باید از همه ظرفیت های فرهنگی و هنری خود استفاده کنیم
دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران از اهمیت برگزاری نمایشگاه فیلم و عکس برای ثبت ملی جنگل های هیرکانی گفت
چنــدی پیــش خبــر آمــد کــه انجمــن ســینمای جــوان در همــکاری بــا کمیســیون ملــی یونســکو در ایــران به منظور حمایت از منابع طبیعی کشور و در راســتای کمــک بــه ثبــت جهانی جنگلهــای هیرکانــی، نخســتین نمایشــگاه عکس و فیلــم جنگلهای هیرکانــی را برگــزار میکنــد و بهگفتــه حجــتاهلل ایوبــی دبیرکل کمیســیون ملی یونسکو در ایران، کشورما در بین آثار ثبت شده جهانی سهم زیادی در میراث بشــری دارد اما هنوز این سهم آن گونــه کــه شایســته اســت بــه ثبت نرســیده و جنــگل هــای هیرکانــی در فهرست همین آثار است.
ایوبــی کــه پیــش از ایــن بهعنــوان رئیــس ســازمان ســینمایی فعالیــت داشــته، معتقد است بیشــک سینما بخصوص فیلم کوتاه، مستند و عکس بهعنــوان کارآمدتریــن زبــان تصویــر میتوانــد در مســیر معرفــی میــراث معنــوی ایــران زمیــن و تــالش بــرای ثبــت جهانــی هیرکانی مؤثر باشــد. از همیــن رو ایــن مدیــر فرهنگــی کــه در تازهتریــن مســئولیت خــود بهعنــوان دبیــرکل کمیســیون ملــی یونســکو در ایــران فعالیــت میکنــد در گفتوگــو با«ایران» درباره اهمیت ثبت جهانی جنگلهــای هیرکانــی و برگــزاری نخســتین نمایشــگاه عکــس و فیلــم جنگلهای هیرکانی صحبت کرد.
■ در آغاز، ضرورت برگزاری جشــنواره فیلــم و عکــس هیرکانــی را چطــور ارزیابی میکنید؟
گاهــی اتفاقــات بزرگــی در کشــور مــا میافتــد کــه از کنــار ایــن رخدادها بهســادگی عبور میکنیــم. در صورتی کــه پرداختــن بــه ایــن اخبــار مهــم از ســویی انگیزه، روحیه و امید در مردم ایجــاد میکنــد و از طرف دیگــر توجه مردم و افکار عمومی را به داشــتهها، میراث و گذشــتهای که داشــتند جلب میکنــد و میتواننــد بــه ســرزمین خود احســاس افتخار و غــرور بکنند و بیشک ثبت جنگلهای هیرکانی هم از این قاعده مســتثنی نیســت. همان گونــه کــه چنــدی پیــش، محورهــای ساســانی نیز به پشــتوانه تــالش دفتر نمایندگــی فرهنگی یونســکو در ایران در اجالس عمومی یونسکو در بحرین ثبت جهانی شد.
این مقدمه را گفتم تا به این نقطه برســم که بــرای ثبــت چنیــن میراثی بیشــک بــه مدیــوم ســینما بهعنوان رســانهای همــراه در ایــن مســیر نیــاز است.
■ همــان گونه که بیــان کردید حضور و همراهی سینما در ثبت جهانی میراث معنوی در یونســکو یا هر امکان دیگری که فرصت حضور بینالمللی را ایجاد کند، غیرقابل انکار اســت. اما به شکل مشــخص درباره این همراهی در ثبت جهانــی جنگلهای هیرکانــی توضیح دهید.
یکــی ازعواملی که ســازمان ملل و یونســکو جــدا از اطالعــات موجود در پرونــده نظیر موقعیــت جغرافیایی و تاریخچــه و غیره بررســی یا به عبارتی راســتی آزمایی میکند، نظرخواهی از مــردم بومی درباره این میراث اســت و ایــن نظرخواهــی اهمیــت بســیاری دارد و بــرای بــه روز کــردن اطالعــات موجود و البته روشــن کــردن موضوع ثبــت جهانی جنگلهــای هیرکانی به ذهنم رســید که میتوان بــرای کمک به ثبت یک میــراث طبیعی از قدرت هنر اســتفاده کــرد. به همیــن دلیل از انجمن ســینمای جوانان درخواســت کردیــم کــه بــا کمــک یونســکو و بقیه دســتگاهها، ایــن نمایشــگاه را برگــزار کنیم. ■ به شــکل مشــخص نمایشگاه عکس و فیلــم «ثبــت جهانــی جنگلهــای هیرکانی» چه کمکی در روند این ثبت میکند؟
زمانــی کــه از عنــوان ثبــت جهانی اســتفاده میکنیــم بــه ایــن معنــا اســت کــه جهــان ســهم مــا از میراث تمــدن بشــری و میــراث فرهنگــی را بــه رســمیت میشناســد و ایــن اتفاق بســیار مهمی اســت که ایران در ثبت آثــار جهانــی ســهم دارد. از همین رو به اعتقاد من فیلمســازان و عکاســان هنرمند ســخنگوی خوبی برای مردم و البتــه جمعیــت محلــی هســتند و با عکسهایی که میگیرند و فیلمهایی که میتوانند دلبستگی، عالقه و پیوند خــود را به جنگلهای هیرکانی نشــان دهنــد. ضمــن اینکــه برگــزاری چنین رویــدادی هــم بــه ثبت جهانــی و هم بــه شــکلگیری افــکار عمومــی کمک میکنــد و باعــث میشــود از کنــار این پدیــده، مثــل محورهای ساســانی، به سادگی عبور نکنیم.
