نقــاط ماننــد فنــوج و مهرســتان وجود دارد و سعی شــده با ارسال کاسهای پیش ســاخته برای این مناطق شــرایط را بــرای تحصیــل دانشآمــوزان آماده کنیم. وی ادامه داد: در راســتای توســعه مــدارس ســبز در اســتان؛ قــرار اســت
ســازههای مناســب بــا اقلیــم جایگزین مــدارس پیشســاخته شــود. بــا کمــک متخصصان بومی ســازههای مناسب با شــرایط اقلیمی اســتان و مقاوم در برابر ســیل، زلزله و حــوادث طبیعی ســاخته شــده است. این کار ســال گذشته در چند منطقــه انجــام شــد و بقیــه نیــز بــزودی جایگزین میشود. مدارس پیش ساخته یا همــان مــدارس کانکســی نمیتوانند جایگزین مناســبی برای مــدارس کپری که با زیســت بوم منطقه سازگاری دارند، باشند. مدیــرکل نوســازی و تجهیــز مــدارس سیستان و بلوچستان گفت: مدارس سبز
که در چند شــهر اســتان آغاز به کار کرده، تمام شاخصههای محیط زیست درآنها رعایــت شــده اســت. در ایــن راســتا، در مدرسه شبانه روزی شهرستان مهرستان دانشآموزان بــا کمک خیران یک واحد گلخانــه و یــک واحــد پــرورش طیــور در مدرسه خود ساختهاند. واحد گلخانه در مدرسهدخترانهبااعتبار۰۶۱میلیونریال و واحد پرورش طیور در مدرسه پسرانه با اعتبار ۰۹ میلیــون ریال از محل اعتبارات داخلــی و کمک خیــران راهاندازی شــده است. در این 2 مدرسه شبانه روزی، ۶۵۳ دانشآمــوز پســر و ۱۱۳ دانشآموز دختر تحصیلمیکنند.