جلسه سؤال از روحانی، شأن دولت و مجلس را تقویت کرد

احمد مازنی، عضو فراکسیون امید مجلس در گفت وگو با «ایران»:

رئیس کمیســیون فرهنگی مجلس جلسه ســؤال از رئیس جمهــوری را نقطه عطفی بــرای دموکراســی کشــور میدانــد. احمــد مازنیدرگفتوگوبا«ایران»،دربارهارزیابی خود از این جلسه توضیح داده است که نوع پاســخگویی رئیس جمهوری نــه تنها یک قدم رو به جلو برای به رســمیت شــناختن حقــوق قانونــی مجلــس و پاســخگویی مسئولین اســت بلکه باعث شــد تا اشتباه بودن تصویر ساخته شده از حسن روحانی، پیــش از ایــن جلســه و مقایســه او با رئیس دولتهــای نهم و دهم هم ثابت شــود. او همچنین امیدوار است که دیگر مقامات و مسئوالن کشور هم مانند رئیس جمهوری بتواننددرمقامپاسخگوییظاهرشوند.

ارزیابی شما از ســر و شکل و محتوای جلسه سؤالازرئیسجمهوریچیست؟

مــن فکــر میکنــم روز ســؤال از رئیــس جمهوری یکی از روزهای تاریخی ما و نقطه عطفی بود برای ارتقای ســطح دموکراسی در ایران.

چرا؟

ایــن ارزیابی من چند علت دارد. اول اینکه یکی از خصوصیات نظامهای دموکراتیک در دنیا این اســت که مسئولیت مترادف با پاسخگویی باشد. یعنی این طور نباشد که کســی خود را مســئول بداند اما مسئولیت نپذیــرد. اینکــه رئیس جمهــوری به عنوان عالیترین مقام اجرایی کشور خود را ملزم بــه پاســخگویی بدانــد و مجلــس هــم در اجابت مطالبات مردم از نقش پرسشگری خود چشمپوشی نکند بسیار دارای اهمیت اســت. اساســاً ایــن فرهنــگ پاســخگویی و ســازوکار آن یکــی از نیازهای اساســی برای توســعه اقتصادی و سیاســی کشــور است. مضاف بر این ما در کشور سابقهای داشتیم از رودررویی مجالس با رؤسای جمهوری و دولتها که قدری برای برخی نگرانکننده شــده بــود. اینکــه در شــرایط فعلی کشــور رئیــس جمهــوری بــه مجلــس میآیــد، بــدون کمترین حاشــیه، توهیــن، تخریب، کنایه و ابهامی حــرف خود را در کمال ادب میزند و رأی مجلس را هر چند به ضررش اســت میپذیرد، بسیار بسیار جای تقدیر و خوشحالیدارد.

اساســاًچــه نگرانیهایی از جلســه ســؤال از رئیس جمهوری وجود داشــت و چقدر این نگرانیهاجدیبودند؟

ببینید به مجلس کشاندن رئیس جمهوری و کلید زدن فضایی که از بیرون میتوانست به تشدید تقابل تعبیر شود، این پتانسیل را داشــت که هر فضایًآرامی را هم متشــنج کند. یعنی این اساســا جای نگرانی داشت، حاال بماند که شرایط بیرونی کشور ما هم در سطح عمومی آنقدرها آرام نیست و همین نگرانیهــا را دوچندان میکرد. اما برخالف اینها دیدیم که فضای جلسه چنان آرام بود کــه این آرامش قدری هم به جامعه تزریق شــد. مــا یادمان هســت کــه در دولت قبلی سؤال از رئیس جمهوری و یا استیضاح وزرا یک ســری تبعاتــی در حوزههای مختلف و در اســتانها بــرای نماینــدگان و حوزههای انتخابیه به همراه داشت. یا اینکه روابط دو قوهراشدیداًتحتتأثیرقرارمیداد.اینکهما در مرحله اجرای قانون و استفاده از حقوق قانونــی نمایندگان و مجلــس از آن مرحله گذشتهایم و امروز به لطف برخورد مناسب هــر دو طــرف، یعنــی هــم ســؤال کنندگان و هــم آقــای رئیــس جمهــوری بــه جایــی رسیدهایمکهاستفادهازاینابزارهایقانونی بیشــتر از آن که مانند قبل شــبیه یک سری گروکشــی جناحی باشــد، به فرم حرکت در راســتای دفــاع از منافع عمومــی در آمده و ایــن موقعیــت بســیار خوبی اســت که هم تفــاوت نظرها و هم حقــوق قانونی نهادها بــه رســمیت شــناخته میشــود.همچنین اســتفاده از ایــن حقــوق قانونــی و تأکید بر اختــالف دیدگاهها به عنــوان عیب و نقطه ضعفمحسوبنمیشود.

