یاد «فیلسوف گفتوگو» در حلقه اندیشمندان

مراسم گرامیداشت داریوش شایگان با حضور جمعی از اندیشمندان و اهالی قلم برگزار شد

طی چند ماهی که از درگذشت داریوش شــایگان میگــذرد، محفلهــای یادبود متعــددی بــرای گرامیداشــت او برگزار شــده و اغلب حاضران در این یادبودها گالیــه کردهاند که چرا مــا از بزرگان مان غافــل میشــویم! و تنهــا هنگامــی بــه یادشــان میافتیم که آنــان را به آغوش خاک ســپرده ایــم، نمونــهاش فقدانی اســت کــه از درگذشــت اســتاد شــایگان احساس میشــود، مرد اندیشمندی که از مطرحتریــن هندشناســان جهــان در دوران معاصر اســت اما نظام آموزشی هیچــگاه از حضــور او بــرای تدریــس در دانشگاهها بهره نگرفت.

به گزارش «ایران»، شامگاه پنجشنبه سالن استاد شهناز خانه هنرمندان ایران میزبــان جمعی از اهالی قلم و اندیشــه بود که برای گرامیداشــت یــاد و خاطره داریــوش شــایگان جمــع شــده بودنــد. در ابتــدای ایــن مراســم مجیــد رجبــی معمــار، مدیرعامــل خانــه هنرمندان، از شــایگان بهعنوان متفکر عاشــقی یاد کــرد کــه همیــن عشــق بــه ســرزمینش همــواره تفکرش را اعتال میبخشــید. او گفت:«معنویــت حضوری اســت که ما در دنیا داریم و زوال جسم معنویت را از ما نمیگیرد. شایگان در میان ما حضور دارد و حضــورش از هــر زمــان دیگــری پررنگتر است.»

غالمرضــا اعوانــی، فیلســوف و پژوهشــگر کشــورمان ضمــن اظهــار تأســف از اینکــه مــا قــدر بــزرگان خــود را نمیدانیــم گفت:«مــا همیشــه از گنجینههایمــان درســت اســتفاده نمیکنیــم. بایــد از خودمــان بپرســیم چــرا نظام آموزشــی و دانشــگاهی ما از شــایگان برای تدریــس در دانشــگاهها دعــوت نکــرد. در حالــی کــه او یکــی از بزرگان هندشناسی جهان است.»

غالمحســین ابراهیمــی دینانــی، اندیشــمند و پژوهشــگر حــوزه فلســفه نیــز در ایــن جمع از شــایگان بــا عنوان «مجمــع البحرینــی کــه دو دریــای فرهنگ غرب و شــرق را به هم متصل میکــرد» یــاد کــرد و پرســید: چگونــه میتــوان فرهنگهــا را بــه یکدیگــر نزدیک کــرد؟ و گفت: «شــایگان در دو دریــای فرهنــگ غــرب و شــرق غوطــه خــورده بود و با تمــام وجودش غرب و شرق را بدرستی فهمیده بود.»

این اســتاد حکمت و فلسفه ضمن بیــان خاطراتــی از ســالهایی کــه بــا شــایگان، هانــری کربــن، سیدحســن نصــر و عالمه طباطبایی در یک کالس درس مینشســتهاند، ادامه داد:«کمتر کســی را چون شــایگان میشناســم که همزمــان بــه فرهنــگ غــرب و شــرق تسلط داشته باشد.»

رضــا داوری اردکانــی، فیلســوف و متفکــر پیشکســوت نیــز بــا تأکیــد بــر اینکــه شــایگان در فرهنــگ مــا جایگاه بیهمتایی دارد گفت:« سال 1358 در تایلند از سوی یونسکو کنفرانسی برگزار شد و من نیز آنجا سخنرانی داشتم. در ایــن کنفرانس هر فردی که مرا میدید آدرس شــایگان را میپرســید و ایــن برایم بسیار عجیب بود.»

او حتــی بــه شــاعری شــایگان هــم اشــارهای کــرد و افزود:«شــایگان در جوانی شــاعری را ترک کــرد اما تا آخر عمر شاعر باقی ماند. فیلسوف و شاعر ویژگیهایــی دارند که همــواره جاهای تاریک را میبینند شایگان کسی بود که تمام این مناطق تاریک را دیده بود.»

محمد صنعتی نیز با تأکید بر اینکه شــایگان دوســتی جایگزینناپذیــر بود گفــت: «شــایگان نمونــه فرهیختــهای اســت کــه در جامعه بحــران زده ایران بــه آن نیــاز فــراوان داریم. همــواره در گفتوگوهــا و دیدارهــا خــالق بــود، بــا او میشــد ســاعتها نشســت و گپوگفتهــای معنــاداری داشــت. شایگان هرگز در پی تحمیل عقیدهاش نبــود. بایــد توصیه شــایگان را بپذیریم که معتقد بــود منطق کینهتوزی را کنار بگذاریــم و به گفتوگو روی بیاوریم، از تجربه دیگری ســود ببریم. شــایگان در مدرنیته زیسته بود اما همچنان تجربه عرفانــی مجذوبــش میکــرد. عاشــق این ســرزمین بود و با عرفــان رابطهای دیرینه داشت.»

علی دهباشی، ســردبیر نشریه بخارا هم یکی دیگر از ســخنرانان این مراسم بود، او گفت:«شایگان و نفس حضورش یــک اســتثنا و متفــاوت از اندیشــمندان هــم عصــرش بــود.در زمــان حیــات او بســیاری تــالش کردنــد کــه نوشــتهها و اندیشههایش را تحریف کنند، من برای انتشــار ویژه نامه او تمام این نوشتهها را گــردآوری کردم و با متــن اصلی تطبیق دادم. هرکســی حق دارد هر اندیشــهای را نقد کند اما برای اثبات نظر خود نباید مطالب کسی را وارونه جلوه دهد.»

دهباشــی بــا بیــان اینکه تعــدادی از آثار شــایگان هنوز امکان نشــر نیافتهاند گفت: «امیدوارم وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی مسیر انتشار کتابهای شایگان را تســهیل کنــد. ایــده ترجمه یــا تألیف بســیاری از کتابها که در کتابفروشیها موجــود اســت را او بــه افــراد مــیداد و اصــرار داشــت کــه در مقدمــه کتابهــا چیــزی دربــاره او ننویســند. شــایگان در تمــام حرفها و نوشــتههایش تنها یک درد داشت و آن هم درد ایران بود.»