حفظ اطالعات در داخل کشور با هاتگرام و تلگرام طالیی
کارشناسان امنیت و استادان دانشگاه در گفت و گو با «ایران» مطرح کردند
ایــن روزهــا بحــث اســتفاده از شــبکههای اجتماعی داخلی هاتگرام و تلگرام طایی بسیار داغ اســت و اظهارنظرهای مختلفــی درباره آن از ســوی مســئوالن مختلــف مطرح میشــود اما به تازگی عنوان شــده اســت فعال بــودن این دو ســرویس ســبب میشــود اطاعات کاربــران در داخل کشــور نگهــداری و به نوعــی صرفهجویی ارزی برای کشــور در پی داشــته باشــد. در همین راســتا روزنامه ایران به سراغ کارشناسان امنیت و استادان دانشــگاهی رفت و نظر آنان را در این باره جویا شد. ■ دسترسی مجاز به شبکه های داخلی
امید توکلی، طراح و راهبر امنیت راهکارهای فنــاوری اطاعــات و عملیــات بــا بیــان اینکــه تقسیم فیلترشکنها به داخلی و خارجی تعبیر صحیحــی نیســت، چــرا کــه در بحــث هاتگــرام و تلگــرام طایــی موضــوع فیلترشــکن ایرانــی و خارجــی مطــرح نیســت، بــه «ایــران» گفــت: مفهومی کــه در ادبیات عمومی اینترنت کشــور بــا عنــوان «فیلترشــکن» از آن یــاد میشــود، در واقــع به روشــی متــداول بــا نــام anonymity یا ناشناسی در فضای مجازی اشاره میکند که طی آن با بینامسازی و رمزنگاری اطاعات کاربران اینترنــت، حفــظ حریــم خصوصــی و گمنامــی هویت ایشــان درگــردش آزاد در اینترنت فراهم میشود. به عبارتی هر ابزاری که دسترسی کاربر را از مســیری غیرمتــداول به هــدف فراهم کند، عنوان فیلترشــکن پیــدا میکند ولــی هاتگرام و تلگــرام طایــی، مســیر دسترســی به تلگــرام را تسهیل کردهاند. شاید در تعبیری عام بهتر باشد بگوییم ایــن دو محصول کانالهــای مورد تأیید حاکمیت برای دسترسی به تلگرام هستند.
امیــد توکلی با اشــاره به اینکه مشــکل اصلی حاکمیت با پلتفرمهایی نظیر تلگرام این است که نمیتواند در زمان بحران و حوادث خاص به اطاعاتی که در این پلتفرم ذخیره شــده اســت، دسترســی پیــدا کــرده و بــا بحرانهــا و حــوادث مقابلــه کند، گفت: امکان دسترســی به اینترنت بــدون فیلتــر موضوعــی اســت کــه حاکمیت در اختیــار دارد و بهطــور ویــژه امــکان ارائــه آن بــه برخــی نهادهــا و افراد خــاص ماننــد روزنامهها و خبرنــگاران کــه ایــن روزهــا نیــز مطرح اســت، وجــود دارد و افراد مربوطــه میتوانند با رعایت ضوابطی خاص که حاکمیت تعیین کرده است، از اینترنت بهرهمند شوند.
وی افزود: اکنون این شائبه نیز ایجاد شده که شــبکههای اجتماعی داخلی هاتگــرام و تلگرام طایــی کانال دسترســی بدون فیلتر بــه پلتفرم تلگــرام اســت ولی این کانــال ارتباطی توانســته اســت دسترســی کاربــران بــه پلتفــرم محبــوب تلگرام را با لحاظ کردن نیازمندیهای حاکمیت فراهم کند و همین موضوع نگرانی متخصصان جامعــه امنیــت ســایبری در خصوص اســتفاده بیرویه و نامطلوب از فیلترشکنهای خارجی را از بین برده است. ■ واسط اتصال به پیام رسان تلگرام
ناصر مزینی اســتاد دانشــگاه علم و صنعت نیــز بــا بیــان اینکــه دربــاره شــبکههای داخلــی هاتگــرام و تلگرام طایی متأســفانه اخبار موثق و مســتندی در دست نیســت، به «ایران» گفت: دربــاره ایــن دو شــبکه اجتماعــی دو نظــر وجود دارد. اول اینکــه عــدهای این دو پیامرســان را به نوعــی جایگزین موقت تلگرام معرفی میکنند تــا گــذار از تلگــرام بــه پیامرســانهای بومــی به آرامــی صورت پذیرد، دوم اینکه برخی دیگر نیز اساســاً آنها را پیامرسان ندانســته و تنها واسطی بــرای اتصال مجاز بــه همان پیامرســان تلگرام میدانند.
