به کسب مدال طالی جهانی فکر کردم نه به گذشتهام

گفتوگوی «ایران» با یکی از نخبگان بهزیستی:

هشــت ســاله بوده که میشــود بچه طالق و دســت سرنوشــت تقدیر دیگری را بــرای او رقــم میزند، «احمد» مجبور میشــود بقیه زندگــیاش را با برادر و خواهــرش در خانه مادربزرگــش بگذراند. جدایی پدر و مــادرش از یک طرف و تعطیلــی تنهــا کارخانه قند یکــی از مناطق محروم آن طــرف کرمان از طرف دیگر باعث میشود با بد شدن شرایط اقتصادی، کمکم خرج نفسگیر زندگی، کمــر مادربزرگش را خم کند و او را از پا درآورد. خودش میگوید: «آن قبلترها خبــری از خوابــگاه و مرکــز بهزیســتی نبود تــا بچهها را ســر و ســامان دهند»، تــازه وارد مقطع راهنمایی میشــود کــه اتفاقی مادربزرگــش از طریق کلینیک مددکاری از بهزیســتی میخواهد تــا در خرج تحصیــل و زندگی کمک حالش شود و به این ترتیب احمد میشود بچه بهزیستی. اگر چه «احمد» گهگاهی پدر و مادرش را میدید ولی همه سالها مادر بزرگش بوده که هم برای او پدری میکرده و هم نقش مادری داشته.

■ تا کی پیش مادر بزرگت بودی؟ تا سال اول دانشگاه که فوت کرد ■ بعد کجا موندی؟ پیش مادرم ■ تو جزو نخبههای بهزیســتی هستی چه عواملی باعث شــد تــا به ایــن موفقیت برسی؟ خــب خدماتــی کــه بهزیســتی بــه من و بــرادر و خواهرم داد باعث شــد که بدون دغدغــه کار و خــرج زندگــی همــه انرژی خــودم رو بــذارم بــرای درس خونــدن و شکوفایی استعدادهایی که داشتم. دانشــگاه کــه رفتــم درســم رادر رشــته کارشناسی شــیمی کاربردی شروع کردم وبعد در رشــته کارشناسی ارشد در رشته مهندســی تکنولــوژی درس خوانــدم و بعد در رشته مدیریت گرایش استراتژی تحصیل کردم و االن هم بورسیه دکترای مدیریت دولتی هســتم. حاال دو تا مدال طالی جهــان، دو مدال نقره جهان، یک نشــان افتخار و یــک مدال طــالی جوان برتر و نخبه... و دیپلم افتخار دارم. ■ چطور شد که مدال طال گرفتی؟ تحقیقاتــم منجربــه ثبــت اختراع شــد و من به نمایشــگاه روســیه دعوت شــدم و آنجا اختراع مــن و برادرم چندین مدال و رتبــه را دریافــت کرد. خــب مادربزرگ مــن بهدلیــل دیابــت پــای خــود را از دســت داده بود و بــرای انجــام کار خانه با مشــکل روبــهرو بــود، این امــر موجب شــد تا برادر من روبات نظافتکننده که کنترل شــونده بود را طراحی کند و موفق شــد در نمایشــگاه روســیه مــدال بگیرد. طرحهــای بعــدی ما در حوزه کشــاورزی مثــل طراحی آب ســردکن بــود. حتی ما در حوزههای مختلف شیمی کار کردیم و دعوت شدیم به سوئیس و در مسابقات ژنــو موفق بــه دریافت مدال طــال و نقره جهانــی شــدیم. عــالوه بــر مــدال طالی جوانتریــن مخترع برتریــن ایده جهان، چندیــن دیپلــم از کشــورهای لهســتان، آلمان، چین و مالزی را دریافت کردم. ■ وقتی پدر و مادرت از موفقیتهای شما خبردارشدند چه واکنشی نشان دادند؟ رضــا: خب درســته کــه تــو دوران بچگی کنــارم نبودنــد ولــی خیلــی خوشــحال شدند. ■ ازدواج کردی؟ بله ■ همسرت از گذشتهات خبر دارد؟ بله ■ وقتــی با هم آشــنا شــدید چه واکنشــی نشــان داد وقتــی فهمیــد بچه بهزیســتی هستی؟

