طنین آهنگ ناموزون در بازار نشر موسیقی

«ایران» در گفتوگو با اهالی هنر وضعیت کتابهای موسیقی را بررسی میکند

روزها، ماهها و سالهای بسیاری است که بــه بهانــه هفتــه کتــاب برنامههای مختلــف درســطح کشــور بویــژه برای پایتخــت نشــینان برگــزار میشــود امــا درایــن بیــن چنــدان التفاتــی بــه کتابهایــی کــه درحــوزه موســیقی منتشر شده وجود ندارد، گویی درانبوه ایــن اتفاقــات؛ موســیقی همچنــان در پردههــای پنهــان نواختــه و خوانــده میشــود. ناشران موســیقی حال و روز خوشی از اوضاع و احوال بازار موسیقی ندارند. ■ بی ثباتی در بازار نشر موسیقی بهگفتــه ســید محمد موسوی مدیرمسئول مؤسســه فرهنگــی – هنــری ماهــور، دیگر فرقــی نمیکند کتابی که تولید میشــود درحوزه موســیقی است یا سایر حوزهها، بهطورکلــی تیراژ کتابها به علت گرانی کاغــذ و زینــک یک ســوم شــده اســت و طبیعتاً با این اوضاع فروش کمتری هم خواهیم داشت، ناشران هم که ناچارند با ایــن وضعیت ســرکنند و همچنان به کار خود ادامه بدهند. او درگفتوگو با«ایــران» درمورد اینکه آیــا تقاضایــی هــم نســبت بــه خریــد کتابهای موســیقی وجود دارد، گفت: مخاطب دربخش کتابهای آموزشی بســیارکم اســت و بهتراســت بگوییــم کتابهایی که درزمینه آموزشــی تولید شــده بســیار کاهش پیــدا کرده اســت. البتــه قابــل پیشبینــی اســت، وقتــی شــرایط اقتصادی به این شــکل اســت قطعاً اولین بخشــی کــه لطمه خواهد دیــد و حذف میشــود بخش فرهنگی است. کتابهای آموزشی و آلبومهای موســیقی آرام آرام از ســبد فرهنگــی خانوارهــا حذف شــدهاند و بــه عقیده من باید به این موضوع توجه بیشتری کنند چرا که این اتفاق ضربه شــدیدی به مؤلف، ناشر و هنرمند خواهد بود. موســوی میگویــد: کتابهــای مرجــع تیــراژی ماننــد کتابهــای معمولــی ندارند ومشکل این است زمانی که این کتابها به چاپ دوم میرسند قیمت کاغذ سه برابر شده و هیچ ثباتی وجود ندارد. اقتصاد ما به دست دولت است و بایستی دراین زمینه حمایت کنند. مدیرمسئول ماهور فضای مجازی را هم در به وجود آمدن این مشــکالت بیتقصیــر و بیتأثیــر نمیدانــد و دراین باره بیان کرد: این مؤسســه در بخش نشــر کتاب و سیدی فعالیت میکند اما متأسفانه هیچ فروشی در بخش آلبــوم وجود نــدارد و با وجود ایــن بازار راکــد وقتی آلبومی منتشــر میشــود ســریعاً دانلــود میکننــد و برایــن نظــر هســتند کــه کار فرهنگی انجــام دادهانــد درحالی که ســرقت هنری اســت. در خصوص کتاب هم بــه همین صورت بــوده pdf کتابها را اســکن کــرده و بهصــورت رایــگان در فضــای مجــازی منتشــر میکنند. امیــدوارم یــک ثبــات پایــدار دربازار نشــر به وجــود آید تا ناشــران بتوانند کارکننــد چرا که با وجود این شــرایط ادامه روند بسیارسخت خواهد بود. ■ محیط ناسالم و بیتحرک موسیقی استادعلیرضامشایخی ازآهنگســازان بنــام موســیقی کالســیک اســت و طی سالها تــالش درایــن زمینــه، کتابهایی هم درخصــوص موســیقی منتشــر کــرده اســت.کتاب «تداوم تفکر» که به نقد و تفسیر موســیقیدانان ایرانی میپردازد یکــی از آثــار اوســت کــه در ســال 88 منتشــر شد.او براین نظراســت که بازار نشــرکتاب درحــوزه موســیقی زیرصفر است و علت آن را بیتوجهی جدی به موسیقی میداند. این موسیقیدان در گفتوگو با «ایران» بیان کرد: محیطی که درآن قرار داریم و زندگــی میکنیــم فضــای مناســبی بــرای تولیــدات موســیقی نیســت. البتــه کتابهایی در این زمینه منتشــر شــده امــا همه آنهــا ازمحتــوای خوبی برخــوردار نیســتند.