فصل داغ انس با آثار دفاع مقدس
قهرمانیهایهشتسالدفاعمقدسچراغراهنوجوانان
شــاید به نظر خیلیها دوران قصه گویی و قصه شــنیدن سرآمده باشــد، اما اگر کمی تأمل و پرسوجــو کنید پی میبرید که هنوز کم نیســتند تعداد افرادی که در سراســر جهان مشــتاق شــنیدن قصه و خواندن کتابهای داستان و رمان هستند. شروع تابستان که فصل فراغت اســت بســتری فراهم میشــود تا به برنامههای فرهنگی از جمله کتابخوانی توجه بیشتری شــود. بهدلیل تعطیالت مــدارس اهمیت حضور و مشــارکت کودکان و نوجوانــان در این حوزه دوچندان میشــود. در ســالهای اخیر با تالشهایی که مسئوالن برای توسعه فضای کتابخوانــی کردهانــد و همین طور سیاســتهای ترویجــی، میتــوان امیدوار بــود که آمار کتابخوانی و ســرانه مطالعه در کشــور طی ســالهای آینده، رشــد داشته باشــد اما این رشد اصطالحاًالک پشــتی خواهد بود و به اندازه رشــد اســتفاده از گوشــیهای همراه هوشمند و فراگیری استفاده از نرم افزارهای جمعی این روزها نخواهد بود. از اینرو سال هاست ادبیات کودک و نوجوان بهعنوان یک رشــته خاص در ادبیات جهان مطرح شــده و نویســندگان و شاعرانیپابهاینعرصهگذاشتهاندوفقطبرایآنهامینویسندومیسرایند.
■ کیفیــت تولیــد آثــار بــرای کــودک و نوجوان از هر چیزی مهمتر است با گشــتی در بــازار کتاب میــان حوزههای مختلــف میبینیــد کــه کتابهــای دفاع مقــدس مربــوط به گروه ســنی کــودک و نوجــوان نیازمند توجه بیشــتری هســتند چــون در ایــن بخــش نســبت بــه ســایر بخشهــا عناویــن محدودتــری پیــشرو داریم.البتهایناصلراهمنبایدفراموش کردکهانجامکارهایخوبکیفیازکمیت در حــوزه کتــاب کــودک و نوجــوان بهتر و مهمتر اســت. طبق آمارهای اعالم شده به طور کلی (در بخش بزرگســال و کودک و نوجــوان) در حوزه کتــاب دفاع مقدس
نزدیک به 8 هزار عنوان کتاب چاپ شده است، پس نمیشود گفت که نویسندهها در ایــن حوزه کمکار بودهاند، اما میشــود اینطــور بگوییم که دفاع مقــدس آنقدر ظرفیت دارد که تا ســالهای سال بعد از این هم همچنان ظرفیت گفتن و نوشتن دارد. ســالهای اول بعــد از پایــان جنگ به ســختی میشــد نام چند داستان بلند و رمان خوب این حــوزه را برای نوجوانان بر زبان آورد اما امروز تعداد داســتانهای بلنددربارهانقالبوجنگبراینوجوانان قابل مالحظه اســت و این روند روبه رشد همچنان هم ادامه دارد. از نظر برخی کارشناســان و نویسندههای ایــن حوزه مشــکل ما کتاب نیســت بلکه کتابخــوان کم داریــم. آنهــا معتقدند که باید بهدنبال مسیرهایی باشیم و ببینیم چگونه میتــوان کتاب دفاع مقدس را در جامعــه ترویج داد. شــاید باید معیارها و مؤلفههایموردعالقهجوانانرااستخراج کرد و مدلهای رفتاری مناسب جوانان را در فضای مجازی پیاده کنیم. امروز نسل جوان بیشتر تصویرگراست تا متنخوان. بنابراین بایــد ادبیات تصویــری در حوزه دفاع مقدس مورد توجه بیشتر قرار گیرد. ■ آثار دفــاع مقدس کودک و نوجوان به حمایت بیشتر نیاز دارد از مشکالت حوزه کتاب کودک و نوجوان که بیشتر نویسندهها به آن اشاره میکنند این است که اغلب کتابهای این حوزه با تیراژ پایین و تنها برای یک بار منتشــر و چاپ میشوند. آنها همچنین از اینکه حتی ناشــران تخصصی هــم اهتمامی بــه چــاپ مجــدد کتابهایــی کــه مورد اســتقبال قــرار میگیرنــد گالیــه دارنــد. گالیــه دیگــر نویســندههای کتابهــای کــودک و نوجــوان دفاع مقــدس به این موضوع بر میگردد که به