میکند? امید بستن به زالو و جوجه تیغی

آيا همیشه نسخه حکیم باشیها معجزه

32« دکترعـــوض کـــردم و آخـــرش رســـیدم بـــه زالودرمانی، امـــا از آن هم خیری ندیـــدم. به همـــه بگویید آنقدر زود بـــه هـــر درمانـــی اعتمـــاد نکنیـــد، ممکن اســـت دوادرمان دکتر و پزشک دیرترجـــواب بدهـــد اما هر روشـــی که بهتان پیشنهاد شد، زود امتحان نکنید شاید به بدنتان نسازد.»

اینهـــا حرفهای ســـپیده 54 ســـاله اســـت کـــه بعـــد از زالودرمانی ســـه بار ســـکته کـــرد. فشـــار خـــون باال داشـــت و ســـردردهایی کـــه هفتههـــا رهایـــش نمیکـــرد. از طـــب مدرن ناامید شـــد و به توصیه دوســـتانش رفت سراغ طب حاشیه.

ســـپیده چند دقیقهای فکر میکند. هنوز نه خوب راه میرود و نه صدایش مثـــل روز اول شـــده. از تـــه گلـــو حرف میزند:«بعـــد ســـکته هنوز صـــدا و راه رفتنم درست نشده، دکترها میگویند طـــول میکشـــد. مـــدام فیزیوتراپـــی میروم. به قول قدیمیها آمدم ابرو را درست کنم چشمم را هم از بین بردم. ســـردردها رهایم نمیکردنـــد و یکی از بســـتگانم پیشـــنهاد داد زالودرمانی را امتحان کنم. آقـــای زالوکار توی یکی از روستاهای شمال کشور زندگی میکرد. مجبـــور شـــدم از تهران بکوبـــم و بروم شمال.

میگفتنـــد کارش ردخـــور نـــدارد. پشـــت هر گوشـــم دو تا زالـــو انداخت و برای دســـت و پایم هم هر کـــدام 5 تا. گفت درد دست و پایت خوب میشود و از میگـــرن نجات پیدا میکنی. بعد از زالو انداختن پاهایم را پانســـمان کرد، امـــا خونـــم بنـــد نمیآمد. دو ســـاعتی صبر کردم گفتم شـــاید طبیعی باشـــد امـــا مدام حالم بدتر شـــد تـــا جایی که بعد از ساعتی دهنم کج شد و فهمیدم ســـکته کردهام. حاال ما کجاییم در یکی از روســـتاهای شـــمال. تـــا زنـــگ بزنند بـــه پســـرم دو بار تـــوی راه بیمارســـتان ســـکته کردم و سکته ســـوم را هم توی بیمارستان.

دکترهـــا گفتنـــد خونت رقیـــق بوده و زالو درمانـــی این بال را ســـرت آورده. میدانـــم همه برایشـــان چنین اتفاقی نمیافتـــد و بدن با بدن فـــرق دارد، اما بالیی که سرم آمد حســـابی چشمم را ترسانده.»

البته همه هم مثل ســـپیده نیستند کـــه از زالودرمانی خاطره بدی داشـــته باشند. نفیســـه 33 ساله یکی از کسانی اســـت که زالودرمانی کرده و میگوید از نتیجهاش راضی اســـت: «میگرن بدی داشـــتم و همیشـــه احســـاس ضعـــف میکردم. بـــا زالودرمانـــی خوب خوب شـــدم. این اولین دفعه نیســـت که این درمانهـــا را امتحـــان میکنـــم. قبل از زالودرمانی زنبوردرمانی هم کردم. این کار را برای گل مژهام کردم. روی چشم چپـــم زده بود و هـــچ درمانی هم افاقه نمیکرد تـــا اینکه چند تـــا زنبور رویش را نیـــش زدند و خوب شـــد. شـــاید این درمانها کمی عجیب باشند اما خیلی اوقات هم مؤثرند.»