به گفته مشــایخی هرگاه محیط موسیقی سالم و متحرک شد بازار کتاب و پژوهش هم به تبع آن سالم و متحرک خواهد بود. ■ عدم نظارت بر تولیدات موسیقی استـــــــــاد کامبیــــــز روشـــــــــــــــنروان از دیگرآهنگسازان بنام موسیقی است که در زمینه تولید کتاب و مقاله بسیار فعال بــوده و آثار با ارزشــی هم منتشــرکرده است.روشــن روان درگفتوگــو بــا «ایران» تولیــدات در زمینه کتابهای موســیقی را بــه چنــد شــاخه تقســیم میکنــد و میگویــد: یــک تعــداد کتابهایی که درحوزه موســیقی تولید شــده کامالً پژوهشی هستند که در این زمینه کارهای خیلــی خوبی هم دیده شده، بخش دیگر کتابهای آموزشی اســت که بــه نظر مــن نیاز به بررســی جــدی تری دارنــد به این علــت که در تعــدادی از آنها مواردی مطرح شــده اســت که خطاهای فاحش موسیقایی اســت و هیــچ نظــارت و کنترلــی روی آن صــورت نگرفتــه بنابرایــن بــرای هنرجویانــی کــه آن را مطالعــه کــرده ومی خواهند نســبت به آن عمل کنند بد آموزی خواهد داشــت. این کتابها عمدتاً برای آموزش سازهای مختلف نوشته شده که در آن مواردی از تئوری موســیقی و مبانــی نظــری موســیقی مطرح شده که باید بسیار دقیق به آن توجه شــود و بهتراســت برای بررســی کیفــی آن مراکــزی ایجــاد شــود امــا با اطالعاتــی کــه مــن دارم هیــچ منبع و فضایی برای آن تعریف نشده است. مؤلــف کتــاب «سازشناســی و ارکستراسیون موسیقی ایرانی» دیگر تولیــدات کتــاب را مجموعههایــی عنــوان میکنــد کــه صرفــاً بــه موســیقیهای روز اختصــاص دارد و در ایــن زمینه نوشــته شــده اســت که کامــالً تجــاری هســتند و بــازار بســیار خوبــی دارنــد امــا فاقــد ارزش هنری هســتند چرا کــه نکته مفیــد و تازه ای درآن دیــده نمیشــود. بخــش دیگر کتابهــای بســیارمختصری هســتند کــه بــه موســیقی کــودک و نوجــوان اختصــاص دارد کــه عمدتــاً نوعــی موســیقی را مطــرح میکننــد شــاید امــروز خوشــایند آنهایــی کــه درگیــر موسیقی جدی هســتند نباشد. وقتی کــه کــودکان را از ســن بســیارکم بــه موسیقی روزمره و پاپ عادت بدهند باید ایــن انتظار را داشــته باشــیم که در آینــده انتخــاب او از موســیقی چه خواهد بود. متأسفانه دراین کتابها نشــانی از فرهنــگ غنــی موســیقی ایرانی نیســت و عمدتاً شکل ملودی ها و ساختارشــان موسیقی پاپ است درمجموع بایــد بگوییــم کتابهایی که در زمینه موســیقی چاپ میشود آنهایــی کــه جنبــه تجــاری دارنــد موفقتر هســتند امــا آنهایی که جنبه پژوهشــی دارنــد اقبــال خوشــایندی ندارنــد. او افــزود: بــازار کتابهــای موســیقی چندان پررونق نیســت و با وجــود آنکــه ســطح مطالعــه دراین زمینــه پاییــن اســت قیمــت کتابها بســیار باال رفته است. در حال حاضر کــه متأســفانه هــر کتابــی را براحتــی میتوان در فضاهای مجازی از طریق اینترنــت دانلــود کــرد و عمــالً کســی بهدنبال خرید کتاب آن هم با قیمت باال نیســت امــا کتابهایی کــه ارزش هنری دارند قطعاً مشتری خودشان را خواهند داشت. ■ هیــچ متولی در زمینــه کتاب کودک وجود ندارد سودابه ســالم یکی از نامهــای آشــنا و موفــق موســیقی کــودک اســت، او میگویــد: اطالعــات چندانــی از کتابهــای موجــود در بازارموســیقی نــدارم امــا برآینــد مــن ازآنچــه تا به