مؤلفان خاموش نیستند؛ صدایشان به جایی نمیرسد!
«ایران» شکایت فرزند معینی کرمانشاهی از سه خواننده پرآوازه موسیقی را بررسی میکند
شــکایت خانواده مرحوم رحیم معینی کرمانشاهی از ســه خواننده مطرح ایران خبــری بــود کــه طــی چنــد روز گذشــته در رســانهها جریــان سازشــد؛ فرزنــد ایــن شــاعرفقید برایــن نظراســت کــه ســاالرعقیلی، محمد معتمــدی و فرزاد فرزین آثار اســتاد (معینی کرمانشاهی) را بــدون اجازه، دریافت مجــوز و رعایت قانون حق مؤلف استفاده کردهاند. البته بهگفتهایشانگویاشکایتتنهابهاینسه نفرخالصه نمی شــود و تعداد این افراد به حدود ۰١ نفر میرسد. پروسه شکایت شــاعران، ترانــه ســرایان و آهنگســازان مربوط به امروز و دیروز نیست و با وجود تصویب «قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان» بارها این اتفاق درکشــور مــا تکــرار شــده و بــه موضوعی تکــراری تبدیــل شــده اســت؛ شــاید نیاز بود این فرهنگســازیها از سالها پیش صــورت میگرفــت وآرام آرام در بطــن جامعهریشهمیدواند. ■ گوشکسیبدهکارنیست
حســین معینــی کرمانشــاهی، فرزند شــاعر و ترانه ســرای فقید، درگفتوگو با «ایــران» درپاســخ بــه این ســؤال که چرا طی این سالها اعتراضی به این موضوع نداشــته و حاال به یکباره دست به چنین تصمیمی زده اســت، میگویــد: «اولین شــکایت مــا در ســال 4۷ ودررابطــه بــا آقای علیرضا افتخاری بود که ســرانجام به نتیجه رســید و بهصــورت توافقی این مسأله منتفی شد اما اشــتباه درخوانش اشــعار و همچنین حذف برخی کلمات بدون اجازه صاحب اثر آنها را مجبور کرد کار را دوبــاره اجرا کنند. ولی متأســفانه با گذشت چند سال از این ماجرا همچنان میبینیم عدهای این موضوع را فراموش کردهانــد. من بارهــا در فضاهای مجازی و حتــی درمراســم ترحیــم پــدرم به این موضوع اشاره کردم منتهی گوش کسی بدهکار نیســت و چــون این دوســتان در رقابت برگزاری کنســرت بــا قیمتهای گزاف هســتند دیگر اهمیتی ندارد شــعر یا آهنگ برای چه کســی است به همین منظــور تأمــل کــردم ببینم تا کجــا ادامه خواهد داشت و وقتی دیدم این قصه سر دراز دارد، تصمیم گرفتم شکایت کنم.»
او بــه گزارشــی که درچند روز گذشــته در«ایســنا» منتشــر شده، اشــاره میکند: «پــدر من تــا آخرعمــرش اجاره نشــین بــود و من هم االن اجارهنشــین هســتم. حاال چــرا باید مملکــت اجــازه بدهد به یکســری که این کارها را انجام بدهند؟» او در مــورد اینکه آیا این موضوع بهدلیل مسائل اقتصادی پیش آمده مطرح شده گفت: «من تقاضای کمک مالی ازکسی نــدارم حتــی پیــش از این هم دوســتانی درخواست اجرای اشعار پدر را داشتند و به حرمت این کار فرهنگی بدون دریافت وجهــی کار بــه اجــرا درآمد.» امــا برخی از ایــن اعتراضــات بــه ارگانهایــی چون صداوســیما وارد اســت چرا کــه در مقام سرمایهگذار کار را به صورت سفارشی به خواننده پیشــنهاد میدهنــد؛ نمونهاش هم اثری است که با صدای ساالرعقیلی پخش شــده است، از این روست که روند صدور مجــوز و اجــازه از صاحبــان اثر به همــان نهاد یــا ســرمایهگذار برمیگردد. حســین معینی کرمانشــاهی براین نظر اســت کــه «خواننــده هم موظف اســت پیگیرایــن موضوع باشــد.» البته او تأکید دارد که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی و صدا و سیما هم شکایت خواهد کرد.
او گفــت: «در همان ســالهای 4۷5۷ بــه صــدا و ســیما اعالم کــردم حق اجــرای کارهــای پــدرم را ندارنــد حتــی نباید اســم ایشــان از رســانه ملی پخش شــود امــا متأســفانه بــه این رونــد کاری ادامــه میدهند بنابرایــن تصمیم دارم اعتراضــات خــود را بــا هنرمنــدان آغاز کنم تــا بلکه صدا و ســیما جرأت چنین بیاخالقیهایــی را نداشــته باشــد. این اشــعار ســرمایه پدر من اســت و باید به رسمیت شناخته شود و جزسرقت ادبی عنوان دیگری نمیتوان انتخاب کرد.»
