چرانم یتواندورکشوردیوارکشید
«نمیتــوان دور کشــور دیــوار کشــید»؛ ایــن گفتــه رئیــس جمهــوری در دیــدار بــا جمعــی از علمــا و روحانیــون را میتوان محــور و نقطه عطف قســمت اعظم اختافات سیاســی داخل کشــور دانســت. آقای روحانی در سخنان خود در آن جلســه گفتــه بودند که «شــاید برخی بگویند دور خودمان دیوار بکشــیم اما امــروز اداره جامعه با این شــیوه تقریباً غیرممکن است» و «تعامل سازنده با دنیا، آرامش اقتصادی و یاری اقشــار ضعیف از اهداف دولت اســت.» این برداشــتی درســت از شــرایط دنیــای جدید اســت. برداشــتی که طیف مخالف دولت به هیچ عنوان به آن اعتقادی ندارند. شرایط جدید دنیا در سه دهه اخیر را باید در دو سطح بسیار مهم طبقهبندی و ارزیابــی کــرد کــه متأســفانه در هــر دو ســطح مقاومتهــای زایدالوصفــی در کشــور مــا بــرای انطبــاق بــا شــرایط روز دنیــا دیــده میشــود. ســطح اول تغییراتی در شــرایط دنیا است که از سالهای ابتدایی دهه نود و با فروپاشی شــوروی بهعنــوان قطب بلوک شــرق آغاز شــد. این شــرایط جدیــد و تغییر جبههبندیهای بینالمللی مناســبات و شیوههای سیاســتورزی نوینی در حوزههای دیپلماسی و همکاریهای اقتصادی میطلبید. به طور مشهود از این ســالها به بعد قسمت زیادی از مفاهیم سیاسی در سطح جهان تغییر کرد و رویکردهای تازهای به منصهظهور رســید. حدود ســه دهه بعد از آغاز آن تغییرات هنوز در کشــور ما قســمت عمــدهای از سیاســیون و افراد دارای مسئولیت با عدم قبول این شرایط جدید میکوشند تا همچنان سازوکارهای کشور را در حالتی شبیه به سالهای ابتدایی پیروزی انقاب نگه دارند. حال آنکــه تولد مفاهیم جدید حقوقی، به وجــود آمدن توافقها و چارچوبهای بینالمللی تازه و تشــکیل گروههای همکاری نوظهور شــیوههای جدیدی از سیاســتورزی و ایجاد مناســبات در ســطح جهانی میطلبید. این واقعیتی اســت که برای انتفاع بیشــتر سیاســی و اقتصادی در عرصه جهانی انکار آن میتواند به معنی پذیرش ســختیها و مشــکاتی عدیده برای بازیگران این حوزه باشد. در همین فضا است که مفهوم اقتصاد و تولید به مراتب بیش از گذشته مفهومی چندجانبه میشود و کسب و کارهایی میتوانند به موفقیت دســت پیدا کنند کــه همکاریهایی چندجانبه با کشــورهای مختلف را کلید بزننــد. همانطور کــه در این فضــا مزیتهای اقتصادی و سیاســی تعریفی متفاوت پیدا میکنند و هر نوع فعالیتی برای یک مجموعه مزیت محسوب نمیشود. در ســطح دوم تحــوالت بینالمللــی و جهانــی شــاهد تحولــی در عرصــه اطاعرسانی هستیم که در یک دهه اخیر سیر صعودی فوقالعاده سریعی را تجربــه میکنــد. این ســطح از تحول نیز همواره مورد انــکار طیفهایی در داخــل ایــران بــوده. این انــکار به مبــارزه با ابزارهــای ارتباطی و در ســطحی عمیقتر به مقابله با شفافیت عمومی منجر شده است. حال آنکه واقعیت عرصه چیز دیگری اســت و در تمام این یک دهه نه تنها بســتن مســیرهای ارتباطــی مــردم زمینــه ارتباطی آنها با هــم و با دنیا را کم نکــرده که همواره شاهد بودهایم تکنولوژی با رو کردن برگ جدیدی امکانی تازه در این عرصه را نمایان ســاخته اســت. عدم درک واقعیت این فضا تاکنــون نتیجهای جز افزایش برخی نارضایتیها در داخل را بهدنبال نداشته است. در چارچوب همین دو ســطح از تحوالت عمده اســت که ســخن اخیر آقای روحانی مبنی بر اینکه «نمیتوان دور کشــور دیوار کشید» معنا پیدا میکند. در شرایط فعلی واقعیت صحنه جهانی مشخص میکند تاش برای چنین کاری بســیار بیهوده و بینتیجه اســت و تنها موجب هدر رفتن انرژی و توان ســازندگان چنین دیواری میشود، بیآنکه امکان ساخت این دیوار براحتی فراهم شود.