خشک شدن تاالبها با سدسازی و الگوهای کشاورزی ناکارآمد

مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست فارس: وزارت نیرو حقابه کشاورز را به آنها میفروشد

طبــق اعــام ســازمان حفاظــت محیــط زیســت درســال گذشــته، 6 تــاالب کشــور شــامل انزلــی، هامــون دربخش«دهانــه جنوبــی پــوزک» و«صابــوری وهیرمند»، «نیریز»و«کمجان»درفارسو«شورگل»، «یادگارلو»و«دورگهسنگی»درآذربایجان غربی در فهرســت سیاه مونترو قرار دارند که بــرای خروج آنها از این وضعیت، باید فعالیتهای مؤثرتری صورت گیرد. البته تاشهای دولت و مجلس برای ســامان دادن بــه قوانین منجر بــه تصویب قانون جامع تاالبهــا را هم نباید نادیده گرفت کــه میتوانــد کمک مؤثــری بــرای احیای آنها باشد. طبق این قانون، تخریب تاالب ممنوع اســت و مرجع تشخیص تخریب تاالب، ســازمان حفاظت محیط زیســت تعیین شــده، در صورتــی که اگر حفاظت از تاالبهــا بــا دقــت و مســائل فنی پیش برود، گروه «جایکا» (آژانس همکاریهای بینالمللــی ژاپن) میتوانــد برنامهریزی بهتری برای احیای تاالبها داشته باشد. طبق قانون مذکور، تاالبی را میتوان احیا کــرد کــه در فهرســت مونتــرو قــرار گرفته باشــد، هماکنــون از 6 تــاالب یــاد شــده، «نیریز» و «کمجــان» در فارس همچنان در فهرست سیاه مونترو قرار دارند. ■ دالیلخشکیتاالبها

«سعید محمودی»، مدیرکل سازمان حفاظتمحیطزیستفارسدرگفتوگو با «ایــران» با بیان اینکه تمــام تاالبهای کشــور دچارکــم آبــی وتنــش آبی اســت، افــزود: میــزان بارشهــا در کشــور از نظــر طبیعی 10 ســال اســت که نصــف و حتی به کمتر از نصف کاهش پیدا کرده اســت. بارش و دمای هوا هم 2 پارامتری است که در برههای از زمان وقتی بارش کم شود به تبع آن تبخیر نیز باال میرود، براین اساس ایــن عوامــل رامیتــوان از جملــه دالیــل خشکی تاالبها محسوب کرد. ■ توسعهکشاورزیبدونبرنامه

وی اشــتباهات انســانی، توســعه کشــاورزی بــدون برنامــه و بهرهگیــری از الگــوی کشــاورزی ناکارآمــد چون کشــت محصــوالت آب بــر برنــج و ذرت کــه منابــع خاکــی را هــم از بیــن بردهانــد؛ توســعه سدســازی بــا آبهای جــاری در رودخانههایی که آبشــان را پشــت ســدها جمع کردیم، عواملی دانست که موجب شده تاالبها که در پایین دست حوزه قرار دارند، بدون آب بمانند و خشک شوند.

بــه گفتــه وی مدیریــت منابــع آب باالدستی که سدها هستند باید به قدری کارشناسی شده باشد تا آب به چشمهها و تاالبها که درپایین دست سدها هستند، برســد. در واقع ایــن چرخه باید به قدری نظاممند باشــد که از ســد بــه رودخانه و بعد به تاالب برســد. در کشور با توجه به شــرایط آب و هوایــی، مناطق باالدســتی هــم آبــی ندارنــد و آب رودخانههــا هــم بدون الگو و برنامه مناســب برای آبیاری کشــاورزان هدایــت میشــود. از طرفــی کشــاورز هم که بهدنبال ســودآوری است محصوالتی مانند برنج، ذرت و هندوانه را کــه آب بر اســت کشــت میکند و عماً آبی برای تاالبها نمیماند. ■ سدســازی بــدون مطالعــات ارزیابــی زیستمحیطی

مدیــرکل ســازمان حفاظــت محیــط زیســت فارس به ســد ســازیهای فــراوان از طــرف وزارت نیــرو که بــدون مطالعات ارزیابی زیســت محیطــی و در نظر گرفتن حقابــه پایین دســت که مربــوط به محیط زیســت و تاالبهاســت اشــاره کرد و یادآور شد: توسعه کشــاورزی نادرست و ناکارآمد بــا الگوهای نامتناســب با شــرایط اقلیمی کشــور باعث شــده کــه این مقــدار محدود آب پشــت ســدها هم به تاالبها که پایین دســت رودخانهها هستند، نرسد. از طرفی ســدهایی هم که کارشناسی و ارزیابی شده ساخته شدهاند بازهم مشــکل سازند. زیرا حقابــهای از طرف وزارت نیــرو برای پایین دســت آنها داده نمیشــود. این وزارتخانه معتقــد اســت آبی پشــت ســدها نیســت و اگــر نیســت، چــرا ســد میســازند و اگــر سدســازی میکنند چرا درصدی از آب، که حقابه محیط زیســت اســت را نمیدهند امــا ســهمیه آب کشــاورز را بهطــور کامــل میدهند. این نشان میدهد که وزارت نیرو حقابهکشاورزرابهآنهامیفروشد.ازطرفی دیگر، وزارت نیرو مدعی اســت که آب، کم اســت اگــر این طور اســت پس باید ســهم حقابه کشاورز هم کم شود یا اگر این حقابه را بــه محیــط زیســت نمیدهد بــه همان نسبت هم از حقابه کشاورزی کم کند. ■ ملزم کــردن وزارت نیرو بــرای پرداخت حقابهتاالبها

محمــودی ملــزم کــردن وزارت نیــرو برای پرداخت حقابه تاالبها و رهاســازی حقابههــا در زمانهای مشــخص از طرف این وزارتخانه؛ الگوســازی برای کشــاورزی با تغییر الگوی کشت، آشنا کردن مردم با اهمیت تاالبها وتوســعه پوشش گیاهی منطقــه بــا هــدف کنتــرل نفــوذ آب را از برنامههای این ســازمان بــرای زنده کردن تاالبهــا عنــوان کرد کــه از امســال اجرای آنها شــروع شــده اســت. وی تصریح کرد: هماکنــون بخشهایــی از تــاالب بختگان هم زیرآب رفته و ســعی داریــم این آب را نگهــداری کنیــم البته میزان جمع شــدن آب درفصلهــای مختلف ســال بــا توجه بــه خشکســالیهای اخیر متفاوت اســت. احیایبخشهایدیگرتاالبهایبختگان و پریشــان در فصــل تابســتان و همچنین درختــکاری متناســب بــا شــرایط اقلیمی حاشیه تاالب هاهم از دیگر برنامههاست که زمانبر است و در این زمینه اداره جهاد کشاورزینیزبایدهمکاریکند.