اعتــراض دیگــر حســین معینــی کرمانشاهی به معرفی نکردن شناسنامه کاری هنرمنــدان در شــبکههای رادیویی چــون «فرهنگ» یــا «آوا» اســت و براین باور بوده که آثاری که از رسانه ملی پخش میشــود گــوش جوانــان را خــراب کرده اســت. اما دیدگاه ترانه سرایان و شاعران معاصر ایران نســبت به اســتفاده از آثار آنها از ســوی هنرمنــدان اندکی متفاوت است؛ آیدا شاملو همســر زنده یاد احمد شــاملو شــاعر بزرگ ایران درایــن باره به «ایران» گفــت: تا بــه امروزخوانندگان یا تهیهکننــدگان بــا اجازه من یا پســر آقای شــاملو اثــار ایشــان را در آلبــوم یــا روی صحنه استفاده کردهاند و مشکلی به این لحاظ نداشتهایم. البته خود این دوستان باید به این موضوع واقف باشند.
بهار مشــیری فرزنــد زنده یــاد فریدون مشــیری نیزدراین باره بــه «ایران» گفت: بعد از فوت پدرم دوستان بسیاری بودند که تقاضای اجرای آثار ایشــان را داشــتند و از طریق ناشــر با مــا در تماس بودند اما برخی دوســتان دیگر بدون اطالعرسانی کار خــود را انجــام میدادنــد و ترانههــای اســتاد مشــیری را میخواندند و در آلبوم منتشر میکردند. البته در یک دوره نسبت به این موضوع اعتراض کردیم اما چندان مؤثــر نبــود بــا آنکــه رعایــت حــق مؤلف در قانــون بــه تصویب رســیده و ضمانت اجرایــی آن بر عهده خود ما مردم اســت امــا به ایــن موضــوع توجهــی نمیکنیم. البته در گذشــته این موضوع بســیار مورد اهمیت بود ولی نســل جدیــد در این باره کوتاهی میکنند. موضوعی کــه در وزارت ارشاد به آن اشاره شده و باید رعایت شود اما متأســفانه میبینیــم که بازهــم تکرار میشود،نمیدانیمایندوستانچگونهاز قوانینارشادعبورمیکنند. ■ جفا به نظام اسالمی
ســید هادی حســینی معاون حقوقی و امورمجلــس وزارت فرهنــگ و ارشــاد اسالمی براین نظر است که «این موضوع فی البداهه یک امرشخصی است یعنی صاحــب اثــر بایــد از فــردی کــه فکرمــی کنــد ســرقت ادبــی از او انجــام داده در محکمه شــکایت کند، دادگاه هم مکلف به رســیدگی اســت اما اگر این موضوع به قاضی اثبات نشــود بهدنبال کارشناســی از ارشــاد هستند درآنجا نظرخود را اعالم میکنیم و حمایتهای الزم را از صاحب اثرخواهیم داشــت اما چون شــکایتی به ما ارجاع نشــده، اطالعــی از این موضوع نداریم.» به گفته حســینی «هنرمند دزد نیســت و روح لطیفی دارد و اولین ویژگی یک هنرمند اخالق است و شخصی که اثر هنری را به ســرقت میبرد درواقع لباس هنرمند را دزدیده است. این اتفاقات یا از روی جهل بوده یا آنکه میدانند و رعایت نمیکننــد.» او در مورد اینکــه چرا صدا و سیمابهحقوقهنرمنداحترامنمیگذارد و آثــار آنهــا را بــدون اجــازه از صاحــب اثــر پخــش میکند گفــت: «اگر هر کســی درهرلباسوسازمانیازاثرهنریاستفاده میکنــد باید بــه لحــاظ مــادی ومعنوی شرط اخالق را رعایت کند و مکلف است نام صاحب اثر را حتماً یادآور شــود و اگر هم نیاز به اجازه اســت پیگیریهای الزم را انجام بدهد. اگر بگوییم به حقوق کپی رایت واقف نیســتیم به کشــورمان، نظام اسالمی، دین و اخالق اجتماعیمان جفا کردهایــم.» گفتنی اســت علیرغم تالش بــرای تمــاس بــا متشــاکیها و اســتماع پاســخهای آنان، خبرنگار «ایران» موفق به تماس و پاسخگویی آنان نشد.