کدام کشورهای جهان دشمن اینترنت هستند

این روزها صحبت فیلترینگ در ایران داغ اســــت و شــــاید برای همه این سؤال پیش بیاید که آیا موضوع مســــدود شدن برخی وبسایتها و شــــبکههای اجتماعی فقط مختصایراناستیادرکشورهایدیگرنیز مسدود شــــدن دائمی یا موقت شبکههای اجتماعی و وبسایتها وجود دارد؟ در این گزارش بر وضعیت اینترنت و آزادی آن در کشورهایمختلفمروریداشتهایم. ■ کشورهایپیشرفتهامادشمناینترنت هرســــال مؤسســــههای مختلفی بــــه رصد وضعیت آزادی اینترنت و فضای مجازی در گوشــــه و کنــــار جهــــان پرداختــــه و ایــــن موضــــوع را از نظر شــــاخصهای مختلف مــــورد بررســــی قــــرار میدهنــــد. در همین راســــتا چنــــد مرکــــز دانشــــگاهي ازجملــــه آکســــفورد در قالــــب تحقیقي به نــــام اوپن نــــت اینیشــــیتیو(evitaitinI )OpenNet درباره فیلتر فراگیر فضاي مجازي ازجمله اینترنت و شــــبکه هاي اجتماعي، گزارشي ارائه کرده اند. در این گزارش آمده اســــت: در شاخص فیلتر فراگیر نام چین، روسیه، کرهشمالی، اتیوپی، کوبا، بحرین، بالروس، عربســــتان سعودی، ســــوریه، ترکمنستان، امــــارات متحده عربی، ازبکســــتان، ویتنام، کرهشــــمالی، عمــــان، قطــــر و یمــــن دیده میشــــود که بســــیاری از آنها لقب دشمن اینترنتگرفتهاند. شــــاخص دیگری هم در این گزارش مورد توجه قــــرار گرفته و آن هم فیلتر گزینشــــی بر اســــاس کلیدواژه و موضوعهایی خاص است. البته وقتی به این شاخص میرسیم، در کمال تعجب میبینیم نام کشــــورهای توســــعه یافتهای کــــه به نظر، مهــــد آزادی بیان هستند در لیست کشــــورهای دشمن اینترنت قرار گرفته اســــت. از این کشــــورها میتوان به بریتانیا، ایــــاالت متحده امریکا و نیز هندوستان اشــــاره کرد. گفته میشود کــــودک آزاری، افــــراط گرایــــی، مشــــکالت داخلی ...و بخشــــی از موضوعهایی اســــت که در این نوع فیلتر مورد توجه قرار دارد اما برخیمعتقدندارکانچنینشاخصیتنها بامصلحتحکومتهاتعیینمیشود. گفتنــــی اســــت کــــه وضعیــــت اینترنــــت هندوستان توسط یک وبسایت پژوهشی بهنــــام wsws نیز مورد بررســــی قرار گرفته و مشــــخص شــــده اســــت هرچنــــد فیلتــــر کامل شــــبکههای اجتماعی بهطــــور پایدار دیده نمیشــــود ولی در ســــالجاری هزار و 392 وبســــایت به طور گزینشــــی مسدود شــــدهاند که این رقم نســــبت به 2017 رشد 83درصــــدی را نشــــان میدهــــد. درواقع دولت هندوســــتان از شبکههای اجتماعی محبوب مانند فیسبوک، توئیتر، یوتیوب و...خواستهاستکهمحتواهاییمشخصرا حذف کنند و البته این شبکههای اجتماعی هم با دولت هندوستان همکاری کردهاند. گفته میشود برخی مشکالت بین هندوها و مسلمانان هند و نیز مناقشه کشمیر دلیل این سانسورهای گزینشی بوده است.حتی گاه در هندوستان شــــرایط بهگونهای پیش رفته اســــت که دولت مجبــــور به خاموش کردن اینترنت چند بخش این کشور به طور کامل برای مدتی محدود شده است. ■ فیلترینگ در روسیه یکی از کشــــورهایی که از نــــگاه(teNnepO )Initiative جــــزو بدتریــــن کشــــورها از نظر فیلترینگ و مسدودســــازی وبسایتها و شبکههای اجتماعی در جهان قرار گرفته، روســــیه اســــت. میــــزان آزادی اینترنت در کشورها را از عدد صفر (بهعنوان آزادترین) تا 001(کمترین آزادی بیان) نشان میدهند و روسیه در سال 2009 با امتیاز 49 بهعنوان کشوری محسوب میشــــد که تا حدی آزاد است. در سال 2011 و ،2012 این رقم 52 بود و در 2013 به 54 رســــید. گفتنی است که در ســــالهای 2015 ،2014 و 2016 نمره روسیه به ترتیب 62 06، و 65 بود و روسیه در سال 2017 با نمره 66 بهعنوان کشوری شناخته شــــد کــــه آزادی بیــــان در آن معنا نــــدارد. این کشــــور از ســــال 2014 