ســـارا از بیمـــاری مـــادرش برایـــم حـــرف میزند:«مـــادرم تومـــور مغزی حاد داشت. جراحی کرد. گفتند شیمی درمانی کنیم، انجـــام دادیم آن هم 10 دوره. اما هیچکـــدام نتیجه نداد. گفتند ببریدش پیـــش حکیمی کـــه با جوجه تیغی درمان میکنـــد. روزی دو جوجه تیغی و کلی لجن دادیم مادرم بخورد. بعضـــی از داروهایش یکســـره دهانش را ســـبز رنگ میکرد. شـــما بگویید یک بیمار مستأصل و درمانده آیا راهی جز چنگ زدن به هر ریســـمانی برای شـــفا دارد؟ نمیدانـــم چقـــدر از ایـــن روش نتیجـــه بگیریم اما مـــا هرآنچه در توان داشـــتیم برای درمـــان مادرمان انجام دادیـــم. وقتـــی آدمهـــا از طـــب مدرن ناامید میشـــوند آیا راه دیگری هم جز این کارها برایشان میماند.»

زالودرمانی، زنبوردرمانی، اســـتفاده از پمـــاد االغ، لجـــن درمانـــی، انـــرژی درمانـــی، جوجـــه تیغی درمانـــی البد همه شما درباره این روشهای درمانی شـــنیدهاید. خیلیها فکـــر میکنند این درمانهـــا از طـــب مـــدرن مفیدترنـــد. برخـــی هم فقـــط بهدلیـــل ناامیدی از درمانهـــای مدرن ســـراغ این روشها میرونـــد. برخـــی هم اصـــ ًال معتقد به ترکیب این دو روشند اما واقعاً استفاده از ایـــن روشهـــای درمانی بـــرای همه مؤثر اســـت؟ بگذارید فعالً روی همان زالودرمانی که محور بحثمان اســـت، بمانیم. ســـراغ یک زالو درمانگر برویم ویک پزشـــک. اولی از این روش درمان میگویـــد و دومـــی دالیلـــش را بـــرای مطمئن نبـــودن به این شـــیوه درمان. خودتـــان میتوانیـــد قضـــاوت کنیـــد و ببینید چـــه چیزی به نفعتان اســـت یا اینکه اصالً چقدر با حرفهای هر کدام موافقید.

محســـن، زالودرمانگـــر اســـت. خودش را ایـــن طوری معرفی میکند. حرفهایـــش را با تعریـــف و تمجید از زالو شـــروع میکند:«زالـــو خیلی خوب است وخون کثیف بدن را میمکد. زالو میفهمد باید کدام رگ بدن را بگیرد و از کدام سمت بیرون بدهد. سرخرگها خـــون تصفیـــه و تمیـــز دارنـــد کـــه زالو کاریشـــان ندارد و ســـیاهرگها خون با دی اکسید کربن دارند که خون کثیفند، زالو این خونها را میمکد. خودم چند نفر را که واریس و میگرن داشـــتهاند یا سکته کرده بودند درمان کردهام.»

محســـن میگوید پیش یک حکیم معـــروف دوره حجامـــت و زالودرمانی آموزش دیده. بســـتههای صدتایی زالو را از پرورشدهنده زالو میخرد. به قول خودش زالوهایش پرورشـــیاند و ازاین زالوهای کنار مزرعه یا مرداب اســـتفاده نمیکنـــد چون معتقد اســـت درمان با آنها ممکن اســـت حساســـیت پوستی بدهد یا اگرمزرعه سمپاشی شده باشد، بیماریهای دیگر ایجاد کند.

زالوها دانهای 6 هزار تومان. هر چند زمســـتانها زالو گرانتر میشـــود و تا 10 هزار تومان هم میرسد. بعد که درمان را شروع کرد برای هر زالواندازی 10 هزار تومان با پانسمانش دستمزد میگیرد. میگوید:«خیلیها برای درمان عفونت لثهشـــان هم میآینـــد، آن موقـــع زالو را میانـــدازم روی لثـــه. ســـیاتیکیها هم روی قوزک پایشـــان. باقـــی اوقات پشـــت گوش و روی دســـت و پا یا برای ســـکتهایها که میخواهم اندامشـــان برگردد پشـــت دســـت و گردن در ســـه مرحله زالو میاندازم.»

میگوید کســـی بهخاطر زالودرمانی مشـــکل جدی پیدا کرده یا سکته کرده، شایعه اســـت:«ما برای کارمان مدرک داریم مثالً میدانیم درحجامت خون را سطحی میگیرند و اندازهاش نهایت 20 تا 70 ســـی سی اســـت اما زالو خون را عمیـــق میمکـــد برای همیـــن برای کســـانی که داروهـــای رقیقکننده خون میخورند، زالو درمانی نمیکنیم یا اول داروهایشان را قطع میکنیم و بعد زالو میاندازیم. آنهایی که فشارشان پایین است و کم خونی دارند هم زالودرمانی برایشان مفید نیست.»

