بازی با شورای امنیت

ترامپ برخالف اظهارات سفیر امریکا می گوید جلسه شورای امنیت درباره ایران است

۱. مقامات دولت امریکا پس از تصدی ریاســت دورهای شــورای امنیــت ســازمان ملــل متحــد، عجوالنه توســط «نیکــی هیلی» نماینــده دولت ایــاالت متحده اعالم کردند کــه در ایام برگزاری مجمــع عمومــی ســازمانملل؛ شــورای امنیت جلســه ویژهای بــه موضــوع ایــران (بهعنــوان یک تهدیــد برای صلــح و امنیت بینالمللــی) اختصــاص خواهــد داد و «دونالــد ترامــپ» نیــز شخصاً آن جلسه را اداره خواهد کرد. در اقدام تبلیغاتی بعدی، نیکــی هیلی رســماً گفت که امریــکا از حضور رئیــس جمهوری ایران در نشست شورای امنیت استقبال میکند و بالفاصله بعد از او، نتانیاهو نخســتوزیر رژیم صهیونیســتی هم اعالم کرد در این جلسه شورای امنیت شرکت خواهد کرد.

۲. قبل از اینکه جمهوری اســالمی نســبت به این موضوع هر واکنشــی نشــان دهد، رســانهها و تحلیلگــران امریکایــی با اســتناد به مواضع ســایر اعضای دائــم و غیردائم شورای امنیت، به دولت امریکا هشدار دادند که اگر جلسه شورای امنیت مختص ایران و با حضور نماینده این کشــور باشــد؛ رئیس جمهوری امریکا بهدلیل مخالفت آشــکار ســایر اعضای شــورای امنیت با رویکرد ترامپ بویژه در مورد برجام، مخالفت خود را آشکارا بیان میکنند و این مواضع به همراه رویکرد محکمی که قاعدتاً نماینده ایران (در هر ســطحی) خواهد داشــت؛ بازی را در ســطح افکار عمومی به ضرر طراح اصلی (کاخ سفید) و به نفع ایران رقم خواهد زد.

۳. نماینده دولت امریکا با مشاهده واکنشها، عقبنشینی بیسر و صدایی کرد که آن تغییر موضوع جلسه بود. بدین ترتیب که، در حالی که ابتدا موضوع جلسه را صرفاً ایران اعالم کرده بودند، عنوان آن را به «خلع سالح و عدم اشاعه» تغییر دادند. تا ذیل این موضوع کلی، علیه ایران نیز معرکهای بگیرند.

۴. دوبــاره واکنشهــا آغاز شــد. تا آنجا که بویژه نیویورک تایمز و ســپس واشــنگتن پســت از مهمترین رسانههای امریکایی در تحلیلهایی جداگانه به کاخ سفید توصیه کردند که ایران در موضوع جلسه، یعنی «خلع سالح و عدم اشاعه» دست باال را دارد و گزارشهــای مکــرر آژانــس بینالمللــی انــرژی اتمی بهترین گواه حقانیت ایران است.

