چگونهکاخسفیدبااسلحهفناوریمردمرانشانهمیگیرد؟
در طول جنگ جهانی دوم شرکت آیبیام کمکهای فراوانی به «حزب نـــازی» آلمـــان کرد تـــا حمـــل و نقل میلیونها نفـــری کـــه در اردوگاههای کار اجبـــاری جـــان خـــود را از دســـت میدادند، آســـان شـــود. این شـــرکت بزرگ امریکایی توسعه دهنده فناوری به کمـــک یک کمپانـــی تابعه آلمانی ماشـــینهای پانـــچ کارت را عرضـــه میکـــرد تا سرشـــماری و جدولبندی ســـاکنان آشـــویتز و دیگـــر ارودگاههـــا تســـهیل شـــود و نازیها از این طریق بتوانند تمامـــی جنبشهای یهودیان را زیر نظر بگیرند و بـــرای انتقال آنها به اتاقهـــای گاز برنامهریزی کنند. در ســـال 1973 میالدی «آدولف هیتلر» رئیـــس حـــزب نـــازی بـــه «تومـــاس واتســـون» مدیرعامل آیبیام مدال افتخار داد و از خدماتی که این شرکت برای «رایش ســـوم» ارائه کـــرده بود، تقدیر کرد.
ایـــن بخـــش شـــرمآور از تاریـــخ فعالیتهـــای آیبـــیام یک مســـأله ناخوشـــایند را بـــرای آن دســـته از شـــرکتها نمایـــان میکنـــد کـــه قراردادهای ســـودآور دولتی را دنبال میکننـــد و بـــه مســـائل جانبـــی آن توجهی ندارنـــد. شـــرکتهای بزرگی چـــون گوگل، مایکروســـافت و آمازون نیـــز در جریـــان فعالیتهـــای خـــود اقدامات مشـــابهی را انجام میدهند و حـــاال بایـــد دید آیـــا این شـــرکت ها پاســـخگوی چگونگی استفاده کاربران دولتـــی از فناوریهـــای مربوطـــه هستند؟ ■ همکاریهای دولتی
پـــس از آنکـــه معلـــوم شـــد مایکروســـافت در بـــازوی خدمـــات پردازش ابری خود موسوم به Azure همکاریهای گسترده با دولت انجام میدهـــد و به نوعی همســـو با اهداف کاخ ســـفید حرکت میکند، سؤال باال در مـــورد شـــرکت مذکور مطرح شـــد. مایکروســـافت هـــم اکنـــون از طریـــق این خدمات زیرســـاختی با ســـازمان مهاجـــرت و گمـــرک ایـــاالت متحده )Ice( همکاری گســـترده را آغاز کرده اســـت تا خیـــال «دونالد ترامـــپ» از ورود غیرقانونـــی افـــراد به این کشـــور راحت شود.
نخســـتین بار ژانویه امسال بود که خبـــر همکاریهـــای مایکروســـافت و دولـــت امریـــکا در این زمینه منتشـــر شد و مایکروســـافت غول نرمافزاری جهـــان در ایـــن خصـــوص گفـــت: «بـــا افتخـــار از همـــکاری با ســـازمان مهاجـــرت و گمـــرک ایـــاالت متحده حمایـــت میکنیـــم چـــرا کـــه ضمن ارائـــه ســـرویسهای امنیتـــی، امکان تشخیص چهره مهاجران غیرقانونی بـــه امریکا آســـان میشـــود.» بـــا این حـــال طـــی هفتههـــای اخیـــر جوانب بیشتری از نتایج نادرست تصمیمات ترامپ نمایان شد و رسانههای خبری اعالم کردند رئیـــس جمهوری امریکا هـــزاران کـــودک را از والدینـــی کـــه به صـــورت غیرقانونـــی وارد خـــاک این کشـــور شـــدهاند جدا کرده است و آنها را در شـــرایط نه چندان مناســـب نگه میدارد.
