پژوهشهای ساختگی و واقعی در سینمای مستند

«ايران»: محمد تهامىنژاد از پژوهشگران، نويسندگان و مترجمان نامآشنای سينمای مســتند ايــران اســت و ســال هاســت در دانشگاههای ايران مستندسازی مىآموزد. او معتقد اســت در بســياری از دانشگاههای دنيا، اساسىترين نكته در پژوهش، بداعت آن است؛ به اين معنا كه پژوهش با چه هدفى صورت گرفته و آيا دانش مخاطبش را پيش برده است يا خير؟ او در گفتوگو با مهر درباره معيارهای داوری پژوهش در ســينمای مستند مىگويد: «هنگامــى كــه همكارانمان در هيأت رئيســه ســابق جشــن مســتقل ســينمای مستند اساسنامه جشــن را بازنگری مىكردند، پيشنهاد شد كه جايزه پژوهش به «پژوهشنامه» داده شــود به اين ترتيب كه ارائه پژوهشنامه در فراخوان اعالم شود و از طريق مطالعه پژوهشنامه، داوران ويــژه جايزه پژوهــش، جايزه خود را به روششناســى پژوهش (متدولــوژی) ســؤالها و نتايج اهدا كنند. در بســياری از دانشــگاههای دنيا، اساســىترين نكته در پژوهش، بداعت آن اســت يعنى پژوهش با چه هدفى صورت گرفته است؟ اگر نگوييم دنيا، الاقل اندكى دانش مخاطباش را به پيش برده اســت و اين كه چه نســبتى بين پژوهش و فيلم هســت.» او تأكيــد مىكند كه كه درک نــوآوری به متخصصان حوزه مورد نظر نياز دارد و شايد پژوهشگران عمومى به تنهايى قادر به تشخيص آن نباشند. در يكى از استانهای كشور شاهد بودم در حالى كه به فيلمى توســط هيأت داوران غيرمحلى، جايزه بهترين پژوهش داده شــده بود، شــب هنگام در گردهمايى در ســالن هتل معلوم شد اساساً فيلم مورد نظر بر مبنای تخيل غيرپژوهشى ساخته شده و بيشتر ساختگى است تا تحقيقى. به باور تهامىنژاد فيلم تبلور يک پژوهش نامكتــوب و يک ذهن پژوهشــگر باشــد ولــى پژوهشنامهای نداشــته باشد. فيلمساز برای حضور در بخش پژوهش به صورت مجزا، اعالم حضــور مىكند و رهاورد پژوهش تصويری خــود را برای هيأت داوران مىنويســد. بــرای مثال فيلــم «تهران چنــد درجه ريشــتر» به تنهايى اثری پژوهشــى اســت كه روشمنــد به پيش مــىرود. اين فيلم موفق بــه دريافت جايــزه بهترين پژوهش از جشــنواره بيســت و پنجم فجر (۵۸۳۱) شد، هرچند ممكن است احتماالً پژوهشنامه مدون نداشته باشد. در اين پژوهش تصويری، نظريه فيلم صدای مستندساز است.