امــروز دیــده و خوانــدهام ایــن اســت کتابهایــی کــه درزمینــه موســیقی بویژه موســیقی کودک منتشــر شــده اســت چندان آثار شــاخصی نیستند چرا که به علت سرمایهگذاری اندک کارشناســی چندانــی هــم صــورت نمیگیرد و بیشــتر تجربههــای کوتاه مــدت دســت انــدرکاران و کســانی است که دســتی در آموزش موسیقی دارند. این درحالی اســت کســانی که در بخــش کتــاب آموزشــی فعالیــت میکنند و مینویســند باید تخصص و تجربه بســیاری دراین زمینه داشته باشــند و کمیت آن را دلیــل بر پایین بودن سطح کیفی آن ندانند. بهگفتــه ســالم کتابهایــی کــه تــا به امــروز درایــن زمینــه منتشــر کــرده با ســرمایه شــخصی خــودش بــوده که هزینــه باالیــی را هــم داشــته اســت. اومــی گویــد: هیــچ متولــی درزمینــه کتاب کودک وجود نــدارد تنها کانون پــرورش فکری کــودکان اســت که در این زمنیه چنــدان فعالیت نمیکند و انتشــارات دیگرهم چندان تمایلی به فعالیت در ایــن زمینه ندارند.این مدرس براین نظر است که کتابهای آموزشــی موســیقی کــودکان بایــد در مــدارس هــم تدریس شــود امــا گویا ازنــگاه مســئوالن آمــوزش و پرورش پرداختــن بــه این موضوع پســندیده و مفید نیست.شــاید به این علت که هنوز فتوای درستی در مورد موسیقی صــادر نشــده اســت.با وجــود این نه کارشناســی درســتی انجام میگیرد و نه فضایی به آن اختصاص میدهند. او گفت:بهتراســت شــورایی در خصــوص آموزش کــودک راهاندازی شــود کــه درآن آمــوزش موســیقی کودک بهصــورت تخصصی تدریس شــود البته کسانی که علم آموزش به کودکان را داشته باشند. ■ تکلیــف موســیقی هنوز هم روشــن نیست مهدی امین فروغی از پژوهشــگران موســیقی مذهبــی اســت و تألیفــات بســیاری درزمینــه موســیقی آیینــی و مذهبــی داشــته اســت. او در گفتوگو با«ایران» بیان کرد: درحوزه کتابهای موســیقی چند نکته وجــود دارد، نکته نخســت اینکــه ماننــد بازارعمومــی نشــرطبیعتاً ایــن بازارهم دچــار رکود شــده و قیمت باالی کتاب و در مقابل تیــراژ پاییــن گریبانگیــر کتابهــای موسیقایی هم بوده است. او افــزود: توجــه پژوهشــگران بــه عرصههایــی جلــب شــده کــه تاکنــون آثــاری درآن حوزههــا نبوده یــا کم بوده اســت مثــالً درحــوزه موســیقیهای مذهبی یا مذهبی نواحی یا از این دست پژوهشها با توجه به فضاهای گسترده مجــازی طبیعتــاً آفتــی کــه گریبانگیــر ســایر حوزههــای مکتــوب اســت در این حــوزه هم دیــده میشــود. بدیــن معنا که مخاطبان پیوســته ترجیح میدهند با مراجعــه به فضاهای مجازی کســب اطالعــات کنند و اصوالً بــاز کردن کتاب و ورق زدن یــک قدری رو بــه افول رفته اســت. دیگر ناشران تخصصی فعالیت نمیکننــد و پژوهشــگران دلخوشــی از پژوهــش ندارنــد و با مشــکالت فراوانی رو بــهرو هســتند. ایــن در حالــی اســت کــه مــردم تشــنه آموختــن هســتند امــا موانعــی بــر ســر کار وجــود دارد و آن اوضــاع عمومی کشــور اســت و پیوســته دلمشــغولیهای گــذران زندگی باعث شــده مطالعه و پرداختن به امور هنری کمتــر شــود و حــوزه موســیقی ماننــد ســایرحوزههای فرهنگی و شــاید بیشتر دچــار ناکامیهایــی هســتند. در کنــار تمامــی ایــن مســائل هنوز هــم تکلیف موســیقی در کشــور ما روشــن نیســت و پس از سالها نتوانستیم موضوع به این مهمی را به سادهترین شکل حل کنیم. امیدواریم نسیم فرحبخشی بوزد و حال این حوزه رو به بهبودی برود.