برخی کتابها در خصــوص شــبکه توزیــع کــم لطفــی میشود و برایشــان ناراحتکننده است کــه کتابهــای کــودک و نوجــوان دفــاع مقــدس در کمتر کتابخانههای عمومی پیــدا میشــود و معمــوالً ایــن کتابهــا بعــد از چــاپ اول به فراموشــی ســپرده میشوند. ■ اثر خــوب، خواننده را بــرای خواندن کتاب بعدی ترغیب میکند محمد زرگر 7۱ ســاله یکی از مخاطبان کتابهای دفاع مقدس است. او درباره خواســته خود و همسن و سالهایش از کتابهایی درباره جنگ و دفاع مقدس میگوید:«من عالقه زیادی به خواندن کتاب درباره روزهای جنگ عراق و ایران دارم. هــر کتابــی کــه میخوانم بیشــتر ترغیب میشــوم تا درباره آن ســالها و اتفاقاتی که در کشــور برای مردم افتاده بدانــم. بــا خوانــدن چنــد خــط از یــک کتاب میتوانم بفهمم که داســتان آن جذبــم میکند یا نه. اما بیشــتر ســعی میکنــم آثــاری را بخوانــم کــه از آنهــا تعریــف شــنیدهام ». او ادامه میدهد: «بهنظرم اگر انتشارات تخصصی حوزه دفــاع مقــدس نیازهــای نســل جــوان را رصــد کننــد و آثــار خــود را به ســمت رفع نیــاز جوانــان برای حل مشــکالت امــروز جامعــه هدایــت کننــد موفقتر خواهنــد بــود. چون ما در هشــت ســال دفاع مقــدس تجربههای متعددی در حوزههای مختلف داشتیم که هر کدام میتواند چراغی برای حرکت در مسیر پیشرفت نوجوانان و جوانان باشد.» ■ بــا «بچههــای کارون» بــه آثــار دفــاع مقدس عالقهمند شدم آرش احمدزاده 4۱ ساله است. او درباره تجربــهاش از خوانــدن کتابهــای دفاع مقدس میگوید:«در مدرســه همیشــه بــه مــا میگویند یکــی از راههــای انتقال ارزشهــای دفــاع مقــدس، خوانــدن کتابهــای داســتان در ایــن باره اســت. مــن بــه فیلــم و کتابهایــی کــه دربــاره جنــگ و دفــاع مقــدس باشــد عالقــه دارم. اولیــن کتابــی که خوانــدم و جذب شــدم رمــان «بچههــای کارون» احمــد دهقــان بود. داســتان کتــاب از زبان یک نوجوان بهنام «ناصر» روایت میشد. در روایت داســتان گاهی با بخشهای طنز روبهرو میشــدم و خواندن آن خستهام نمیکــرد. فکــر کنــم داســتان بــا آزادی خرمشــهر بــه پایــان رســید. ایــن کتــاب را بــه همــه همســن و ســالهای خودم پیشنهاد میکنم چون مطمئن هستم از
نویسندگان و شاعران با شناساندن اسطورههایی که برای حفظ مرزهای کشور تالش و فداکاری کردهاند، روحیه میهندوستی و دفاع از آرمانها را در جوانان حفظ میکنند
خواندنش لذت میبرند.» ■ نویســندهها قهرمانــان جنــگ را در داستانها معرفی کنند نرجــس مالکپــور 5۱ ســال دارد. او کــه از خواننــدگان پروپاقرص ادبیــات دفاع مقــدس اســت، میگوید: «نویســندگان و شــاعران بــا شناســاندن اســطورههایی کــه بــرای حفظ مرزهــای کشــور تالش و فداکاری کردهاند، روحیه میهن دوســتی و دفــاع از آرمانهــا را در جوانــان حفــظ میکنند.» او ادامــه میدهد:«کتابهای داســتانی کــودکان و نوجوانــان یکــی از ظرفیتهــای مناســب اســت. در ایــن کتابها، نویسنده فرصتی فراهم میکند کــه بــا بخشــیدن وجــه داســتانی به یک واقعــه، بدون اینکــه به حقیقــت ماجرا صدمــهای بزنــد، جذابیتی بــرای دنبال کردن اتفاقات قهرمان داستان به وجود آورد. مــن تاکنون کتابهای بســیاری در ایــن حوزه خوانــدم که میتوانــم بگویم بهتریــن آنها «خاکهای نرم کوشــک»، «من زنــدهام»، «به مجنــون گفتم زنده بمان»، «پایی که جاماند» ...و را بیشتر از همه دوست دارم.»