و ی ا ف ــزود: اگــر نظــر دوم را بپذیریــم در واقــع بدیــن معنا اســت که بــه جای اســتفاده از فیلترشــکن برای اتصال به تلگرام از ابزار واسط اســتفاده شــده اســت و تلویحاً آن را فیلترشــکن معنا میکنند در صورتی که عملکرد آن مشــابه یک فیلترشکن نیست فقط درگاهی است برای اتصــال به تلگــرام به همراه برخــی امکاناتی که فیلترینگ شــده اســت. در هر دو صورت به نظر میرســد اصل تصمیم مبنای منطقی داشــته و میتوانــد دوره گذار به پیامرســانهای داخلی را تســهیل کند و شــوکهای ناشــی از قطــع یکباره تلگرام را کاهش دهد.
مزینی با اشاره به اینکه استفاده ازفیلترشکنها هیچــگاه قابل اعتماد نبــوده، افزود: اســتفاده از فیلترشــکنهای خارجی همواره میتواند منشأ بســیاری از مشــکات امنیتــی چــه در مقیــاس شــخصی بــرای کاربــران و چه در مقیــاس کان برای کل کشــور باشد. در خوشبینانهترین حالت حتــی اگــر نگــران تهدیــدات امنیتــی بــرای کل کشــور نیز نباشــیم، فیلترشــکنها حجم باالیی از اطاعــات بســیار ارزشــمند را از طریق کاربران جمعآوری کرده و برای مقاصد تجاری اســتفاده میکنند بنابراین بدیهی است که سیاست کان نظام حذف یا کاهش استفاده از فیلترشکنهای خارجی باشد. ■ حفظ اطالعات در داخل کشور
علیرضا هاشــمی گلپایگانی اســتاد دانشگاه امیرکبیر نیز درباره اینکه آیا فیلترشکن مجاز در کشــورها وجود دارد، به «ایران» گفت: اگر شبکه ملی اطاعات را بهعنوان زیرساخت اصلی یک کشور در نظر بگیریم میتوان ارتباطات خارج از این شبکه را در قالب فیلترشکنها انجام داد. به عبارتــی وقتی بخواهند خارج از محدوده شــبکه ملی اطاعات آن کشــور به مطالــب و دیتاهایی دست یابند، میتوان از آن فیلترشکنهای تأیید شده استفاده کرد.
هاشمی گلپایگانی با بیان اینکه سیاست یک بام و دو هوا در کشــور اجرا میشود، افزود: از یک ســو تلگرام فیلتر شــده اســت و میگوینــد نباید کاربران از آن استفاده کنند از سوی دیگر با ایجاد شــبکههای داخلــی هاتگــرام و تلگــرام طایــی حداقل اطاعات در کشور میماند و میتواند در مواقع ضروری به کمک حاکمیت بیاید.
ایــن اســتاد دانشــگاه نیــز لفــظ اســتفاده از فیلترشــکن داخلی را برای استفاده از هاتگرام و تلگرام طایی درست ندانست و گفت: میتوان گفت که حاکمیت اســتفاده از برخی شبکههای اجتماعی و وب ســایتها و حتی اپلیکیشــنها را تابــع مقررات خــاص خود کرده اســت. مانند اتفاقــی کــه در هاتگــرام و تلگرام طایــی افتاده اســت و حتی ایــن کار را میتوان گســترش داد و بــه ســایتهایی مانند یوتیــوب نیز اعمــال کرد. در ایــن ســایت محتواهای خوبــی وجــود دارد و میتواند برای کاربران و مردم ما مفید واقع شود ولــی میتوان با تعیین مقررات و ماحظاتی آن را برای جامعه فراهــم کرد بنابراین دیگر نیازی نیســت که کاربران بهدنبال فیلترشــکن بروند و اطاعات نیز از کشور خارج شود.
