گزارش مرکز پژوهش های مجلس درباره عوامل موثر بر حجاب :

6۴درصد زنان تهران مانتو، شلوار و مقنعه را بهترین نوع پوشش میدانند

مرکــز پژوهشهای مجلس شــورای اســالمی طی گزارشــی به بررســی عوامــل مؤثر بر اجرایی شــدن سیاســتهای حجاب و راهکارهای پیش رو در این زمینه پرداخته است. به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسالمی، در بخش اول گزارش، دو پارامتر «نگرش مردم نسبت به موضوع حجاب» و «رفتار پوششی» آنها بررســی شده اســت. وضعیت نگرش جامعه به موضوع حجاب در 5 محور اساسی شــامل ارزشــمندی حجــاب، ضــرورت حجــاب بــرای زن مســلمان، حدودحجاب، پیامدهای حجاب وبیحجابی، مداخله دولت در موضوع حجاب ارزیابی شده است. نتایج نشــان می دهد که ارزشــمندی حجاب در جامعه دچار تحول شــده و براســاس آخرین تحقیقات حدود 35 الی 40 درصد از مردم کامالً در این طیف قرار میگیرند. در دو موضوع «ضرورت» و «پیامدهای حجاب»، 70 تا 80 درصد از مردم نگرش مثبتی نسبت به این موضوع داشته و آگاهیهای الزم را دارند. درخصوص «حدود حجاب» نتایج نشــان میدهد که تعریف عرفی از حجاب بر تعریف شــرعی آن پیشی گرفته و بیشتر افراد تلقی عرفی از حجاب دارند. در نهایت در مورد «مداخله دولت در موضوع حجاب» با محوریت گشــت ارشــاد، کاهش قابل توجهی در نگرش مثبت افراد دیده میشود بهگونهای که تنها 35-45 درصد از افراد، موافق مداخله و ورود دولت به این شــکل در این موضوع هســتند. گزارش مرکز پژوهشهای مجلس در خصوص تغییر ارزشمندی حجاب از شرعی به عرفی، عنوان میکند که حجاب شرعی برای 35 درصد از افراد جامعه ارزشــمند اســت و تقریباً 55 درصد از زنان حجاب عرفی را ارزشــمند دانســتهاند. همچنیــن در بخش جمعیت باالی بدحجابان کمآســیب (محجبههای عرفــی) نتایــج تحقیقــات متعــدد نشــان میدهــد، بیــش از 85 درصــد از جمعیت افــراد بدحجــاب در گروه بدحجابان کم آســیب قــرار دارند که به لحــاظ ذهنی خود را محجبــه میدانند. این گروه که اصطالحاً آنها را طیف خاکســتری مینامند، به لحاظ ذهنی از یک طرف حجاب را برای زن مســلمان واجب دانســته و نسبت به پیامدهای منفی بدحجابی آگاهی دارند، اما ازســوی دیگر نســبت به ارزشــمندی حجاب شرعی و همچنیــن مداخلــه دولت در کنترل حجاب موضع داشــته و مقاومت ذهنی دارند و بخشی از آنها به لحاظ ذهنی استعداد ریزش به سمت بدحجابان هنجارشکن را دارند. در بخش دوم از این گزارش متغیرهای تأثیرگذار بر رعایت حجاب بررسی شده است. نتایج نشان میدهد «تحصیالت» رابطه معنادار و مثبتی با بدپوششی زنان دارد و با افزایش تحصیالت میزان حجاب زنان کاهش می یابد. متغیر «سن» نیز در تغییرات پوششی زنان تأثیرگذار بوده است و با افزایش سن از میزان بدپوششیهای زنان کاسته میشــود و جوانان بیشتر در معرض بدپوششی قرار دارند. نتایج تغییرات پوششی در «مشــاغل متفاوت» نشــان میدهد که 3 گروه از افراد، یعنی زنان بیکار، محصلها و کارمندان شرکتهای خصوصی جزو گروههای آسیب دار هستند؛ در میان شاغالن نیز کارمندهای شرکتهای خصوصی، بازاریها، کارگران و فعاالن رسانهای بیشترین آمار بدپوششــی را دارند. بررســی رابطه «وضعیت تأهل» و میزان حجاب نشــان میدهد، متغیر تأهل تأثیر قابل مالحظه ای در تغییرات پوششی زنان جامعه ندارد و اختالف بین زنان مجرد و متأهل بدحجاب جامعه، تقریباً01 درصد است. درخصــوص بهتریــن نوع پوشــش، 46/3 درصد از زنان اســتان تهــران گفتهاند مانتو و شــلوار با شال، روسری یا مقنعه بهترین نوع لباسی است که زنان در جامعه میتوانند از آن اســتفاده کنند. 44/4 درصد پاســخگویان بهترین لباس را انواع چادر با روســری یا مقنعه می دانند. در این مورد نیز وضعیت قطبی شدن جامعه مشهود است و با توجه به این اینکه عموماً پوشــش مانتو، شــلوار و روسری در برابر چادر و روسری، به نوعی در عرف پوشــش بدحجابی محسوب میشــود. نتایج این تحقیق نیز نشانًمی دهد که از حیث ارزشــمندی با 3 شــاخص مذکور با تأکید بر زیبایی ظاهری تقریبــا نیمی از زنان مهمترین کالنشهر ایران معتقد به ارزشمندی پوشش غیر از پوششی بوده اند که ازسوی حاکمیت تبلیغ و ترویج شده است. در نتیجه ارزشمندی حجاب چه با شاخص عیب بودن بدحجابی و احترام به محجبهها، چه با شاخص راحتی و زیبایی ظاهری و چه با شاخص میزان تمایل مردم که در تحقیقات مختلف مورد استفاده قرار گرفته، با کاهش روبــهرو بوده اســت. معنای این تحول آن اســت که حجاب، انتخــاب اول افراد نخواهد بود و نوعی فشار روانی و اجتماعی بر ضدحجاب در جامعه وجود دارد. درواقع شرایط محجبــه بــودن در جامعه بــه لحاظ اجتماعی همــراه با فشــارهای اجتماعی مختلف اســت. نتایج برخی از تحقیقات نشان می دهد نه تنها اکثریت جامعه زنان بدحجاب با مداخله دولت مخالف هستند، بلکه درصدی از جامعه زنان باحجاب نیز با مداخله دولت در موضوع حجاب مخالفند و این درصد از مخالفت مردم میزان قدرت دولت را برای برخورد مستقیم با پدیده بدحجابی کاهش می دهد. به طور کلی میتوان میزان مداخله دولت در موضوع حجاب را از دو وجه بررسی کرد. اولین رویکرد، موضوع فردی بودن حجاب اســت و اینکه دولت نباید در این امور مداخله کند. رویکرد دوم چگونگی ورود حاکمیت به این موضوع در سال های گذشته است که سبب بروز مخالفت با این موضوع شده است. به عبارتی شکل کنش حاکمیت و چگونگی ورود، در اصل موضوع ورود یا ورود نکردن حاکمیت اثرگذار بوده اســت. متأســفانه تحقیقی که نشــان دهنده تفکیک افراد مخالف در دو دسته فوق باشد، وجود ندارد.