سردار از دریچه چشم اغیار

غربیهــا تنهــا یک نفــر را در ایــران با نام ژنرال میشناســند؛ قاسم سلیمانی. نام او در سالهای اخیر اول با سوریه، عراق و تکفیریها پیوند خورده بود و چند ماه گذشته پیوند جدیدی با ترکیب «شکســت داعش» پیدا کــرد. زمانی نه چندان دور جان کری، وزیر سابق خارجه و ژنرال پترائوس فرمانده ستاد مشــترک ارتش امریکا در دولت اوباما او را با عنوان «دشمن شایسته» یاد کرده بودند. در ایران هم تصویر او بســیار بیشــتر از هر شخصیت نظامی دیگــری در اینجــا و آنجا، از پشــت برخی ماشــینها گرفته تا دیوار برخی مغازهها دیده میشــود. شــاید حتی بتوان گفت او تنها نظامی زندهای اســت که این گونه جایگاهی در سطح عمومی دارد. در سطح سیاسیون اما اوضاع او متفاوت است؛ شاید ویژگی برجسته او به عنوان یکی از پرنفوذترین نظامیان ایرانی در اقشــار مختلف مردم عدم ورود به صفبندیهای سیاســی داخلی اســت. تا حــاال تقریباً جایی نبوده که قاســم ســلیمانی حتی به کنایه و در لفافه موضعــی به نفع جریان خاص سیاسی در داخل بگیرد. در مقاطعــی چــون انتخابــات گوناگــون شــاید او یکــی از ســاکتترین چهرههــای متنفــذ کشــور باشــد. در مقابــل اما جریانهای سیاســی هر کــدام او را طور دیگــری میخواهند؛ در ایــن میــدان یــک ســو اصالحطلبــان و طرفــداران دولت هســتند و ســوی دیگر طیفهایی تندروتر اصولگــرا. آنچه تا االن عیان بوده این است که طیف دوم، یعنی مخالفان تندرو دولــت بارها تــالش کردهاند تا با طــرح موضوعات مختلف قاســم ســلیمانی را یکی از خودشــان معرفی کنند که طرف مقابل، یعنی دولــت و اصالحطلبان یا در حال خیانت به او هســتند و یا باید خود را برای رقابــت با او آماده کنند. تحویل قاســم سلیمانی به امریکاییها؛ این موضوعی بود که تا االن بارها توســط مخالفان دولت به عنوان یک اتهام به دســتگاه دیپلماسیمطرحشده. اولین بار به طور جدی روز نهم خردادماه سال 96 بود که یک سخنرانی از سید محمود نبویان، نماینده سابق عضو جبهه پایداری مطرح شد که در آن میگفت: کل هستهای رو دادن تا روابط بانکی برقرار بشه، نشد! دیدن سرشون کاله رفته رفتن بهشون گفتن باید حاج قاسم سلیمانی رو کت بسته تحویل ما بدید تا ما FATF رو برقرار کنیم! وزیر ما هم امضا داده که حاج قاســم رو کت بســته تحویل بده! آی مردم ایــن درد رو مــا کجا ببریم؟ تنها دو روز بعد یعنی یازدهم خردادماه بود که ســردار سلیمانی با محمدجواد ظریف دیدار کرد و انتشار عکس آنها به معنای تکذیب ادعای این عضو جبهه پایداری توســط خود سردار سلیمانی تعبیر شــد. با وجود این ادعای تحویل فرمانده ســپاه قدس به امریکاییهــا بر پایه پذیرش FATF نه تنها پایان نیافت، بلکه تا امروز که بیش از یک سال از آن جریان گذشته همچنان ادامه دارد. آخرین مورد آن هــم چاپ بنرهای متعددی در راهپیمایی روز قــدس ســال جــاری بود که حــاوی هشــدارهایی مبنی بر تحویل سردار سلیمانی به امریکا بودند. نام قاسم سلیمانی البتــه در مــوردی دیگــر هم با سیاســت پیوند خورده اســت؛ موردی که باز هم خود او در آن نقشــی نداشــته و در واقع باز هم دســتپخت گروههای مخالف دولت اســت. جایی که وی بــه عنــوان یکــی از گزینههــای انتخابــات ریاســت جمهوری مطرح شــده و میشــود. چند ماهی پیش از انتخابات ســال 96 مخالفان دولت نام او را آنچنان با قدرت و قطعیت برای ورود به میدان انتخابات مطرح کرده بودند. همین هم باعث شد تا او شهریورماه سال 95 طی بیانیهای اعالم کند: «حقیر سرباز صفر والیت و نظام جمهوری اسالمی و ملت شجاع و عزیزتر از جانم بوده و انشاءاهلل با استعانت از خدای سبحان تا آخر عمر در همین جایگاه سربازی خواهم بود.» این جمله هــر چند از ســوی محافــل سیاســی در آن بحبوحه بــه مثابه تکذیب ادعای نامزدی وی تلقی شــد اما باز هم رســانههای جریان مخالف دولت موضوع را جور دیگری تفسیر کردند. از جمله ســایت رجانیوز، نزدیک به جبهه پایداری این گونه نوشت که «بسیاری این نامه را خودداری وی از کاندیدا شدن بــرای انتخابــات تلقی کردند اما هیچ جــای آن بحث چنین موضوعــی مطــرح نشــده بلکه تنهــا چیزی که مطرح شــده گوش به فرمان رهبری بودن است. این بدین معنا است که اگر زمانی رهبری صالح بدانند، سردار سلیمانی ممکن است از کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری تا کاندیدای عملیات استشــهادی در جای جای جهان شــود.» همیــن دیدگاه هم باعث شــد تا بحــث نامــزدی وی همچنان ادامه پیــدا کند و خصوصاً زمانی که محمدعلی پورمختار در آغاز ســال 97 از ضرورت ریاست جمهوری یک چهره «نظامی» سخن گفته بود، باز هم همه نگاهها به سمت سلیمانی بچرخد. قاســم ســلیمانی اصالً بــه آن انــدازه که نامــش در محافل سیاســی بــه بهانههــای مختلــف مطرح میشــود، آغشــته سیاســت نشــده اســت. مهرمــاه ســال 59، در روزهایــی که همچنــان بحــث نامزدی حاج قاســم توســط برخیها داغ بــود، محمدرضــا باهنــر دربــاره خاطــرهای از دوران جنگ بــرای رفتــن بــه جبهــه گفــت: «وقتــی از ســردار ســلیمانی درخواســت کردم که به جبهه بروم، گفت تو اهل حســاب و کتاب شدهای، جبهه نرو. اگر بخواهی در جبهه هم حساب و کتاب کنی نمیشود.» شــاخصه سیاسی سلیمانی در تمام این ســالها، چه زمانی که مشــغول نبرد در عراق و ســوریه بــود و چه قبل از آن، در دو چیز خالصه میشــد؛ عدم ورود به منازعــات داخلی و حفظ احترام شــخصیتهای نظام. به طور مثال او برخالف کســانی که میخواهند سلیمانی را یکی از خودشان معرفی کنند، بعد از فوت مرحوم هاشمی رفســنجانی ایــن گونــه از او یــاد کــرده بــود: آقــای هاشــمی همانطــوری کــه از اول بــود تا آخــر بود و همــان حالتی که از اول داشــت تــا آخــر داشــت، منتها آقای هاشــمی برخی وقتهــا تاکتیکهایی داشــت همانطــور کــه در دورههای گوناگون داشت، وگرنه آقای هاشمی هم استکبارستیز بود، همصهیونیسمستیز!