هاشــمی گلپایگانی در ادامه با اشاره به اینکه هــدف اصلی این اســت تا محتواهــا و اطاعات کاربــران در خارج از کشــور ذخیره نشــود، افزود: تا آنجایی که میدانم هاتگــرام و تلگرام طایی اطاعــات کاربران را در داخل کشــور در ســرورها نگهــداری میکنــد و خارجیهــا بــه اطاعــات شــخصی کاربران دسترســی ندارنــد و این نقطه قوتی محسوب میشود. بنابراین این فرصت به وجود میآید که ارائه دهندگان خدمات داخلی اینترنت بتوانند با اجازه کاربران محتواهای تولید شــده را بــرای تبلیغــات و بازاریابی نیز اســتفاده کنند بنابراین این کار میتواند به توســعه کسب و کار کشور نیز کمک کند.
این اســتاد دانشــگاه امیرکبیر با بیان اینکه به لحــاظ امنیتــی ذخیرهســازی اطاعــات و محتوا خود دارایی محسوب میشود، گفت: نباید اجازه دهیم اطاعــات مردم در اختیــار بیگانگان قرار بگیرد و از آن اســتفاده کنند. اکنــون با هاتگرام و تلگــرام طایی اطاعاتی که در مدت چند ســال در تلگرام ذخیره شده بود، به داخل منتقل شده است. ■ صرفهجویی ارزی و کاهش هزینه کاربر با پیام رسان داخلی ناصــر مزینی درباره صرفهجویــی ارزی و کاهش هزینههای کاربران در اســتفاده از پیامرسانهای داخلی گفت: سرورهای پیام رسانهای خارجی در خــارج از ایــران قرار دارد و برای دسترســی به آنهــا باید از پهنای باند اینترنت کشــور اســتفاده شــود که هزینهبر اســت بنابراین وقتی کاربران از پیامرســانهای داخلــی اســتفاده میکنند برای کشور و کاربران نه تنها صرفهجویی اقتصادی در بردارد، بلکه از نظر امنیتی نیز برای کشــور مفید است. علیرضا هاشــمی گلپایگانی گفت: قطعاً اســتفاده از پیامرســانهای داخلی صرفهجویی ارزی در بــر دارد چــرا کــه وقتــی کاربــران از شــبکههای اجتماعی خارجی اســتفاده میکنند از پهنای باند و ترافیک بینالملل بهره میبرند و همین موضوع موجب میشود تا هزینه خرید حاکمیت باال رود. وقتی کاربران از پیامرسانهای داخلی استفاده کنند در مصرف ترافیک خارجی صرفهجویــی شــده و موجب میشــود تــا هزینه ارتباطات بینالملل کاهش یابد.مرتضی برجی کارشناس شــبکههای اجتماعی نیز گفت: وقتی کاربــر از یــک فیلترشــکن اســتفاده میکنــد بــه ســمت یک یا چند ســرور در کشــوری کــه دارای اینترنت آزادتری اســت طبــق فرایند رمزگذاری شــده، متصــل میشــود. دادههایی کــه کاربر در ایــن بیــن انتقــال میدهــد، بیــن دو ســرویس رمزنگاری میشــوند و امکان شــنود و شناســایی در این بین بســیار سخت اســت، در اصطاح به ایــن فرآیند رمزنگاری تونــل زدن یا Tunneling گفته میشود.
برجی افــزود: به طور عادی مصرف اینترنت کاربر بهدلیل اســتفاده از پروتکلهای رمزنگاری بیــن 5 تــا 20 درصــد افزایــش مییابــد، ولــی متأســفانه از آنجایی که این فیلترشکنها عاوه بــر کار ذاتــی خود نســبت بــه ســرقت اطاعات تلفــن همراه یــا دســتگاه کاربــر نیــز میپردازند بنابرایــن باعــث بــاال رفتــن مصــرف داده تلفن همراه و دستگاه کاربر میشوند و به طور منطقی حجــم داده کاربــر باال رفته و به همان نســبت از بسته اینترنت وی کم میشود.