خب واقعیت اینکــه اول نگرش مثبتی نداشــت و خیلی دوســت نداشــت کسی بدونه که من بچه بهزیســتی هستم ولی سعی کردم نگرش همسرم را نسبت به بچههای بهزیســتی عوض کنم االن هم همراه مــن و در هــر کاری کمکم میکنه حتــی در مؤسســهای کــه بــرای همیــن بچهها کــه مثل خودم هســتن تأســیس کردیم. ■ فکر میکنی چرا این نگرش نســبت به بچههای بهزیستی وجود داره؟ ببینید سازمان بهزیستی خدمات خوبی برای توانمندســازی فرزندان خــود ارائه میدهد ولی معتقدم که بهزیستی مثل خورشیدی میمونه که نور خود را به یک انــدازه به جامعــه هدف خــود میتاباند اینجا مهمترین مســأله این اســت که هر کدام از بچههای بهزیســتی تا چه میزان بخوان و عالقهمند و توانمند باشــند تا از این فضا بهره ببرند. حتی گاهی موجب شده تا مســیر زندگی بچهها عوض بشه. البتــه شــاید کاســتیهایی در برنامههای ارائه شده از سوی بهزیستی وجود داشته باشــد ولی نقش خود بچهها را هم نباید نادیده بگیریم که چقدر میتوانند از فضا و امکانات موجود استفاده کنند. البته همــه اینها برمیگردد بــه رویکرد و عملکــرد یا بهتــر بگوییــم توانایی مربی که نقش یک راهنمــا را برای بچهها داره چــون هســتند مربیهایــی که دلســوزانه بــرای بچههــا تــالش میکننــد ولــی از آن طــرف مربــیای هم هســت کــه تنها نگهــداری از بچههــا را تکلیــف خــودش میدونــه نــه آمــوزش اون. پــس نــگاه و توانمندی مربی مهم اســت. االن بهنظر میرســد برای بچههایی که موفق بودند بستر مناسبی برای شکوفایی یا شناسایی این تعداد از بچهها وجود ندارد تا از آنها بهرهمنــد شــد. از طرفــی برخــورد با فرد نخبه متفاوت و دشــوار است چراکه اینها مراحل ســختی را نســبت به ســایر افراد پشــت ســر گذاشــتهاند که توقع زیادی از جامعــه دارند و بیتوجهی به آنها اثرات ســوئی دارد. مثــالً وقتــی طرحــی را ارائه میدهنــد اگر بــه طرحشــون بیتوجهی بشــه بالفاصله فاصله میگیرند. مسأله بعــدی برمیگــردد بــه نــگاه و دیدگاهی که جامعه نســبت به بچههای بهزیستی دارد و همیشــه تصور میشود که افرادی کــه بــه نوعی تحــت پوشــش بهزیســتی هستند و بزرگ شده مراکز و خوابگاههای آن، بچههای موفقی نیستند و تا مشکلی به وجود میآید همه نگاهها متوجه آنها میشه حتی متأسفانه برخی از مسئوالن هم ناخواســته به این امر دامن میزنند. مگــر فرزنــد یــک خانــواده مرفــه دچــار آســیب نمیشــه؟ تصــور کنید یــک بچه موفــق بهزیســتی بــرای بیــان مشــکالت خود به بهزیســتی مراجعه میکنه خب چون آستانه تحمل آن کم است در برابر بیتوجهی، ناخــودآگاه رفتــار متفاوت از خودش نشون میده و این موجب میشه تا نگاه مجموعه بهزیستی هم نسبت به بچهها تیره و تار بشه، در نتیجه ناخواسته فاصلــه میان بچههــا و بهزیســتی ایجاد میشه که این خوب نیست و برنامهریزی برای بچهها را با مشکل مواجه میکنه. ■ در البــالی صحبتهایــت به تأســیس یک مؤسسه اشاره کردی قرار است در این مؤسسه چه کاری انجام دهی؟ پس از اینکه موفقیتهای زیادی کســب کردم رفتم بهزیســتی و با مسئوالن آنجا صحبت کــردم که یک مخترع هســتم و صاحــب دو مــدال طــال و دو مــدال نقره جهانــی ...و حــاال هــم آمدم تــا بهنوعی کمک کنم. در بهزیســتی به من پیشنهاد دادنــد کــه مــا یــک مؤسســه راهانــدازی کنیــم تــا در آن بچههــای نخبــه جمــع شــوند و ما بتوانیم از ظرفیت این بچهها اســتفاده کنیــم. خب برای شــروع کار دو مســأله وجود داشــت اینکه آیا بچهها ما را میپذیرنــد، همــان بچههایــی که االن در خوابگاههــا هســتند و هنوز شناســایی نشــدند؟ خب اینها چه واکنشــی نشان خواهند داد؟ یادم هست که حتی یک بار در جشنواره بچههای موفق وقتی که چند دقیقــهای در آنجا صحبت کــردم اولش بچههــا تصور میکردند کــه من بهکمک پــدر و مــادرم تونســتم موفق شــوم ولی وقتــی فهمیدند مــن هــم از جنس خود آنها هستم، عالقهمند شدند تا همکاری کنند. بنابراین متوجه شدم که بسترهای الزم برای ایجاد یک مؤسسه وجود دارد. ■ قراره چه اتفاقی در این مؤسسه بیفته؟ قراره تو این مؤسسه در فاز اول، بچههای موفق جمع بشــن و برای توانمندســازی و خــود باوری فرزنــدان بهزیســتی تولید محتوا کننــد و ارائه خدمــات دهند، بعد از آن در فــاز دوم به جامعه هدف کمک کنــن تــا توانمنــد بشــن. در این مؤسســه برای هر اتاق یک فعالیت تعریف شــده تــا در آن از تجربــه افــراد موفق اســتفاده شــود مثالً یک اتاق مختص فردی است که قبالً فرزند بهزیستی بوده و با حمایت آن دندانپزشــک شــده و االن قراره برای بچههــای بهزیســتی کار دندانپزشــکی انجام بده البته فقط درمان نیست بلکه در کنــار کار درمان کار مشــاوره هم انجام میدن مثالً با تعریف از گذشته خود اینکه چطور با سختی تونســتن یک فرد موفق بشــن به بچه امید میدن که اونها هم اگه بخوان میتونــن موفق بشــن.یه اتاق به مشــاوره یه اتاق به موضوعات هنری ...و اختصاص داره. ■ نحوه مراجعه بچهها به چه صورته؟ ما همه بچهها را از خوابگاهها شناســایی میکنیــم و از آنهــا دعــوت میکنیم تا به مؤسسه بیایند و خدمت بگیرند. البته به کمک مربیان. ■ آمــار دارید که چــه تعداد فرزنــد موفق بهزیستیدارید؟ نــه االن بانــک اطالعاتی جامــع نداریم چــون موفقیــت را در دو ســطح بررســی میکنیــم. یکــی بچههایــی کــه االن در خوابگاه هســتند و هنوز ترخیص نشدند که ما درباره این بچهها مشکلی نداریم، مشــکل مــا دربــاره بچههایــی اســت که ترخیص شــدند و بعد از ترخیص موفق هستند و دسترسی به آنها سخته. ببینید یکی از وظایفی که برعهده این مؤسســه است جمعآوری اطالعات و ایجاد بانک اطالعاتــی در خصوص بچههایی اســت کــه از مراکــز و خوابگاههــای بهزیســتی ترخیــص و موفق شــدند. ســال گذشــته 110 بچه موفق که در حوزههای مختلف فرهنگــی، هنــری ...