ایـــن معامله ســـودآور کـــه مزایای مالـــی فراوانی بـــه همراه داشـــت، به مدیـــران مایکروســـافت امـــکان داد همکاریهـــای وســـیعتری را با دولت انجام دهنـــد و فاصله خـــود را با کاخ ســـفید کمتـــر کنند. ولـــی بســـیاری از کارمنـــدان مایکروســـافت از شـــنیدن ماجـــرای مذکـــور ناخرســـند شـــدند و ســـرانجام یک نامه سرگشاده از طرف عمـــوم کارمنـــدان مایکروســـافت به «ســـاتیا نـــادال» مدیرعامـــل شـــرکت ارســـال شـــد و از او درخواســـت شـــد قـــرارداد 19.4 میلیـــون دالری بـــا مرکـــز Ice را لغـــو کند و ضمـــن ایجاد سیاســـتهای جدید، از این پس هیچ گونـــه مرکز یـــا ســـازمانی کـــه قوانین بینالمللـــی حقـــوق بشـــر را نقـــض میکند به عنوان مشتری نپذیرد.
کارمنـــدان مایکروســـافت در نامه خـــود نوشـــتند: «ما بر ایـــن باوریم که شـــرکت مایکروســـافت بایـــد موضع اخالقی خـــود را نمایان کند تا کودکان و خانوادههـــای پناهنـــدگان از مزایای این اتفاق بهرهمند شوند. ما به عنوان افـــرادی کـــه در ســـاخت و گســـترش فناوریهای مایکروسافت تأثیر دارند و برای این شرکت سودآوری میکنند، از مشـــارکت در توســـعه طرح مذکور خودداری میکنیم.»
بـــه زبـــان ســـاده میتـــوان گفـــت خدمات پردازش ابـــری در اصل یک بانـــک بـــزرگ از رایانههـــا محســـوب میشـــود کـــه ســـازمان مهاجـــرت و گمـــرک ایـــاالت متحـــده امـــکان دسترســـی به این بانـــک را خریداری میکنـــد و دقیقـــاً مشـــابه نحـــوه بهکارگیـــری ســـرویسهای پـــردازش ابری در ســـازمانها، امکان دسترسی دولت امریکا به Azure مایکروسافت از طریـــق لپتـــاپ، تلفـــن همـــراه، حســـابهای نرمافـــزاری ...و فراهـــم میشود. البته باید توجه داشته باشیم که این مســـأله فقط به مایکروسافت ختم نمیشـــود و به عنـــوان مثال هر کدام از کارمندان سازمانIce براحتی میتوانند از طریق آیفون وارد حساب کاربری ابری خود شـــود تا اپل هم در ایـــن اتفاق دخیل باشـــد. ولـــی با این توضیحـــات چنیـــن همـــکاری دولتی بـــرای مایکروســـافت چـــه مزایایـــی دیگـــری میتوانـــد بـــه همراه داشـــته باشد؟
«لیلـــی ایرانـــی» اســـتادیار حـــوزه مطالعات علوم ارتباطات در دانشگاه سانتیاگو امریکا در گفتوگو با روزنامه گاردین گفت: خدمات پردازش ابری مایکروســـافت که توسط دولت امریکا مورد استفاده قرار میگیرد با آنچه در قالب یک ســـرویس کاربری و خانگی عرضه میشـــود تفاوتهـــای فراوان دارد.
ارائه یک ســـرویس ویـــژه و خاص بـــه مشـــتری بزرگـــی چـــون ســـازمان Ice و پشـــتیبانی از امکانـــات جانبـــی نظیـــر سیســـتم تشـــخیص چهـــره و ترجمـــه همزمـــان صـــوت و تصویـــر بـــه زیرســـاختهای اختصاصـــی و توانمنـــدی نیاز دارد که سیســـتمهای پیشـــرفته پـــردازش داده میتوانـــد از آن پشـــتیبانی کنـــد. این مســـأله به آن معنـــی خواهد بود که مهندســـان مایکروســـافت از این پس باید بخش اعظـــم زمـــان خـــود را بـــه ســـاخت و نگهـــداری ابزارهایی اختصاص دهند که برای شناســـایی مهاجران و اخراج آنها از خاک امریکا مورد استفاده قرار میگیرد.