رئیــس جمهــوری کشــورمان در حالی در نخســتین روز ماه مهر بــا هدف حضور در نشســت ســاالنه مجمع عمومی سازمان ملل راهی نیویورک میشود که مقامهای امریکایــی پیرامــون دســتور کار نشســت 26 ســپتامبر (چهار مهر) شــورای امنیت دچار سردرگمی شدهاند. نشستی که قرار اســت دونالد ترامــپ، رئیــس جمهوری امریــکا در خالل برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل، ریاست آن را عهدهدار شود و بنا به گفته نیکی هیلی، ســفیر امریکا در ســازمان ملل درباره ایــران گفتوگو کند. در حالــی کــه دولت امریکا ابتــدا از تمرکز نشســت یادشــده بر موضــوع ایــران خبر داده بود، رسانههای امریکایی و همچنین «هیلی» اواخر هفته گذشته اعالم کردند که کاخ سفید دایره دستور کار نشست یاد شــده را وســیعتر کــرده و آن را به موضوع «منع اشــاعه» تغییر داده است. با وجود ایــن تغییــر و در حالــی کــه اغلــب منابع رســانهای و مقامهــای امریکایی از تبدیل شــدن موضــوع ایران بــه یکــی از چندین موضــوع مورد بحث در نشســت شــورای امنیت سخن گفتهاند، ترامپ روز گذشته با پیامی توئیتری اعالم کرد که هفته آینده ریاست جلسه شورای امنیت درباره ایران را برعهده خواهد داشت. نشســتن ترامــپ بــر کرســی ریاســت شــورای امنیــت با هدف افزایش فشــارها بــر ایــران طرحــی اســت کــه مقامهــای امریکایی میکوشــند از طریق آن، اجرای سیاســتهای ضد ایرانی خــود را در بوته آزمون قرار دهند؛ آزمونی که براساس نوع واکنش کشورهای عضو شورای امنیت به این رویکرد نشان میدهد جایگاه و اعتبار دولــت امریکا بــرای شــرکای جهانیاش همچنان در شرایطی قرار دارد که پیگیری سیاستهایش در قبال ایران دچار تزلزل جدی نخواهد شد. اما برخالف این تصور، به نظر میرســد که نفس برگزاری چنین آزمونی از اســاس با مخالفــت چهرهها و برخــی از مقامــات دولــت امریــکا روبهرو شده است. پــس از آنکــه هیلــی، ریاســت ترامــپ بر جلســهای از جلســات شــورای امنیــت با موضــوع ایــران را تأییــد و بنــا بــه ادعایی تکــراری تأکیــد کرد کــه قرار اســت نقض قوانین بینالمللی توسط ایران و اقدامات بیثبات کننده آن در خاورمیانه، موضوع اصلــی ایــن نشســت باشــد، روزنامــه امریکایی واشــنگتن پســت اواســط هفته گذشــته از تغییــر ایــن برنامــه خبــر داد. این رســانه امریکایی در گزارشــی نوشت: «ارزیابــی نتایــج تصمیــم بــه متمرکــز شــدن روی موضــوع ایــران در نشســت شــورای امنیــت، دولتمردان امریــکا را به ایــن نتیجه رســانده که در دســتور کار قرار دادن موضــوع ایــران در شــورای امنیــت موجب نگرانی متحدان امریکا میشــود و اختالفات این کشــور با فرانسه و بریتانیا بر ســر توافــق هســتهای را آشــکار خواهد کــرد و به همیــن دلیل ایران از دســتور کار نشست شــورای امنیت خارج شده و کاخ ســفید این دســتور کار را بــه موضوع منع اشــاعه ســالحهای هســتهای تغییــر داده اســت.» یــک روز پس از این خبر، ســایت خبری «یواِستودی» نیز پیش نویســی از دستور کار شورای امنیت را منتشر کرد که در آن برخالف سخنان پیشین مقامهای امریکایی، نامی از ایران برده نشده است. در دولــت امریــکا هــم نیکــی هیلــی روز پنجشــنبه گذشــته اگرچه در یک نشست خبــری دربــاره چرایــی تغییــر موضــوع شــورای امنیــت مدعــی شــد کــه ایــران همچنان بخش اصلــی همه گفتوگوها دربــاره ســالحهای کشــتارجمعی خواهــد بــود، اما متمرکز نشــدن شــورا بر مســأله کشــورمان را تأییــد کــرد و گفــت: «مقامــات امریــکا به این نتیجه رســیدند که گســترش موضوع میتواند ارزشــمند باشــد. ایــن بــرای همه ســران حاضــر در این نشســت هم بهتر اســت، همان طور کــه رئیــس جمهــوری هــم میخواســت دربــاره ایــن موضوعات صحبــت کند. ما نمیخواستیم محدود شــویم.» او افزود: «تمرکــز اصلــی ایــران خواهد بــود اما اگر ســپتامبر پرحادثــه را ببینیــد؛ از موضــوع احتمال بمباران شیمیایی ادلب، جنایات مشکوک در انگلستان و تشدید تحریمها بر کره شمالی، باعث شد موضوع جلسه بازتر شــود.» با وجود چنیــن توضیحی از ســوی هیلی، ترامپ روز گذشــته با اعالم اینکه ریاست جلسه آینده شورای امنیت با موضوع ایران را عهده دار خواهد شــد، یــک بــار دیگر درباره دســتور کار نشســت شــورای امنیت، تردید ایجاد کرد و نشان داد که دولتمردان واشنگتن حتی در قبال نــوع مواجهــه بــا ایــران سیاســتی واحد و همگن را دنبال نمیکنند.

