روایت حافظ موسوی از شعر اجتماعی ایران

کتــاب «آنتولــوژی شــعر اجتماعــی ایران» پژوهش و تدوین حافظ موسوی در نشر ورا منتشــر شد. نویسنده در این اثر به بررســی انتقادی و تحلیلی شــعر اجتماعــی مدرن ایران پرداخته اســت. در بخــش دیگر ایــن اثر گزیــدهای هزار صفحهای از شــعرهای اجتماعی مهم و تأثیرگــذار ایــران از شــاعران مــدرن فارســی گــردآوری شــده اســت. حافظ موســوی در بخشــی از مقدمــه ایــن اثر آورده اســت: «هنگامــی کــه ســخن از شــعر اجتماعی که شــعر سیاســی هم ذیــل آن قرار میگیــرد به میان میآید، نخستین پرسش میتواند این باشد که مگــر شــعر غیراجتماعی هــم داریم؟! این پرســش، پرسش بجایی است، زیرا شــعر اساســاً پدیدهای اجتماعی است و هــدف آن همچــون خود زبــان ایجاد ارتباط بین انسانهاســت. شاعر اگرچه در به کارگیــری زبان روالی غیرمعمول را بــر میگزینــد و با تأکید بر خــود زبان و برجستهســازی ســویه زیباییشناسی آن انتقال معنا را بــه تعویق میاندازد بــا این حــال همچنــان در صــدد ایجاد ارتبــاط با مخاطب یا مخاطبانی اســت کــه قــرار اســت شــعر او را بخواننــد.» شــاعرانی که از آنها سرودههایی در این آنتولــوژی آمــده، میتــوان اشــاره کــرد به ایــرج میــرزا، عارف قزوینــی، فرخی یــزدی، نیمــا یوشــیج، احمــد شــاملو، سیمین بهبهانی، فروغ فرخزاد، محمد حقوقــی، احمدرضــا احمدی، خســرو گلســرخی، محمد مختــاری ...و حافظ موســوی در گفتوگویــی کــه داشــت، در توضیحــی دربــاره این اثــر گفته بود: «عمده شــعرهای ایــن کتاب محصول دورهای بســیار خــاص در تاریــخ کشــور ماســت؛ دورهای که با مشــروطه شروع میشــود و نشــاندهنده یــک گسســت بســیار جــدی در تاریخ ماســت. اگرچه شــعر در فرهنــگ مــا همــواره از تأثیــر اجتماعــی برخــوردار بــوده، امــا تأثیــر اجتماعــی ادبیــات و بویــژه شــعر دوره مشــروطه بســیار فراتــر از دورههــای قبــل اســت. اتفاق مهمــی کــه در دوره مشــروطه رخ داد ایــن بود که شــاعران نــه با حاکمان، بلکه مســتقیماً با مردم ســخن گفتنــد. نیمــا هم همین مســیر را -البتــه از حیــث زیباییشناســی در ســطحی بســیار واالتــر- پــی گرفــت و شــاعران جامعهگــرای نســل بعــد هم به همین ترتیب. شــعر فارســی از دوره مشــروطه تــا اواخــر دهه پنجــاه بازتاب روح جمعی جامعه ما بود.»