مسأله 9 میلیارد دالر ارز دولتی

نماینده عضو کمیســیون برنامه و بودجه مدعی شده است 9 میلیارد دالر ارز دولتی به ارزش هر دالر 4۲00 تومان گرفته شــده و بــه جــای ورود کاال، ارز آن در بــازار آزاد فروخته شــده است. بانک مرکزی این ادعا را نادرست خوانده است و اعالم کرده است کاالها بتدریج وارد کشور میشود. هرچند ادعای نماینده مجلس اثبات نشده است اما راههای سیستماتیک برای سوء استفادههای گسترده وجود دارد. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مجاری احتمالی سوءاستفاده از ارز دولتی را بهسازمانبرنامهوبودجهوستاداقتصادمقاومتیکتباًاعالم کرده بود. در آن گزارش چهار مجاری بزرگ و شــیوه پیشــنهادی مقابله با آن آمده است. این چهار مجرای و شیوه مقابله با آن عبارتند از: 1)دریافتارزدولتیتوسطاشخاصمجعول:در ایران بانک اطالعات شرکتها وجود ندارد و هر شرکت حتی شخصیت حقیقی میتواند مدعی شود که کاالیی را وارد کند. هر دارنده کارت بازرگانی امکان دریافت ارز دولتی را برای واردات هر نوع کاالیی (بدون توجهبهنوعفعالیتبازرگانی)حتیبدونقیدمبلغدارد.اینضعفساختاراطالعاتی در کشور از عوامل اصلی فساد در توزیع ارز دولتی است. با توجه به تجارب سالهای 90 تا ۲9 با تکمیل ســامانههای موجود این شــکل از فساد کاهش یافته است، اما به علت عدم یکپارچگی ســامانههای اطالعاتی احتمال رخداد آن همچنان باال اســت. اما در همین شرایط احتمال دارد فردی ارز دولتی را دریافت کند اما به تعهداتش عمل نکند و زمانی که به مجازات محکوم میشود، مشخص میگردد این فرد فاقد توانایی است و در واقع توسط فرد یا گروه دیگری مورد سوءاستفاده قرار گرفته است. 2)دریافتارزوکماظهاریدرگمرک:واردکننده انگیزه بسیار باالیی برای کم اظهاری ارزش کاالی خود در گمرک دارد. از این طریق میتواند با فروش ارزی که به ازای آن کاال وارد نشده است،001 درصد سود ببرد. سامانههای گمرک ایران نه به سامانههای سایر کشورها متصل است و نه پس از ورود زنجیره کاالها ثبت الکترونیکی میشود. بدینترتیبدراینحالتنیزضعففناوریاطالعاتدردستگاههایدولتیعامل فساداست. )3 ورود کاالهــا و عرضــه آن در بازار آزاد: ماننــد واردات موبایــل، واردکننده میتواند کاالی خود را وارد اما آن را در بازار آزاد به فروش برساند. نکته مهم این است که دو نرخی بودن ارز بزودی به دو نرخی شــدن کلیه کاالهایی میانجامد که از ارز دولتی برای واردات استفاده میکنند. واردکننده کاالهای نهایی و حتی کاالهای واسطهای، انگیزههــای بســیار، هــر چند نامشــروع، بــرای عرضه کاالهای خود در بازار آزاد خواهند داشت.