تاکنــــون بهعنوان دشمن اینترنت شناخته میشود و از سال 2015 تاکنــــون نیز بــــا چین در پــــروژه دیوار Firewall(نیشتآ taerG)همکاری دارد تا از زیرساختهایفیلترچینبهرهبگیرد. گفتنی است مشکالت اینترنت در روسیه، بیشــــتر از ســــال 2012 بــــا ارائه یک لیســــت باالبلند توسط ســــرویس فدرال نظارت بر تکنولوژی اطالعات، ارتباطات و رســــانهها )Roskomnadzor( آغــــاز شــــد. مطابــــق سیاســــت ،Roskomnadzor ســــایتهای ترویــــج دهنــــده پورنوگرافــــی کــــودک، سایتهای خرید و فروش یا ترویج استفاده ازمواد مخدر، ترویج خودکشی و همچنین ســــایتهایی که امنیت این کشــــور را نشانه رفتهاند یا مورد اســــتفاده افراطگرایان قرار میگیرند و همچنین سایتهایی که بدون توجه بــــه کپی رایــــت اجازه دانلــــود فیلم، کتــــاب، موســــیقی ...و را میدهند مســــدود شدند. البتــــه ایــــن ظاهــــر قضیــــه بــــود و عمــــالً سلیقهگرایی دولت سبب شــــد تا در آوریل این سال دسترسی کاربران به تعداد زیادی از مقالههای انگلیســــی و روسی ویکی پدیا مســــدود شــــود که مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت. گفتنی است که روز به روز بر تعداد سایتهای موجود در این لیست اضافه شد ودرجریانبحرانجزایرکریمه،سایتهای مخالف سیاستهای پوتین مسدود شدند. ســــال ار2014 هم بســــیاری ســــال بــــد برای کاربران روســــیه میدانند چرا که ســــرویس GitHub بهدلیل انتشــــار مطالبــــی درباره خودکشی و مراحل آن مسدود شد و سپس نوبتبهفیلترصفحاتفیسبوکمنتقدان «پوتین» رسید. در این کشور وبسایتهای مرتبط با بیت کوین بهدلیل احتمال ایجاد اخالل در اقتصاد روسیه مسدود شد و البته سایه فیلتر شــــبکههای اجتماعی را هم در این کشور تهدید کرد و«ردیت» برای مدتی کوتاه مســــدود بود. لینکدین هم در ســــال ،2016 بهدلیل ذخیره اطالعات کاربران در خارج از روسیه مسدود شد و البته همچنان فیلتر است. آخرین شــــبکه اجتماعی هم که در این کشور فیلتر شد، تلگرام است که البته این مسدودســــازی دردسرهای زیادی ایجاد کرد چرا که همزمان با فیلتر تلگرام، 81میلیونای پی آدرس مرتبط با آمازون، پلتفرم ابری گوگل و.. مســــدود شدند که در نتیجهاینعمل،بیشاز004کمپانیروسی ازجمله ،Qiwi با مشکالت و اختالل مواجه شــــدند. همچنین در این کشور با تصویب قانونــــی در ســــال ،2017 همه نــــرم افزارها و وب ســــایتهای مرتبط بــــا وی پی ان ها مسدودشدند. ■ بومیسازییامسدودسازی؟ چین نیــــز یکی دیگر از کشــــورهایی اســــت کــــه در آن سانســــور شــــدید اینترنــــت و نیز مسدودسازی شــــبکههای اجتماعی وجود دارد.آمار سال8102 نشان میدهد که بیش از 8هــــزار دامنــــه در این کشــــور(بجز هنگ کنگ، ماکائو و تایوان) و 81هزار وب سایت بهدلیل سیاســــتهای فیلترینگ مسدود اســــت. اکنون کاربران چیــــن نمیتوانند به جی میل، گوگل، گوگل مــــپ، فیس بوک، یوتیوب، یاهو، بخشی از قسمتهای ویکی پدیــــا، توئیتر، بالگ اســــپات، اینســــتاگرام، پینترست، ،GitHub فلیکر، تامبلر و واتس اپ دسترســــی داشــــته باشــــند. البته گفته میشــــود ســــایتهای مرتبط بــــا خرافات، پورنوگرافی، ترویج خشــــونت ...