نگرانیهاییکهفرمودیدبرچهاساسیایجاد شدهبود؟

یک مقدارش فضاســازی بود که چند سال اســت انجام میشــود مبنــی بر اینکــه این دولــت تحمــل منتقد خــود را نــدارد که به نظر من خیلی ارزیابی منصفانه و درســتی نیســت. یک بخشــی هم که گفتــم تجربه ادوار قبــل بــود. یادمــان هســت کــه رئیس دولتقبلیچطوردرجلسهسؤال،مجلس را به اســتهزا گرفت و چه رفتار تأســفباری در چنــد مقطــع با مجلــس داشــت. آقای روحانــی روز سهشــنبه در شــرایطی بــه مجلس میآمــد که ظرف دو هفته دو وزیر او در همیــن مجلــس برکنار شــده بودند و فشار زیادی هم از جانب افکار عمومی روی دوش او قرار داشت. اینها باعث شده بود تا جریان مقابل با یک تشابهســازی که نهایتاً در عمل مشخص شد اصالً مبنای درست و دقیــق ندارد این نظریــه را مطرح کند که آقــای روحانــی بــه دنبــال تکــرار رفتارهای احمدینژاد اســت و میخواهد اصطالحاً «بگــم بگم» راه بینــدازد. اما خوشــبختانه ایشــان طــوری ظاهــر شــد کــه نشــان داد تصویری که مخالفان از او میسازند فاصله قابل توجهی با واقعیــت دارد. در واقع من فکر میکنم یک تزریق نگرانی عمدی قبل از این ســؤال به جامعه شــده بــود و همین طــور از روی قصد یک نوع تصویر خاص از رئیس جمهوری ســاخته شــده بود که او را بدون تحمل در مقابل نقد و منتقد نشــان مــیداد کــه ایــن جلســه ســؤال آن تصاویر نادرست را تا حد زیادی تصحیح کرد.

به جــز این فکر میکنید آیا این جلســه برای کل کشور و برای وضعیتی که در آن هستیم، خروجیخاصیهمداشتیانه؟

به نظر من مهمترین خروجی این جلســه ایــن بــود کــه هیــچ شــخص و مقامــی در کشــور باالتــر از قانون نیســت و همین طور پاســخگویی و مســئولیتپذیری منزلــت مســئولین ما را نه تنها کمتر نمیکند بلکه افزایش هــم میدهد و خصوصاً وقتی این پاســخگویی در مقابــل نماینــدگان ملــت باشد،همخودآنشخصارتقاپیدامیکند و هم باعث افزایش و تقویت شأن مجلس میشود.اینکارمهمیبودکهآقایروحانی با پاسخهای متینی که به سؤاالت مجلس داشــت، انجــام داد. خــب ما در ســالهای قبل داشتیم دولتمردانی را که نه تنها کاری برای حفظ شــأن مجلس نمیکردند بلکه همواره تأکید داشــتند که مجلــس در رأس امور هم نیســت. االن چه منتقد و مخالف دولــت و چــه موافقان دولت باید خشــنود باشند از اینکه رئیس جمهوری وقتی مورد ســؤال مجلس قرار میگیرد، نه تنها شــأن مجلس را زیر ســؤال نمیبــرد بلکه طوری ظاهر میشود که هم برای جایگاه خودش و هــم بــرای جایــگاه مجلــس یــک امتیــاز محســوب میشــود. این برای برون رفت از شــرایط کنونی مهمترین مقدمهای اســت که به آن نیاز داشــتیم. یعنــی قانونگرایی، مســئولیتپذیری و پاســخگویی. البتــه امیدواریــم ایــن روحیه به دیگــر مقامات و مسئوالن هم سرایت کند و ما از این به بعد شاهد واکنشهای سازندهتر و مثبتتری از سویمسئوالنعالیرتبهدربرابرانتقاداتو سؤالها و طرح ابهامها باشیم.

قبل از این جلسه همان طور که اشاره کردید دو وزیر دولت برکنار شده بودند و طرحهای اســتیضاح دیگــری هم در دســت بررســی است.اینوضعیتبهنوعییکتقابلبین دو قوه مقننه و مجریــه را القا میکرد. آیا فکر میکنیدشرایطقبلیتعدیلشدهاست؟

بســتگی بــه ایــن دارد نگاههایی کــه قبل از امــروز نســبت بــه دولــت و روابــط دو قوه و امثــال اینهــا وجــود داشــته چقــدر تعدیل شدهاند.

