147 روز میهمانی در قلب تمدن شرق
گفتوگوی«ایران»بامدیرانبخشهایشرقباستانواسالمیموزهلوور
«با اولین نمایشگاه لوور در تهران خواستیم تنوع مجموعههای موجــود در لــوور را بــه نمایــش بگذاریــم. ویژگــی خــاص این نمایشــگاه آمیزهای از باستانشناســی و هنر معاصر اســت و ما یــک روند تاریخی را به نمایش گذاشــتیم. موزه لــوور یک موزه زنده است که همچنان آثاری را جذب میکند و نمونه آن وجود عکسهاییازعباسکیارستمیدرایننمایشگاهاست.»
ژانلوکمارتینز؛رئیسکلموزهلوور.
«موزهلوور»(ervuoLudeésuM)،بهگواهیآثاریکهدردلخودجایدادهاست،یکی از پربازدیدترین و پرافتخارترین موزههای جهان است. مجموعهای که شاید نخستین جاییباشــدکهمردمجهان،پسازشــنیدننــام«موزه»بهذهنشــانخطورمیکند. موزهایکهدرستهمینروزها(01 آگوست،91 مرداد)،522 ساله شدهاست،محصول قرونواعصاراســتوثمرهذوقبســیاریازمجموعهداران،تالشباستانشناساندر یونان،مصروغربآسیا،سخاوتمندیاهداکنندگانودانشکارشناسانموزهدرانتخاب آثارخریداریشدهاست.باپرسهدرلوور،بینندهبهداالنهایتودرتویتاریخبشررهنمون میشــودونبوغخالقانهاورابهنمایشمیگذارد؛ازنخستینتمدنهایشرقیتااواخر قرننوزدهم.بخشبسیاراندکیازاینمجموعهصرفاًجهتنمونه،741روزرامیهمان ایرانوموزهملیایرانبود.نمایشــگاه«مــوزهلووردرتهــران»(àervuoLudeésumeL 14هبنشود،)Téhéran اسفندسالگذشتهباحضور«ژانایولودریان»؛وزیرامورخارجه فرانســهو«ژانلوکمارتینز»؛رئیسموزهلوورگشــایشیافتودوشنبه8 مردادبهکار خودپایانداد.آثاریکه92 بهمنبهتهرانآمدندو61 مردادبهپاریسبازگشتند.دراین نمایشگاهتعداد65 شــیءبهوزنتقریبی8 تنازآثارلووربهنمایشدرآمدوطبقگفته مدیــرموزهملیایــراندرمدتزمانبرگزارینمایشــگاه،درمجموعتعــداد152 هزارو 690 نفر از این نمایشــگاه بازدید کردند که تعداد842 هزار 945و نفر ایرانی و بقیه از سایر ملیتها بودند. به بهانه پایان این نمایشــگاه، با «ماریل پیــک»(ciP ؛)Marielle مدیر بخش شرق باســتان و «یانیک Lintz(»زتنیل ؛)Yannick مدیر بخش هنرهای اسالمی موزهلوور،درروزهایحضوردرتهران،بهگفتوگوییکوتاهنشســتیموانسیهنجارزاده ترجمهآنرابرعهدهداشتکهدرادامهمیخوانید.
