نگاهی انتقادی به دانشگاه هاروارد

کتـــاب «نگاهـــی انتقادی به دانشـــگاه هـــاروارد» بیانگر تجربـــهای از بازاندیشـــی انتقادی در نظام دانشـــگاهی امریـــکا، بویژه دانشـــگاه هاروارد اســـت. مؤلف کتاب که رئیس این دانشـــگاه بود، بـــا توجه به غفلت از نقشهای تربیتی دانشـــگاه، تـــاش کرده مســـائل زندگی دانشـــگاهی را آن گونه بازگو کند کـــه رخ داده و مســـئوالن با آن مواجه شـــدهاند. او تاش کرده جریان زندگی دانشـــگاهی و افـــت و خیزهای آن را از موضع مدیریتی و بر اســـاس تجربه خود بیان کند. این در حالی اســـت که در نظام دانشگاهی خودمان کمتر به این رویکرد در باب فهم و تحلیل دانشگاه توجه شده است و تجربههای مختلف مدیریت آمـــوزش عالی ایـــران همچنـــان در تاریخ شـــفاهی مدیران دانشـــگاهی باقی مانده است.

بـــه زعـــم نویســـنده، هـــاروارد به دانشـــجویانش درس میدهـــد ولی آنان را خردمند بـــار نمیآورد. آنان ممکن اســـت هم در امور تحصیلی و هم در امور فوق برنامه برتریهای فوقالعـــادهای از خود نشـــان دهند، ولـــی در خصـــوص مهـــارت زندگی اقبال چندانی نداشته باشند. تعداد کمی هســـتند که 5یا01 ســـال پس از فارغالتحصیلی بتوانند به این سؤال ســـاده پاســـخ دهند کـــه «مهمترین چیزی که هـــاروارد به شـــما داد چه بود؟»

ایـــن در حالـــی اســـت کـــه هری لویـــس معتقد اســـت یک دانشـــگاه خـــوب باید بـــه دانشـــجویانش کمک کند تا پیچیدگیهای شـــرایط زندگی انســـانی را درک کنند. دانشـــگاه خوب دانشـــجویانش را به طرح پرسشهایی تشـــویق میکند که هم مهم هستند و هم دردسرساز.

وی همچنیـــن در بخشهایـــی از کتـــاب تأکیـــد میکنـــد که آمـــوزش به هیچ وجه محدود به تدریس کاســـی نمیشـــود. یادگیری در دانشگاههای تحقیقاتی بزرگ گاهی عالی است و گاهی هم نیست، چه فارغالتحصیان این کالجها کاسهای خوبی را گذرانده باشند، چه بد، در مسیر زندگیشان تأثیـــر چندانـــی نخواهد گذاشـــت به طوری کـــه وقتی پـــس از مدتی دفتر و دستنوشتههایشـــان را نگاه میکنند، میفهمند تقریباً هیچ کدام از اعداد و ارقامی که آموختهاند، ملکه ذهنشان نشده است. آنان احتماالً یک آموزگار خوب را خیلی بهتر از آنچه به ایشان آموخته است، به خاطر خواهند آورد.

پرسشی که مؤلف در این اثر مطرح میکند این است که «چرا کالجهای دانشـــگاههای بـــزرگ با وجـــود داشـــتن امکانـــات الزم، در مأموریت خود شکســـت میخورند؟» چگونگی و علت این شکســـت و پیامدهای حاصل از آن، موضـــوع این کتاب اســـت. به باور مؤلف، شکســـت در این مأموریت امر ثابتی نیســـت ولی الزم اســـت دانشـــگاههای بـــزرگ آرمانگرایی را به تحصیات دوره کارشناســـی بازگردانند تا دریابند چه پتانسیل عظیمی در اختیار دارند.