چهنگاههایی؟

کالً در مجلــس بــه دو دلیل نســبت به قوه مجریه حساســیت وجود داشته؛ دلیل اول برمیگشــت به معدل مجلس که از وضع اقتصــادی کشــور ناراضــی اســت. از برخی رفتارهــا و نحــوه تعامــل مقامــات اجرایی هــم راضــی نبودنــد و احســاس میکردند نمیتوانندپاسخگویافکارعمومیباشند. از ایــن جهــت نمایندگان درخواســتهای زیــادی از دولت داشــتند مثل بحث تغییر تیم اقتصادی کــه تا االن دو وزیر هم برکنار شــدهاند. عناصــر افراطــی کــه بــا عملکرد خودشان مشکالت زیادی برای کشور ایجاد کــرده بودنــد بر مــوج مشــکالت اقتصادی کشور سوار شــدهاند و دولت را تنها مسئول ایــن شــرایط معرفــی میکننــد و مجلس هــم از آنجایــی که بایــد پاســخگوی مردم باشــد، در برخی مواقع صرفاً به پاسخهای مقطعی فکر میکند. یعنی ممکن اســت برای پاسخ به افکار عمومی آن دوراندیشی الزم در برخــی از نماینــدگان نباشــد. دلیل دوم، دو قطبــی حاکــم بــر فضای سیاســی کشور است. علی رغم اینکه همه و از جمله مقام معظم رهبری هم تأکید کردهاند که نبایــد دو قطبی ایجــاد شــود، آدمهایی در داخــل و خارج مجلس داریم که برایشــان مهم نیســت االن فردی به نام آقای حسن روحانی رئیس جمهوری مســتقر اســت یا کاندیــدای ریاســت جمهــوری. از روزی که رئیس جمهوری رأی آورد و کابینه تشــکیل شــد میخواســتند او و وزرایــش را عــزل کننــد. من فکــر میکنم ایــن نــگاه در پس جلســه ســؤال از رئیــس جمهــوری دنبــال موقعیتهــای دیگــری بــود کــه بــا شــکل خاصی که جلســه برگزار شــد و رفتار بدون حاشــیه رئیس جمهوری، این دســت نگاه به دلیل اینکه بسیاری از بهانهها را از دست داده؛ یــا در برخــی افراد تعدیل شــده و در برخی دیگر هم امکان استمرار ندارد.

برای اســتمرار این شــرایط و تعدیل بیشــتر تقابلها و اختالفها به نظرتان باید چه کرد ونیازبهچهچیزهاییداریم؟

ما در دو جبهه باید دو کار بکنیم؛ اول اینکه در مجلــس، نمایندگان ســعی کننــد برای اقنــاع افکار عمومــی و خروج خودشــان از زیر بار فشارها صرفاً به پاسخهای مقطعی و ســریع روی نیاورند. این نوع پاسخها تنها و تنها یعنی بار اضافی درســت کردن برای دولت و دســتگاه اجرایی و افزایش مطالبه در میان مردم. متأسفانه خیلی از دوستان معتــدل و اصالحطلــب ما بــه دلیل اینکه تحمــل خــود را زیــر بــار برخــی فشــارها از دســت دادهانــد بــه این ســمت رفتهاند که دقیقــاً بــازی در زمیــن افراطیــون و به نفع اهداف آنهاســت. بنابراین نبایــد بگذاریم روشهاوراهکارهایپوپولیستیدردستگاه قانونگــذاری نهادینــه شــود. همچنــان که معتقدم مجلــس به معنای عــام آن و نه یک دوره خاص، باید سهم مسئولیت خود را هم قبول کند که نتوانسته در این 10 دوره قانونگذاری و نظارتی مؤثری داشــته باشد. چون به هر حال قســمتی از مســائل امروز ما ناشی از اشتباهات قانونگذاری و نظارت است. دولت هم ضمن اینکه باید گامهای مؤثرتــری بــرای حل مشــکالت مــردم و با ســرعت عمل باالتری بــردارد، کار دیگری که باید انجام دهد این است که ارتباط خود را با دیگر ارکان کشــور بیشتر کند. ما شدیداً نیازمند هماندیشیها و گفتوگوهای مؤثر در سطح حاکمیت هستیم و در این زمینه ضعف داریم. هر نهادی دارد کار خودش را میکندامااینکافینیستوقتیگفتوگوو رابطه مؤثر بین نهادها به شکلی که بتواند گرهگشا باشد، وجود ندارد.