■ پرسش نخست، شاید کلیشهای و تکراری بهنظربرســد.اینکهاص ًالموزهلوورچرامهم است؟ و اساساً در میان موزههای دنیا دارای چهجایگاهیاست؟
ماریل پیک: موزه لوور، یکی از قدیمیترین موزههــای جهان اســت. این مــوزه در اواخر قرنهجدهمایجادشدهوباکلکسیونهایی از پادشــاهان فرانســه ســاخته شــده است. داخــل مــوزه مجموعههــای عظیمــی از اروپــا و کشــورهای مختلــف هســت. حتــی مثــاً از کشــورآلبانی هــم آثاری هســت که شــاید فکــرش را هم نکنیــد. این موزه ســه هــدف دارد؛ از تمدنهــای باســتانی دنیــا، آثــاری را نگهــداری و حفاظت کند زیرا طی انقاب فرانســه بعضیها آثار گرانبهایی را از سراســر دنیا، در کلیساها و مجموعههای خصوصی نگه میداشــتند. باید تأکید کنم افــراد ثروتمندی هســتند که مجموعههای بزرگی ایجاد کردند اما بــه مرور جمعآوری و به لوور آورده شــد. به این معنا که اشــیای زیادی از این مجموعه داران خریداری شد. زیرا حفاظت اشــیای کهن تمامی تمدنها همیشه هدف مهمی برای لوور بوده است. هدف دیگر، نشــان دادن فرهنــگ و تمدن تمام اروپا مانند ایتالیا و یونان باستان است چــون قبل از جنــگ جهانــی دوم این موزه نمایشــگاهی برای آثار آســیایی بــود. هدف ســوم ایجاد فضایی اســت بــرای فعالیت و نشــان دادن آثار هنرمنــدان معاصر؛ آثاری از هنــر معاصر قــرن هجدهــم و نوزدهم تا اکنــون. افزون بر این، در موزه فضایی وجود دارد برای هنرمندان معاص ِر مجسمه ساز و نقاشکهخودشانبیایندوکارشانراببینند. و البتــه پژوهشــگرانی کــه روی این آثــار کار میکنند. ذکر این نکته هم الزم است که جز موزهداری، این موزه همیشه پژوهشهایی در زمینه تمدن هم انجام میدهد. ■ جایگاهایراندرموزهلوورچگونهاست؟ ماریــل پیــک: بســتگی دارد. در گــروه مــا کــه دربــاره اشــیای کهــن اســت، 10 ســالن مخصــوص ایــران داریــم. حتــی در بخش اســامی هــم ایــران صاحب جایگاه اســت شاید برایتان جالب باشد بدانید که پاریس در اواخر قرن نوزدهم، سرپرست بازار جهانی هنرهای تزئینی ایران بود؛ سرامیک، هنر فلزکاری، فرش ...و به این علت است که لوور مهمترین مجموعهها را از ایران دارد
و حــدود 10 هزار شــی ء از دوره اســامی قرار دارد. ■ آثاردورهاسالمی،بهلحاظجغرافیاییچه مقیاسیراشاملمیشود؟آیاازآسیاتاآفریقا رادربرمیگیرد؟ یانیکلینتز: بله، تمدن اسامی از اسپانیا تا هند که بخش مهمی از آن را از آفریقا تا هند در برمی گیرد که ایران مهمترین بخش آن است. شــاید برایتان جالب باشد بدانید که پاریــس در اواخــر قرن نوزدهم، سرپرســت بــازار جهانــی هنرهــای تزئینــی ایــران بود؛ ســرامیک، هنر فلــزکاری، فــرش ...و به این علت است که لوور مهمترین مجموعهها را از ایران دارد. و این مورد درباره اشــیای کهن
نیزصدقمیکندهمانطورکهدرنمایشگاه نشان داده شده، از همین منطقه آثار وجود دارد؛ از شــمال آفریقا تا افغانستان، تا یمن و این شــبیه گروه ما هم هست که 26 سالن دارد. ■ آیــابرنامهایداریدتاموزههایکشــورهای کمتر توسعه یافته یا به اصطالح جهان سوم رایاریکنید؟ ماریلپیک: موزه در این بخش فعال است. پس از خســارات و مشــکاتی که داعش در عراق و ســوریه ایجاد کرد، با همکاران خود در ارتبــاط بودیــم و حتی رئیــس موزه ملی عراق به فرانســه آمد و درباره نگهداری این اشــیا صحبت کردیم و تصمیــم گرفتیم از آنهاحمایتکنیم. ■ آمــوزشبهکــودکانرادردســتورکارخود دارید؟