و مســــدود میشــــوند ولــــی واقعیت این اســــت که در این کشور کمونیستی نیز دولت هیچ انتقاد آنالینی را برنمیتابد و هرگونه اعتراض به وضعیت موجود بشدت سرکوب میشود. درهر حــــال باید گفــــت علی بابــــا، بایدو و تنســــنت از این وضعیت بیشــــترین سود را میبرند. ■ مرزهاییبستهرویفناوریهایخارجی کرهشــــمالی هم یکــــی دیگر از کشــــورهایی است که دشمن اینترنت شناخته میشود. در این کشور هرچند زیرساخت فیبر نوری بین مؤسســــات مختلــــف وجــــود دارد ولی سرویسهای آنالین برای بیشتر مؤسسات و کاربران معمولی تنها از طریق یک شبکه داخلی رایگان ارائه میشــــود. در این کشور تنها مقامــــات بلندپایه به اینترنت جهانی دسترسی دارند و تنها توریستها میتوانند از اینترنت 3G بهره بگیرند. در این کشــــور کاربران تنها میتوانند از تبلتی با سیســــتم عامل اندروید بهنام Ullim اســــتفاده کنند کــــه از ســــال 2014 تاکنــــون تحــــت نظارت شــــدید قرار دارد. درواقع اینترنت با مرورگر Naenara کــــه شــــبیه فایرفاکس اســــت در اختیار کاربران قرار دارد و میتوان با کمک آن بــــه هزار تــــا 5هزار و 500 وبســــایت در اینترانتمتصلشد.همچنیندراینکشور از سیســــتم عامل Red Star که یک نسخه اصالحشدهازسیستمعامللینوکساست استفادهمیشودچراکهکمپانیهاییمانند اپل، سونی و مایکروسافت اجازه حضور در این کشور و ارائه محصوالت خود را ندارند. ازسوی دیگر مؤسسه OpenNet Initiative دریافتــــه مدتــــی اســــت که کره شــــمالی به چین روی خوش نشــــان داده و به بخشــــی از کاربــــران خود اجــــازه داده اســــت از علی بابا، تنســــنت(tnecneT) و موتور جســــت و جوی بومی )Baidu(ودیاب اســــتفاده کنند. البته برخی هم معتقدند کره شــــمالی در ادامه تغییر سیاستهای خود درباره انرژی هســــتهای شاید قصد داشــــته باشد موضع خــــود را در زمینه اینترنت هم تغییر دهد و دروازه کشــــورش را به روی اینترنت جهانی بگشایدکهاگرایناتفاقبیفتدشاهدتحولی بزرگ در کره شمالی خواهیم بود. ■ آزادیاینترنتدرآفریقا برخی کشــــورهای آفریقایی نیــــز در زمینه آزادی اینترنــــت وضعیت خوبی ندارند که از آن میتوان به اتیوپی اشــــاره کرد. در این کشــــور نه تنها بــــه دفعات و بــــرای روزهای متوالیاینترنتکشورقطعبودهبلکهتاکنون محتواهایوبباموضوعتبعیضجنسیتی ...و نیــــز در این کشــــور دردســــرهای زیادی ایجاد کرده اســــت. تانزانیا هم یکی دیگر از کشورهای آفریقایی اســــت که از سال 2017 بهدنبــــال برگزاری یک نشســــت بــــا دولت چین، تصمیــــم به بومیســــازی گرفت که البتههمچنانموردانتقادبسیاریازکاربران قرار دارد چون به این ترتیب میزان نظارت بر کاربران بشدت افزایش مییابد. هرچند هنــــوز تانزانیا به طور کامــــل موفق به پیاده کردن سیاستهای بومیسازی خود نشده ولــــی تانزانیا هم این کار را کلید زده اســــت. کاربران اوگاندا با مشکل دیگری هم دست و پنجــــه نرم میکننــــد و آن هم قرار گرفتن مالیات 5درصدی برای اســــتفاده روزانه از شــــبکههای اجتماعی در این کشــــور است. کاربران در کامرون در یک برهه آشــــوب، به مــــدت 39روز اینترنت در اختیار نداشــــتند کــــه این، بلندترین زمان قطــــع اینترنت در جهان محسوب میشود. دسترسی کاربران به واتــــساپ و فیسبــــوک در زامبیا نیز به بهانه احتمال انتشار اخبار جعلی و دروغ، بامشکالتمتعددیهمراهاستوکاربران برای دسترسی به آن مشکل دارند. در کشــــور مصــــر نیــــز تاکنــــون بیــــش از 005وبســــایت و پلتفرم مسدود شدهاند و البته با راهاندازی یــــک هاتالین واتساپ به منظور گزارش اخبار جعلی، این کشــــور عمالً پا در مســــیر نظارت شدید بر کاربران و نقض حریم خصوصی گذاشــــته اســــت. ایــــن هاتالیــــن بــــه شــــهروندان مصــــری اجــــازه میدهــــد اخبــــاری کــــه امنیــــت یــــا منافــــع عمومی را بــــه خطــــر میاندازند را گزارش کنند و اکنون، شــــهروندان مصری میتواننــــد هرگونــــه خبــــر تحریکآمیــــز، جعلــــی و مشــــکوک را از طریق یک پیغام متنی واتساپ به دفتر عمومی دادستانی گزارش دهند. براســــاس این قانون، امکان نظارت بر افرادی که در حساب شخصی یا صفحههای خود در شبکههای اجتماعی و همچنین وبالگها و وبسایتها بیش از پنج هزار فالوئــــر )follower( دارند، فراهم میشود.