پیشنهادترامپنقطهعطفنیست

برداشــتهای کلــی از ســخنان اخیــر ترامــپ درباره مذاکره بدون قید و شــرط بــا کشــورمان بیشــتر متوجــه فرســتادن ســیگنالی بــه تهــران بــرای نشســتن دو طرف پای میز مذاکره اســت. اما با در نظر گرفتن کلیت اتمسفر حاکم بر روابط دو کشــور و خصوصــاً تحــوالت چهار ماه اخیر، پیام کاماً متفاوتی از این ســخنان بــه تهــران میرســد. آنچــه در ایــران بــه عنــوان مخاطب ســخنان آقای ترامــپ از اظهارات او برداشــت میشــود، در بهترین حالــت عدم تمرکز حاکمان واشــنگتن در اتخاذ یک سیاســت مشــخص و واحد در قبال کشــورمان است. این مثبتترین و خوشــبینانهترین برداشــتی اســت که میتوان در تهــران از ایــن ســخنان داشــت. در تحــوالت چهــار مــاه اخیر خروج یکجانبه امریکا از توافق برجام و دورخیز این کشــور برای بازگرداندن تحریمهایش به تنهایی کفایت میکرد تا نه ایران به عنوان کشــوری که امریکا را دشــمن خود میداند، بلکه شرکای این کشور را هم دچار تردید جدی کند. حال در کنار این موضوع بحث شروط 12 گانه مطرح شده توسط پمپئو، لفاظیهای قبلی ترامپ و البته نقض ســخنان او درباره مذاکره بیقید و شــرط با ایران به فاصله دو ســاعت توســط وزیر خارجهاش بر این تردید دامــن میزنــد که در حالتی خوشــبینانه، امریکاییهــا راهبردی مشــخص و روشــن در قبــال ایران ندارنــد و تمرکز خــود را برای تنظیم سیاست در قبال کشورمان از دست دادهاند. امــا آنچه گفته شــد، صرفــاً نگاهی خوشــبینانه بــود؛ از منظری واقعبینانهتــر این موضعگیری دونالد ترامــپ در فضای کنونی اثبــات غیرقابــل اعتمــاد بــودن ایــن کشــور اســت؛ کشــوری کــه نه تنها سران آن هر کدام حرف متفاوتی میزنند بلکه باالترین مقام آن هــم خود در بازههای زمانــی کوتاه، موضعگیریهایی بشــدت پراکنــده و متناقــض دارد. شــاید بخشــی از ایــن ویژگی در دولــت آقــای ترامپ ناخــودآگاه بــوده و ناشــی از ناکارآمدی سیســتم سیاسی این کشور باشــد. اما قطعاً بخش دیگری از آن کامــاً حسابشــده و خــودآگاه اســت و از وجــوه غیرصادقانــه و توطئه چینانه سیاست خارجی این کشور نشأت میگیرد. در هــر کــدام از ایــن دو چارچــوب، پیشــنهاد ترامــپ نمیتواند نکتــهای عجیــب و غیرعــادی باشــد. ایــن پیشــنهاد یا ناشــی از تصمیمگیری لحظهای شــخص ترامپ در موضعگیری اســت یا بخشی از رویکرد چندگانه امریکا در تنظیم روابط با ایران. اما هر چه که باشــد، نباید آن را الزاماً یک نقطه عطف در مســیری دانســت که دو کشــور در مجموعــه روابط خود پیــش گرفتهاند. ترامپ بارها قبل از این هم نشــان داده که پیشنهادهای دیگری در همین ســطح را میتواند در بازه زمانی شدیداً کوتاهی نقض کــرده و 180 درجه خاف آن موضــع بگیرد. بنابراین با توجه به این سابقه و همین طور فضای کلی روابط ایران و امریکا در چهار ماه گذشــته، برای نمایان شدن و کشف زمینه واقعیتر سخنان ترامــپ و امکان جدیتر گرفتن آن باید بیــش از این صبر کنیم و در این مدت هم به نظر میرســد دادن هرگونه پاسخی به این تقاضا، چه منفی و چه مثبت چندان به نفع ایران نباشد.