دنبال مقصر بگردیم یا نه؟!
وقتــی فرضــاً در جایــی آتشســوزی رخ میدهــد، همــه کســانی کــه در صحنــه حاضرنــد، بــه حکــم عقــل بایــد بــرای خاموش کردن آتش هر چه از دستشان برمیآیــد، انجــام دهنــد. در میــان ایــن معرکه نباید به دنبال مقصر گشت چون هــرکاری جــز اطفــای حریق خــالف خرد است. اما این بدان معنا نیست که بعد از واقعه، دنبال کشف علل و عوامل نباشیم. هر تساهل و تسامحی در پیدا کردن دلیل حادثه، معنایش جرقه زدن برای حادثه بعدی است. .1 ناآرامیهای دیماه 96 بهدرســتی واکاوی نشــد. عوامل آن قســر در رفتنــد و حتــی طلبکار هم شــدند. اول چنــان وانمود کردنــد کــه جامعــه در اوج بحران اســت و نباید ســراغ مقصر رفــت، اما وقتی غائله خوابید با هیاهــو و «کی بود کی بود من نبودم» با همدستی پارهای اشخاص و رسانهها، موضوع را به بوته فراموشی سپردند. ۲. دو سه روز است که مجدداً اعتراضاتی در گوشه و کنار برخی شــهرها مشــاهده میشــود. این اقدام، نه غیرقابل پیشبینی بود و نه دالیل آن، غیرقابل فهم. فشارهای اقتصادی، امنیت روانی مردم و بخصوص اقشــار آســیبپذیر را به هم ریخته و دادشــان را درآورده اســت. این احســاس که گویی مقامات به فکرشان نیســتند عذابشــان میدهد و برای بیان وضعشان ممکن اســت دســت به تجمع بزنند. امیدشــان این است که حرکتهای اعتراضی احتمال رســیدگی به مشکالتشــان را تقویتمیکند. ۳. از همین حاال و حتی از مدتی قبل، افراد و رسانههایی برای چنیــن شــرایطی هیزم تهیــه کرده یــا میکنند. مطــرح کردن مشکالت و بزرگنمایی آن از یکسو و افزایش بدبینی نسبت به مسئوالن اجرایی کشور و در کنار آن به فراموشی سپردن دالیل کمبودهــا، تنهــا نتیجهاش، طغیــان آتش خشــم و نارضایتی اســت. در حوادث دی 96 یک جریان خاص سیاسی با تشبث به این روش به اهداف خود رسید و اکنون مجدداً همان روش در حال تکرار است. 4.متأسفانهمدیرانارشداجراییکشورباسکوتخشم برانگیز خود و ارائه نکردن توضیح درباره دالیل ناکامیهای اقتصادی، فضــای متشــنج را مبهمتر میکننــد و عمالً مهار وقایــع را به دست دلواپسانی میسپارند که هنرشان، بهرهگیری از فضای مهآلود و ماهی گرفتن از آب گلآلود است. .5 اگر بعد از اتفاقات دی 96 برای مردم توضیح داده میشد کــه مدافعان ســنتی مؤسســات اعتباری خودشــان دســتمایه ناآرامیهــا را فراهــم آوردهانــد، امــروز مجدداً همــان جریان، رخــت وکالــت مردم را بــه تن نمیکــرد و با در دســت گرفتن علم خواســتههای مردم، عمالً موجبــات ناآرامیهای جدید را فراهم نمــیآورد. اگر جامعه میفهمید همینها بودند که بــرای تحریمهای اقتصــادی زمینهچینی کردند، هویتشــان برای جامعه روشــن میشد و االن نقاب حمایت از محرومان را بر چهره نمیزدند. .6 اوضــاع شلمشــوربای اقتصــادی امــروز، البتــه ناشــی از ضعفهــای قــوه مجریه اســت، اما ایــن، همه قصه نیســت. نمایندگان محترمی که در مجلس، فرصت هرگونه تعامل با دنیا را برای رفع مشــکالت اقتصادی بســتند و جلوی قوانینی کــه میتوانســت بنــد تحریمهــا را بــاز کنــد، ســنگ انداختند خودشــان مقصر اتفاقات امروزند. چهرههای تریبونداری که باید از خطبههایشان برای امیدبخشی استفاده میکردند، در دام بازیهــای سیاســی فتنهگران مصلحنمــا افتادند. برجام که میتوانســت دو ســال زودتر تصویب شــود، اسیر بازیهای دلواپســان شــد و عمالً فرصتهای بــزرگ اقتصــادی را که با جذب ســرمایههای کالن خارجی، امکان تحریمها را به صفر نزدیک میکرد، از کشور گرفت ...و .7 اگــر بــرای شــهروندان توضیــح داده میشــد کــه برجــام با همــه نواقصش، پنجرهای برای نفس کشــیدن اقتصاد بود که دوســتنماها آن را بســتند، امروز عدهای با پررویی طلبکارانه برخوردنمیکردند. .8 حاال دوباره اعتراضات، کم وبیش شروع شده است. دود آن بیش از همه به چشــم مردمان محروم و آسیبپذیر میرود. بــرای تحریــک معترضــان هم بهانه فــراوان اســت. دالیلش هــم روشــن اســت. تحریمهایــی که احتمــال دارد معیشــت جامعه را به خطر بیندازد به کابوس تبدیل شــده اســت حتی اقشــار متوســط جامعــه هــم از اینکه رفاهشــان تهدید شــده، ناراحت و نگــران آیندهاند. در این میانه، مفســدان اقتصادی چهره پوشاندهاند و هر کاری میخواهند میکنند. بزرگترین هنرشــان این است که از دعواهای موجود بین سیاسیون بهره ببرند و در خفی، کارشان را انجام دهند. .9 باز هم، گاه غائله فرا رســیده و علیالظاهر نباید یقه مقصر را گرفــت. باید برای بحران، راهحلی هرچند موقتی پیدا کرد و همین یعنی فرصت نفس کشیدن برای بازیگرانی که دیروزها و پریروزها پنجرههایی را که میتوانست راه وزیدن نسیم باشد، بستند. ۰1. وقتی همه پذیرفتهاند که دشــمن از راه اقتصاد وارد جنگ شده، فهم این نکته که هر تجمعی میتواند جرقه یک رخداد تلخ باشــد کار ســختی نیســت. وقتش فرا رســیده کــه بزرگان کشــور، اجازه ندهند ایــن جرقهها به آتشهــای بزرگ تبدیل شود و خرمنها را بسوزاند.