■ چالشهایترامپدرشورایامنیت ترامــپ قصــد دارد برای صحبــت درباره ایــران و بــی ثباتیای کــه او مدعی اســت کشــورمان بــذر آن را در سراســر منطقــه خاورمیانه کاشته، ریاست یکی از جلسات شــورای امنیت را عهدهدار شود. چنانچه موضــوع ایــران در دســتور کار نشســت چهارشنبه هفته آینده قرار گیرد، مطابق بــا قانــون، نماینــده ای از کشــورمان هــم اجــازه حضــور در ایــن نشســت را خواهد یافــت و ایــن در حالــی اســت کــه بنــا بــه هشــدار همراهــان ترامپ، ممکن اســت ایــران از این جلســه بــرای پررنــگ کردن اختالفات میان کشــورهای اروپایی بر سر برنامه هســتهای اســتفاده کنــد. چنان که موضعگیری کشورهای موافق برجام هم تأییدکننــده وقوع چنین رویدادی اســت. دیمیتــری پولیانســکی، معــاون نماینده روســیه در ســازمان ملل در نشست هفته گذشــته شــورای امنیــت کــه بــرای بحث دربــاره دســتور کار ایــن شــورا در دوران ریاســت امریــکا برگــزار شــده بــود، گفتــه بود: «جلســه شــورای امنیت درباره ایران بایستی به مسأله برجام و خروج امریکا از آن بپردازد.» در همین حال محمدجواد ظریــف، وزیــر خارجــه ایــران نیــز دربــاره خروج ایران از دســتور کار شــورای امنیت گفته بود: «به نظر میرسد که امریکاییها در برنامهریــزی اولیــهای کــه داشــتند تجدید نظــر کردهاند، چون میدانســتند اگــر بخواهند چنیــن کاری انجــام دهند و اگــر جلســهای در آن شــورا در خصــوص ایران بگذارند، عالوه بر اینکه این جلســه خالف همــه نرمهای بینالمللی اســت، آن جلســه بــه جلســه محاکمــه امریــکا تبدیــل میشــود چراکــه تنهــا قطعنامــه شــورای امنیت در مورد ایران 2231 است و امریــکا نه تنهــا خودش ایــن قطعنامه را نقــض کرده بلکه ســایر کشــورها را هم مجبور میکند که آن را نقض کنند.» اشاره ظریف به احتمال تبدیل شدن این جلسه به جلســه محاکمه دولت امریکا پیرامون اقدامات ضد قانونیاش در حالی بود که بهرام قاسمی، ســخنگوی وزارت خارجه پیــش از این تأکیــد کرده چنانچه جلســه پیــش روی شــورای امنیــت بــه ریاســت ترامــپ بر موضــوع ایران متمرکز باشــد، ایــران پیرامــون ســطح حضــور در ایــن نشست تصمیمگیری خواهد کرد. احتمــال حضــور نماینــدهای از ایــران در نشســت شــورای امنیت، نگرانی و هشدار برخــی مقامهــای امریکایی را بــه همراه داشته است. نگرانی آنها به موجب بندی از منشــور ســازمان ملــل اســت کــه اجازه میدهــد طــرف موضــوع مــورد بررســی در نشســت شــورای امنیــت، در جلســه مشــارکت داشــته باشــد و این موضــوع از نظر مقامهای امریکایی احتمال مواجهه ناخوشایند و ســتیزهجویانه بین ترامپ و نماینده ایران را به دنبال خواهد داشــت. در همیــن چارچــوب ریچــارد گــووان، پژوهشــگر ارشــد در «دانشــگاه ســازمان ملــل» معتقد اســت ترامپ با اســتقبال از ایــن جلســه، خطــر ریســک برخــورد با پاریــس و لنــدن در ســازمان ملــل بر ســر ایــران را ایجاد کــرد. از این رو، بــرای «ترزا می» نخســت وزیــر انگلیــس و «امانوئل مکــرون» رئیــس جمهــوری فرانســه چــارهای نمیمانــد جز اینکه در نشســت شــورای امنیــت از توافــق هســتهای دفاع کنند.» به گفته این پژوهشــگر غربی، این احتمــال میرفــت کــه در صــورت دفــاع شــدید مکرون و ترزا می از برجام، رئیس جمهوری امریکا اقدامی مشــابه آنچه در رابطه با ناتو کرد، انجام دهد. پیشبینی و نگرانی کارشناسان امریکایی از معکــوس شــدن نتیجــه نشســتی که با ریاســت ترامــپ، حملــه علیــه ایــران را نشانه میرود، چندان پربیراه هم نیست. چــه آنکه نمایشــی کــه ســفیر امریــکا در ســازمان ملل در بهمن ماه ســال گذشته در شــورای امنیــت علیــه ایــران بــه راه انداخــت، با ناکامی همراه بود. نمایشــی کــه در آن هیلی با ایســتادن کنار قطعاتی که مدعی بود الشه موشکها و سالحهای ایرانــی اســت و توســط حوثیها به ســوی ریــاض پرتاب شــده، تهــران را بــه نقض قطعنامههــای شــورای امنیــت ســازمان ملــل متهم کــرد. اما ایــن ادعا نــه تنها از سوی شرکای اروپایی امریکا اقبالی نیافت کــه روزنامــه نیویــورک تایمــز بــه نقــل از مقامهای وزارت دفاع امریکا نیز ادعاهای