■ در صحبتهای خود اشاره کردید که فیلم کوتاه، مســتند و عکــس میتواند ســخنگوی خوبــی بــرای عیــان کردن داشتهها و میراث فرهنگی ایران زمین باشد. اما پرسش این است که آیا برای ثبــت جهانــی جنگلهــای هیرکانــی میتــوان از ظرفیــت فیلمهــای بلنــد سینمایی بهره برد؟
زبان سینما و تصویر، در دنیا زبانی دیدنــی، شــنیدنی و قابــل فهم اســت و براحتــی میتــوان بــا اســتفاده از این زبان هم داشــتهها و میــراث فرهنگی ایــران را معرفــی کــرد و هــم بــرای شــکلگیری پرونــده و ثبــت جهانــی، کمک گرفت. از همین رو در فیلمهای بلند ســینمایی میتــوان از این میراث طبیعــی بهعنــوان لوکیشــن اســتفاده کــرد. یــک بخــش مهــم از شناســایی داشــتههای معنوی برای ثبت جهانی این اســت کــه کارشناســان و بازرســان یونســکو میراثــی بکر و دســتنخورده را ببیننــد و ســینما و ســاخته شــدن فیلمهــای بلنــد ســینمایی در قالــب درام در دراز مــدت نقــش مهمــی در جهت فرهنگســازی ایفــا میکند. اما معتقــدم در بیــن ژانرهــای مختلــف سینما، سینماگران حوزه فیلم کوتاه و مستندسازان میتوانند در این بخش، نقــش برجســته تری داشــته باشــند و میتوانند با فیلمهای بسیار کوتاه، این پیامهــا را منتقل کننــد و این اجماع را در حفظ میــراث طبیعی، ثبت ملی و جهانی ایجاد کنند.
■ سهمیه ثبت جهانی در یونسکو، تنها یک مــورد در ســال اســت. در صورتی کــه جنگلهــای هیرکانی به هــر دلیلی در سال ۹۱۰۲ ثبت نشــد، آیا این امکان وجود دارد که در ســال هــای آتی تالش مجدد جهت ثبت آن صورت بگیرد؟
البتــه این پرونده از مواردی اســت که ما خیلی امیدواریم ثبت شود. ولی پاسخ شما مثبت است.
■ بهعنوان آخرین پرســش در شــرایط فعلی جایگاه کمیســیون ملی یونسکو در ایــران را چطــور ارزیابــی میکنید؟ حــوزه ســینما بــه فعالیتهــای ایــن مجموعه چه کمکی میکند؟
ســؤال خوبی اســت. ببینیــد گاهی تصور میشود کمیسیون ملی یونسکو، پیگیــر منافع یونســکو در ایران اســت. خیــر چنیــن نیســت. مــن میخواهم از ایــن فرصــت اســتفاده کنــم و بــه مسئوالن و دســت اندرکاران یادآوری کنــم فعالیتهای مجموعه یونســکو در ایــران، منافــع نظــام جمهــوری اسالمی ایران در یونسکو را نمایندگی میکنــد و قطعاً پیگیــر منافع دولت و ملت ایران در یونسکو است. از همین رو یونســکو یــک ســازمان خوشــنام شرقی جهان سومی و غیرغربی است و بیشــترین دغدغههــای یونســکو در مــدت زمانی که از عمــرش میگذرد، اموری نظیر برابری و توسعه متوازن، آمــوزش بــرای همگان و رســیدگی به کشــورهایی بــا امکانــات کمتر اســت. بــه همیــن دلیــل اســت کــه یونســکو هیــچ وقت مورد عالقــه دولت امریکا و رژیــم صهیونیســتی نبــوده و هــر دو کشــور هم از یونســکو خارج شــدهاند. میخواهــم بگویــم که نگاه مســئوالن به یونســکو باید بهتر شــود تــا بتوانیم در ایــن شــرایط مهم که کشــورمان در آن قــرار دارد از تــوان و ظرفیــت ایــن ســازمان اســتفاده کنیــم. بههمیــن دلیل اســت کــه معتقدم بایــد از همه ظرفیتهــای فرهنگــی و هنری مانند ســینما بــا برپایــی نمایشــگاههایی نظیر نمایشــگاه عکــس و فیلم «ثبت جهانــی جنگلهــای هیرکانــی» و همچنین برنامههای میراث فرهنگی در جهت روشــن شــدن افکار عمومی بهره ببریم.