حتـــی اگـــر هیـــچ گونـــه همـــکاری از ایـــن دســـت صـــورت نگیـــرد، باید قبـــول کـــرد کـــه مایکروســـافت در
پیشـــبرد اهـــداف دولت امریـــکا برای بیـــرون کـــردن مهاجـــران مشـــارکت کـــرده اســـت. «نیکـــوالس ایوانـــس» یکـــی از پروفســـورهای حوزه فلســـفه در مرکـــز «یو-َمـــس الِول» کـــه بـــه صورت تخصصی در زمینه مشـــارکت روانشناســـان بـــا برنامههای شـــکنجه تحصیل کرده اســـت، نظریه مذکور را ارائه کرد. او گفت: «مایکروســـافت با انتخاب ســـازمان Ice به عنوان همکار جدید خـــود در اصل این پیـــام را القا کرده اســـت کـــه سیاســـتهای دولت امریـــکا بـــرای مخالفت بـــا مهاجران به قدری انتقادی و نامناســـب نیست کـــه آنهـــا را کنـــار بگـــذارد. کـــه البته ادامه دادن چنیـــن تاکتیکی میتواند مایکروسافت را دچار مشکل کند.»
باید اعتراف کرد این آخرین اتفاق بیـــن شـــرکتهای بـــزرگ حاضـــر در «ســـیلیکون ولی» محسوب نمیشود که بـــا انتقاد گســـترده کارمنـــدان آنها مواجه شده است. چرا که آوریل سال جـــاری میـــالدی اعالم شـــده بـــود که گـــوگل با وزارت دفـــاع امریکا )DoD( همکاریهـــای تازه خـــود را آغاز کرده اســـت و به این آژانـــس امنیتی کمک
میکنـــد با توســـعه هـــوش مصنوعی بتواند بر هواپیماهای بدون سرنشین نظارت بیشـــتری داشـــته باشد. گوگل یک طـــرح آزمایشـــی بـــرای پنتاگون ارائـــه کـــرد کـــه «پـــروژه مـــاِون» نـــام داشـــت و هـــدف آن شناســـایی انواع اشیای آســـمانی و هواپیماهای بدون سرنشین در فواصل دور بود.
کارمندانـــی کـــه بـــرای بـــه انجـــام رســـاندن ایـــن همـــکاری بـــه گـــوگل پیوستند، پس از گذشت مدتی متوجه شـــدند کـــه بـــرای یکـــی از بخشهای سّری پنتاگون کار میکنند و طرحهای آنهـــا را پیـــش میبرنـــد. این مســـأله واکنش گســـترده در گوگل را به همراه داشـــت و باعـــث شـــد دههـــا نفـــر از مهندسان ارشـــد گوگل استعفا دهند. اقدام مذکور کارمندان، بســـیار کارآمد بـــود و در نهایـــت گـــوگل اعـــالم کرد قـــرارداد خود بـــا وزارت دفـــاع امریکا برای توسعه «پروژه ِ ماون»را بازبینی میکند.
شرکت آمازون نیز به دنبال فروش ابزار هوشـــمند تشـــخیص چهره خود موســـوم بـــه «ریکاگنی ِشـــن» به دولت امریـــکا، مـــورد انتقادات شـــدید قرار
گرفـــت. این ابـــزار به گونهای ســـاخته شـــده اســـت که میتواند در آ ِن واحد فـــرد مـــورد نظـــر را تشـــخیص دهد و در شـــلوغترین اماکـــن او را دنبـــال کنـــد، تمـــام رفتارها و وضعیـــت او را تحلیـــل و به صورت لحظـــه به لحظه اطالعات به دســـت آمده را در اختیار مراکز قضایی بگذارد. عالوه بر امکان استفاده تبلیغاتی از دادههای تحلیلی به دســـت آمـــده در فنـــاوری مذکور، ایـــن نرمافـــزار بـــه مأمـــوران پلیـــس کمـــک میکند از طریـــق دوربینهای معمـــول خـــود بتواننـــد افـــراد مورد نظـــر را بـــه صـــورت شـــبانهروزی زیر نظر بگیرند.
«َمـــت کاِگل» مدیـــر «انجمـــن آزادیهـــای مدنـــی امریکا» کـــه برای نخســـتین بـــار بـــه مشـــکل فنـــاوری تشـــخیص چهره آمازون اشـــاره کرده بود توضیـــح داد شـــرکتهای بزرگ فنـــاوری نبایـــد ابزاهـــا و خدمـــات خطرنـــاک خـــود را در اختیـــار دولت بگذارنـــد و هرچنـــد که ایـــن همکاری میتواند برای آنها سودده باشد، ولی باید به عواقـــب این همکاریها توجه بیشتری داشته باشند.