علـــم پزشـــکی امـــا چنـــدان بـــه درمانهـــای طـــب حاشـــیه معتقـــد نیســـت، خیلـــی از پزشـــکان معتقدند این درمانها فقط جنبه تلقینی دارد و تأثیرشان ثابت نشده. احسان طوسی، پزشـــک عمومـــی درایـــن باره بیشـــتر توضیـــح میدهد:«اگرازمـــن بپرســـی زالودرمانـــی مؤثـــر اســـت، میگویـــم نمیدانم. اگر بپرســـند مضر اســـت باز هم میگویـــم نمیدانم امـــا توصیهام این اســـت که این روشها را با احتیاط انجام دهید. میدانیـــد چرا این جواب را میدهم چون مثل هر روش درمانی باید این درمانها هم آزمایش شود.

در طب مـــدرن در مراکز تحقیقاتی داروهـــا تســـت میشـــوند و بـــا روش اســـتاندارد خطاها به حداقل میرسد. مثـــ ًال داروی اصلـــی بـــا یـــک دارونمـــا مقایســـه میشـــود برای اینکه بسنجند واقعـــاً چقـــدر دارویـــی کـــه خوردهاید اثربخـــش بـــوده و اثر دارونمـــا و تلقین چقدر بـــوده اســـت؛ بـــرای همیـــن در آزمایشها بـــه عـــدهای دارو میدهند وبـــه عـــدهای دیگـــر دارونمـــا. دربـــاره درمانهای حاشـــیه آیا به این سؤاالت جواب میدهند و میزان خطاهایشـــان سنجیده میشـــود که چقدر آزمایشها دربارهشـــان تکرارپذیـــر اســـت. ممکن اســـت در شـــرایطی افراد با اثر تلقینی فکر کنند، بهبود یافتهاند. ما نمیگوییم کســـی این کارها را نکند امـــا اگر اعتقاد دارنـــد ایـــن روشهـــا مؤثراســـت و به حـــرف بـــزرگان علم طـــب بـــاور دارند بیاینـــد آثـــارش را اثبات کنند و پاســـخ نقدها را بدهند. بنابراین علم پزشـــکی ایـــن را نمیگویـــد کـــه زالودرمانـــی یـــا دیگر درمانهـــا بیاثرند بلکه میگوید بیاثرند مگر اینکه خالفش ثابت شود. اما شـــما باید دلیل بیـــاوری و تا زمانی

زالودرمانی، زنبوردرمانی، استفاده از پماد االغ، لجن درمانی، انرژی درمانی، جوجه تیغی درمانی البد همه شما درباره این روشهای درمانی شنیدهاید. خیلیها فکر میکنند این درمانها از طب مدرن مفیدترند. برخی هم فقط بهدلیل ناامیدی از درمانهای مدرن سراغ این روشها میروند

که دالیـــل محکمی برای مفید بودنش وجود دارد من پزشک مانعش میشوم چون مضراتش برایم واضحتر است.»

او ادامـــه میدهد:«زالـــو یـــک کرم اســـت و میتوان فرض کرد همان طور کـــه دیگـــر موجـــودات شـــبیه آن ضرر دارند، ممکن است درمان با آن باعث واکنش شدید بیمار شود پس االن بعید نیست که یک فرد سالخورده یا ضعیف از نظرقلبـــی- عروقـــی با افت فشـــار و التهاب عمومی بعد ازاســـتفاده از این درمانها اتفاق دردناکی را تجربه کند.»

زالودرمانـــی بـــرای درمـــان کرختی و بیخوابی و ســـرحال شـــدن، خوردن جوجهتیغی برای درمان ســـکته قلبی یا نیـــش زدن زنبور بـــرای از بین بردن گلمـــژه، درمانهایی اســـت که برخی از آنها بهـــره بردهانـــد و بعضیها هم نتیجهای نگرفتهاند و وضعشان از قبل هم بدتر شـــده. حاال شما قضاوت کنید که خودمان را تسلیم طب حاشیه کنیم یا نه؟