او را رد کرد. تا اینجای کار آنچه از عملکرد دولــت امریــکا برمیآیــد، ایــن اســت که اقداماتی نظیر رایزنی با کشورهای طرف مبادلــه اقتصــادی با ایــران بــرای همراه کردنشــان بــا سیاســت امریــکا از طریق تهدید و هشدار، تالش برای بهره گیری از تریبون شورای امنیت برای تکرار اتهامات علیــه ایــران همچــون آنچــه در برنامــه ترامــپ بــرای ریاســت جلســه این شــورا قرار دارد و همچنین تالش برای پیگیری پروســه موهــوم ایــران هراســی نهایــت سیاستی است که واشنگتن در قبال ایران اتخاذ کرده است. سیاستهایی که گرچه در کنــار تحریمهــای ظالمانه، ایــران را با مشــکالتی مواجه میســازد اما قرار دادن آن در پــازل تــالش بــرای فراهــم کــردن

مقدمات یک رویارویی دیپلماتیک تمام عیار علیه ایران در ســطح شورای امنیت بسیار دور از ذهن به نظر میرسد.

■ روحانی؛فرداعازمنیویورکمیشود رئیــس جمهــوری ایــران در حالــی فــردا (یکشنبه) برای حضور در هفتاد و سومین اجالس ســازمان ملل راهی سازمان ملل میشــود کــه بی تردیــد موضــوع برجام و تالشهــای اخیــر کاخ ســفید در ارتباط با متوقــف کــردن اجــرای آن از ســوی ســایر شــرکای ایــن کشــور یکــی از مهمتریــن محــور رایزنیهــای حســن روحانــی در جریان حضورش در ســازمان ملل است. رایزنیهایــی کــه در خالل برنامه فشــرده او در مــدت زمــان حضــور چنــد روزهاش

در نیویورک صــورت خواهد گرفت. بنا به گفته پرویز اســماعیلی، معاون ارتباطات و اطــالع رســانی دفتــر رئیــس جمهوری، ســخنرانی در مجمع عمومی، ســخنرانی در اجــالس صلــح بــرای بزرگداشــت نلسون ماندال، مالقات با شماری از سران کشــورهای حاضــر در مجمــع عمومــی، دبیرکل ســازمان ملل و نیز برخی رؤسای سازمانهایبینالمللی،جلسهبامدیران ارشــد و نخبگان سیاســت خارجی حاضر در نیویــورک، دیدار با تعــدادی از رهبران جوامــع اســالمی در امریــکا، مصاحبــه بــا برخــی رســانههای بینالمللــی و نیــز برگزاریکنفرانسخبریعمومیازجمله برنامههای رئیس جمهوری در خالل این سفر خواهد بود.