و موفقیــت کســب کردنــد و بــه موفقیتهــای اســتانی، کشــوری و بینالمللی رسیدند شناسایی شدند. در جشنوارهای که در شیراز برگزار شــد به آقــای ربیعــی وزیرتعــاون، کار و رفاه اجتماعی گفتیم که ما میتوانستیم به آســیبهای مختلفی گرایش داشــته باشــیم چون شــرایط ســختی را داشتیم که خودمان هم مقصر نبودیم و شرایط حاکم باعث شــد تــا ســر از خوابگاههای بهزیســتی دربیاریــم ولــی خــب االن توانســتیم بــا اســتفاده از امکانــات بهزیســتی رزومــه موفقــی را از خودمون ارائــه بدیم. ما در آن برنامه دو خواســته از وزیررفــاه و آقــای محســنی بندپــی رئیس سازمان بهزیســتی داشتیم و اون ایــن بود کــه از بچههــای بهزیســتی هم در خود بهزیســتی و هم در ســایر ادارات بهعنوان مشــاور اســتفاده کننــد چون ما االن در بیــن جوانــان مشــکالت زیــادی مثــل بیاعتمــادی، ســردرگمی، طــالق ...و داریــم و افــرادی میتواننــد اینها را کمک کنند که یا اســتاد دانشــگاه باشــند یــا به نوعــی خودش درد کشــیده باشــد خــب فــردی کــه خــودش فرزنــد طالق است و کلی بهخاطر این موضوع آسیب دیــده خیلــی بهتــر و راحتتــر میتواند به فرزند طالق یا حتــی پدر و مادرهایی کــه قصــد طــالق دارنــد مشــاوره بــده و اونهــا را از مشــکالت بعــدی و مســیری کــه انتخــاب کــردن آگاه کنــه. چــون هم تجربــه داره و هــم سختیهاشــو دیــده، پس ایــن فرد کمک زیــادی میتواند در خصوص مشــاورههای ازدواج یا... بکنه حتی ایــن بچهها میتواننــد در مجلس بــرای قانونگــذاران در تدویــن قوانین یا در حوزههــای دیگه برای سیاســتگذاری دربــاره موضوعــات مختلــف اجتماعی هــم کمــک کننــد. از طرفــی همیــن بچههــا میتواننــد ارائه خدمــت بدهند بههمانهایــی کــه زمانــی به بهزیســتی کمــک کردند تــا از این بچههــا حمایت شــود و عالوه بــر جامعه هدف به ســایر افراد هم خدمات ارائه دهند. پس هدف مؤسســه ایناســت که از خود بچههــای موفــق بهزیســتی بــرای ســایر بچههــا و در نهایــت همــه مــردم ارائــه خدمــات وکمک بگیره، حتی نیاز اســت در هــر اســتان اینگونه مؤسســات باشــد تــا جمعیت موفقی شــکل بگیــرد که به نوعی همافزایی میکنند. ■ نحــوه مراجعه بچههــا به چــه صورت است؟ ما همه بچهها را از خوابگاهها شناســایی میکنیــم و از آنهــا دعــوت میکنیم تا به مؤسسه بیان و خدمت بگیرن. ■ چهحمایتهاییتاکنونشده؟ اولیــن حمایــت برگــزاری جشــنواره فرزنــدان موفــق در شــیراز بــود کــه مــا توانســتیم به کمــک آن بچههــای موفق را شناســایی کنیــم. بعــد حمایــت برای تأسیس مؤسسه بود. ■ در برنامــه ضیافــت افطــاری رئیــس جمهوری با فرزندان بهزیســتی که امسال برگزار شد چه گذشت؟ در ایــن مراســم وزیــر تعــاون، کار و رفــاه اجتماعــی و رئیــس ســازمان بهزیســتی وقــت خــود را در اختیــار مــا قــرار دادنــد تــا به جــای اونها مــا با رئیــس جمهوری صحبت کنیم خب شــاید هیچ وقت این فرصــت و این اتفــاق برای مــا نمیافتاد کــه بتوانیم مشــکالت خــود را از نزدیک با رئیس جمهوری مطــرح کنیم. در اون مراســم قرار بود خبر از یک اتفاق بزرگ بدهیــم که وزیر رفاه خواســتن این اتفاق از زبان خود بچهها گفته شــود. وقتی این فرصت به ما داده شــد نمیدانســتیم از کدام برنامه و مشــکل با عالیترین مقام تصمیمگیــری واجرایــی کشــور صحبت کنیــم چــون هزار مســأله داشــتیم، حتی فکــر کردیم نامه بنویســیم و از طریق آن مســائل را مطــرح کنیــم. چــون بهعنوان فرزنــدان موفــق حضــور داشــتیم بــه همین دلیــل تنها خواســتهمان از رئیس جمهوری دعوت ایشــان برای حضور در شورای عالی فرزندان موفق کشور بود که قراره در شــهریور ماه امســال برگزار بشه تــا بچههــا با حضور ایشــان نیــرو و انرژی بگیرند. وقتی از ایشان درخواست کردیم قبول کردند که در این شورا حضور داشته باشــند. در ادامــه بــه ایشــان از مؤسســه گفتیم که نیاز به حمایت شخص رئیس جمهــوری و هیــأت دولــت دارد کــه در جــواب گفتنــد مگــر بهزیســتی حمایــت

خواسته ما از رئیس جمهوری این بود که فرزندان موفق بهزیستی عضو بنیاد نخبگان شوند تا بتوانند از مزایای آن بهرهمند شوند. االن در این بنیاد بچههایی عضوهستند که با استفاده از امکاناتی که داشتند موفق شدند اما فرزندانی که در خوابگاههای بهزیستی بدون حمایت پدر و مادر و دور از آنها بزرگ شدند و موفقهم هستند هم حق دارند تا عضو این بنیاد شوند. واقعاً کسی که با این شرایط توانسته مخترع شود نخبه نیست؟

نمیکند که گفتیم اگر حمایت بهزیستی نبــود کــه مؤسســه ایجــاد نمیشــد، ولی ایــن کار یــک کار کشــوری و بزرگی اســت بــرای تغییــر نگاهها و باید همــه نهادها، مــردم و خیریــن پــای کار بیاینــد. امــروز فرزندان بهزیستی حامل تجربیات بسیار ارزشمند هســتند که میتوانند در اختیار دیگــران بگذارند.خواســته بعــدی مــا از رئیــس جمهــوری این بــود کــه فرزندان موفــق بهزیســتی عضــو بنیــاد نخبــگان شــوند تا بتواننــد از مزایــای آن بهرهمند شــوند. االن در ایــن بنیــاد بچههایــی عضوهســتند که بــا اســتفاده از امکاناتی که داشتند موفق شــدند اما فرزندانی که در خوابگاههای بهزیستی بدون حمایت پــدر و مــادر و دور از آنهــا بــزرگ شــدند و موفقهــم هســتند هــم حــق دارنــد تــا عضو این بنیاد شــوند. بهنظر شــما کسی کــه با این شــرایط توانســته مخترع شــود نخبه نیســت؟ بعــداز مطرح کــردن این درخواســت قــرار شــد دربــاره آن مذاکره و بررســی صــورت بگیــره کــه امیدواریم انجام شود. همچنین درخواست کردیم بسترســازی الزم بــا کمــک اســتانداران مختلف فراهم شــود تا در اســتانها هم امکان تأســیس این مؤسسه فراهم بشه. ما دنبال این هســتیم تــا بچهها با بازدید از دانشــگاهها، کارخانههــا ...و بداننــد که چقدر فرصت اشــتغال وجود دارد حتی بازدیــد از زندانهــا کــه بچههــا از فضای آنجا هم مطلع شوند. ■ چه مشکالتی دارید؟ نیاز به فضای فیزیکی داریم در هر استان بــرای ارتبــاط گرفتن با بچههــا. از طرفی باید تأمین اعتبار کنیم.