این تنور داغ برای کدام نانواست؟
تعــدادی از نماینــدگان مجلــس طرح ســؤال از رئیس جمهــوری را فعــال کردهانــد. واقعیــت ایــن اســت که مجلــس چنــد وظیفــه مهــم و اساســی دارد. در کنــار وظیفه قانونگذاری دومین وظیفه آن، نظارت بر امور کشــور اســت. حق نظارت از طریق تحقیــق و تفحص، کمیســیون اصل ٠9، ســؤال از وزیران و رئیس جمهوری و باالخره اســتیضاح آنــان بــه اجرا در میآیــد. بنابراین ســؤال کــردن از رئیس جمهــوری نه فقط یــک حق قانونی، بلکه در شــرایط خاص یک وظیفه نظارتــی نمایندگان نیز هســت. اگــر مجلس حق ســؤال کردن و نظارت بر دولــت و تحقیق و تفحص از کلیــه امــور کشــور را دارد، مردم و رســانهها نیــز دارای این حــق از جمله بر امور نمایندگان مجلس هستند. بنابراین بد نیست که چند پرسش مقدماتی درباره اقدام اخیر این نمایندگان در سؤال از رئیس جمهوری را مطرح کنیم.
-1 مطابق اصل 76 قانون اساســی، «مجلس شورای اسامی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشــور را دارد.» مطابق اصل 84 نیز: «هر نماینده در برابر تمام ملت مســئول اســت و حق دارد در همه مســائل داخلی و خارجی کشــور اظهار نظر نماید.» نمایندگان با این دو اصل که بســیار روشن و واضح و بــدون قید اســت چگونه رفتار کردهاند؟ آیا آنان مجاز هســتند یا این حق را به خود میدهند که در همه اموری که شایســته اســت و مجاز هســتند، اظهار نظــر یا تحقیق و تفحص نمایند؟ یا فقط اجازه آنان محدود به ســؤال از وزیر و رئیس جمهوری است؟
-2 همه میدانیم که در ســنت سیاســی ایران و کمابیش در هر جامعهای دیگــر نیز، پرســش و پاســخها از مقامات حکومتی را پیــش از طرح علنی، در گفتوگوهــای رودررو و در جلســات کارشناســی مــورد بحــث قــرار میدهنــد و اگــر بــه نتیجه نرســید کمکم در فضای عمومــی طرح میکنند تا اگر پاســخ قانعکننــدهای وجــود نــدارد مقام مــورد نظر تحت فشــار افــکار عمومی قرار گرفتــه و سیاســتهای خــود را تغییــر دهــد و طبیعی اســت که اگــر اقدامات مزبور در دو این مرحله هم به نتیجه نرسید آنگاه به صحن مجلس و فضای رســمی میروند و از آن طریق مقام مســئول را به پاســخگویی وادار میکنند. بــا ایــن مقدمه باید گفــت که آیا نماینــدگان ســؤالکننده دو مرحلــه قبلی را انجــام دادهانــد که یکباره به مرحله پایانی و ســوم پــرش کردهاند؟ اگر آنان دو مرحله پیشــین را پشت سر نگذاشتهاند و از ابتدا وارد فاز سوم شدهاند، آیا نباید تصور کرد که هدف دیگری جز اصاح امور مد نظر آنان است؟
٣- همه میدانیم که یکی از مهمترین مشــکات ســاختار مدیریتی ایران ضعف در شــفافیت است. هنگامی که شفافیت نباشد، بسیاری از انتصابات، تصمیمــات و سیاســتها وجــود دارد کــه امــکان گفتوگوی عمومــی و آزاد دربــاره آنهــا وجود نــدارد، یا اگر امکان آن فراهم شــود کمتر کســی حاضر به پذیرش تبعات آن است. ریشه بخش مهمی از این مشکل فاصلهای است که میان مســئولیت افراد و قدرت آنان وجود دارد. آیا نمایندگان مجلس انتظار دارند که آقای رئیس جمهوری در پاســخ به سؤاالت نمایندگان، کاماً شفاف و روشــن نظر دهد؟ اگر وی شــفاف و روشــن پاســخ داد، چه کســی مسئولیت عواقــب ایــن نوع شفافســازی را خواهد پذیرفت؟ و اگر بــرای حفظ مصالح و منافــع عمومــی زبــان در کام کشــد و بســیاری از مســائل را طرح نکند، آیا این رفتار کمکی به درک پاسخ به سؤاالت نمایندگان خواهد کرد؟