اینکهبهآنانآموختهشودکهاهمیت موزهدرچیستوچرابایدمیراثتمدنهای بشریحفظشود. یانیکلینتز: بله، آموزش در فرانسه در قرن هجدهم و نوزدهم تا کنون بسیار مهم بوده و موزه لوور در این میان سردمدار آموزشها اســت. ما در موزه سعی داریم در این زمینه خاقباشیمزیراآموزشکودکان،آیندهساز اســت و تصویری که شــما از موزه میبینید نتیجه همین گفتوگوهای فرهنگی است. مادرموزهبهبچههابسیاراهمیتمیدهیم وبرایآنهاکاسهاییبرگزارمیکنیم. ماریــل پیــک: در لــوور حــدود 10 تــا 15 متخصص کودکان فعالیت میکنند. برای ما حفــظ میــراث تاریخــی و فرهنگی مهم اســت و روی آن کار میکنیــم. شــما هم در مــوزه ملی ایران، کودکان زیــادی دارید که از مــدارس بــرای بازدید موزه میآینــد. و این بسیار حائز اهمیت است که آنها را در حفظ آثارارزشمندشریککنیم. ■ آیا حضور زنان در لوور اهمیت دارد؟ نه به معنایتفکیکجنسیتی،بلکهازاینمنظرکه همهدخیلدرکارموزهداریشوند. ماریلپیک: برای ما، موزه داِر مرد و زن اصاً مهم نیســت. حتی من اصا ً نمیدانم چه تعداد مــرد و زن در لوور کار میکنند زیرا در اینجــا ایمان به کار مهم اســت و تخصص. چه اهمیتی دارد که از حدود 2200 کارمندی که موزه لوور دارد، کدام هایشــان زن و کدام هایشان مرد هستند. برای هر بخشی از لوور کــه چهار قســمت اســت چهار نفــر حضور دارنــد کــه دو نفرمــرد و دو نفر زن هســتند؛ کاماًبرابر. ■ چــرادرلوور،دربرچســبمعرفــیهراثر، دستکمدربخشایران،زبانفارسیجایی ندارد؟اینرایکنقصنمیدانید؟ یانیک لینتز: درست است. در لوور، معرفی آثار تنها به ســه زبان انگلیســی، اســپانیایی و فرانســوی اســت. مســأله اصلــی در لــوور طراحــی آنجاســت. بازدیدکنندگانــی کــه میآیند، به حدود 70 زبان تکلم میکنند و طبیعتاً نمیتوانیم برای همه آنها معرفی بگذاریم. اما سؤال مهم این است که چرا در بخش اســامی، معرفی آثار را به زبانهای عربــی و ُترکی و فارســی نداریم. پاســخ این استکهچونهنوزامکاناتآنفراهمنشده که فضا برای چند زبان دیگر داشــته باشیم امــا این برنامه را بــرای آینده داریم که همه راهنماهــای صوتــی و نوشــتاری را مجهزتر کنیم. البته مثل هر کاری در همه جهان، اگر حامیمالیپیداشود! ■ آیا شما با موزههای دیگر جهان هم تعامل دارید؟واینارتباطچرامهماست؟ ماریلپیک: این همکاری مهم اســت چون همــه با یکدیگــر باید ایــن میراث بشــری را حفظکنیم. یانیــک لینتــز: بــه عنــوان مســئول بخــش اســامی به نظرم مهم اســت چون ارتقای همکاری بین موزهها مهم است. در بخش اسامی،ماباازبکستان،مصر،تونسوچین همکاریداریموآثارمانراجابهجامیکنیم و با همکاران مان نیز همکاری داریم و حاال نوبت به ایران رسیده است. این نوعی تداوم فرهنگ است بین موزه ها. ■ برپایینمایشگاهیازآثارموزهلووردرموزه ملیایرانراچگونهمیبینید؟ ماریــل پیــک: این هــم روشــی اســت برای ارتبــاط فرهنگــی. همــکاران ایرانــی مــا را میبینند که برایشــان اهمیــت دارد. همان گونه که نمایشگاهی مشــابه میتواند برای نمایــش فرهنــگ ایــران در بخشهــای مختلفدرفرانسهمؤثرباشد. ■ بدنیستبهبرگزارینمایشگاهآثارقاجاری درفرانسههماشارهکنید. یانیــک لینتــز: بخشــی اســت بــه نــام )Louvre-Lens(ســنلروول در شــمال فرانسه که نمایشگاه «امپراطوری گل سرخ: شاهکارهای ایرانی قرن نوزدهم» در آنجا از 23 مــارس تا 23 جوالی برپا شــد و دو اثر از موزه ملی ایــران و 19 اثر از مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان به نمایش گذاشته شد. سه سال پیش که با ایران برای این نمایشگاه رایزنــی میکردیــم، فکــر نمیکردیــم کــه نمایش آثار ایران معاصر ایده خوبی باشــد و حاال که عملی شــد، میبینیم که چه ایده عالیبود.چونماتنهادورانباستانیاقرون وسطیایرانرانمایشنمیدهیم،مادوران مــدرن ایران را هــم به نمایــش میگذاریم و ایــن بــه نوعی یــک فصل فرهنگی اســت و شــروع خوبــی خواهــد بــود بــرای تــداوم همکاریدوطرفه.