پاداش برای شناسایی مبتالیان جدید ایدز
در حالــی روز جهانــی ایــدز را پشــت ســر گذاشــتیم که این بیماری بــه یک اپیدمی در جهــان تبدیــل شــده و توانســته از بــدو تشــخیص بیماری تا امـــــــــــــــــروز حدود ۵۳ میلیــون نفر را به کام مرگ بکشــاند. در حال حاضر نیز تقریباً۹.۶۳ میلیون نفر در دنیا بهعنــوان افراد مبتال به HIV زنده وجــود دارند. اما حقیقتی تلخ و غیر قابل کتمان این است که در سال ۷۱۰۲، با وجود برنامهریزیهای مکرر باز هم ۸.۱ میلیون نفر به HIV مبتال شدهاند. آماری که آینده برنامههــای جهانــی برای ریشــه کنی این بیماری تا سال ۰۳۰۲ را در هالهای از ابهام قرار میدهد.
متخصصــان معتقدنــد هرچنــد این بیمــاری هنــوز درمــان قطعــی نــدارد اما امــکان کنتــرل ویــروس و حتــی خاموش نگه داشــتن آن وجــود دارد. حقیقت این اســت که اگــر درمان ضدویروســی بموقع آغاز شــود نــه کســی از ایدز میمیــرد و نه کسی ویروس را به دیگری منتقل میکند. از ایــنرو سیاســتگذاری دولتها بر محور ســالمت و تالش بــرای آمــوزش و آگاهی مــردم میتواند راه رهایــی و نجات از ابتال به این بیماری باشد.
دکتــر علیرضــا رئیســی، معــاون وزیر بهداشــت نیز با تأکید براهمیت آموزش و اطــالع رســانی، بهعنــوان مهمتریــن عامل پیشــگیری از بیماریهــای عفونی از جملــه HIV میگویــد: در حال حاضر از ۶۳ میلیــون بیمار مبتال به HIV حدود ۵۷ درصــد از ابتال به ایــن بیماری آگاهند و حــدود ۲۲ میلیون نفر هم تحت درمان قــرار دارنــد. هرچند از ســال ۰۰۰۲ تا ۷۱۰۲ میــزان ابتال بــه ۶۳ ،HIV درصــد کاهش یافتــه و بهدنبال آن مرگ و میر ناشــی از این بیماری هم کم شــده اســت، اما این آمــار در همــه جــا صــدق نمیکنــد. این اتفاق تنها در بخشهایی از جهان افتاده کــه دربــاره ایــن بیمــاری اطالعرســانی کردنــد و انگ زدایی از HIV انجام شــده اســت و متأســفانه منطقــه خاورمیانــه، شــمال آفریقــا، آســیای میانــه و اروپــای شــرقی نه تنها دچــار کاهش مــوارد ابتال نشــدهاند، بلکــه بیمــاری بــا ســرعت بیشــتری در این مناطق در حال افزایش اســت و در برخــی جاهــا بــه مرز هشــدار رســیده اســت.معاون وزیــر بهداشــت با بیان اینکه در عالم طبابت مهمترین کار تشــخیص و در حوزه ســالمت مهمترین کار پیشگیری است، میافزاید: ۷۴ درصد از این مبتالیان زنان تن فروش، معتادان تزریقی، زندانیان و مــردان همجنسباز بودند. بنابراین این یک آالرم اســت و ما باید برای پیشــگیری از ابتــال به HIV این گروههــا را تحت پوشــش قــرار دهیم. اگر این آسیبها در جوامع کمتر شود میزان ابتال به HIV هم کاهش مییابد.
رئیســی با بیان اینکه تخمین میزنیم حدود ۰۶ هزار نفر مبتال به HIV در کشــور داشته باشیم، خاطرنشان میکند: در حال حاضر کمتر از نیمی از این افراد شناسایی شــدهاند و حــدود 4۱ تا 5۱ هــزار نفر تحت پوشش درمان قرار گرفتهاند. ■ فعالیت ۰۰۲۸ مرکز تشخیص سریع ایدز درکشور
وی ادامه میدهد: خوشــبختانه مراکز تشــخیص ســریع HIV از ۰۰۰۲ مرکــز در سال ۶۹ به ۰۰۲۸ مرکز در سال ۷۹ توسعه یافتهاســت. همچنین اســتفاده از ســلف تســت (تســتهای خــود ارزیابــی) و رپید تســت (تســت ســریع HIV ) در شناسایی بموقع بیماری بســیار مؤثر اســت. در این راســتا بایــد تحــت یــک پروتکل خــاص و شــرایط کنتــرل شــده، «ســلف تســت» و «رپید تســت» را در داروخانههای سراســر کشــور عرضه کنیم که این اقــدام را انجام خواهیــم داد. بر ایــن اســاس داروخانهها تحت آموزش قرار میگیرند تا بتوانند این تست را انجام دهند.
رئیســی همچنیــن با تأکید بــر کیفیت تســتها میگویــد: اجــازه ورود تســت بیکیفیت را ندادهایم و این مدل تست با سختگیری زیادی وارد شده و حساسیت و اختصاصیــت باالیــی دارد. در عیــن حــال کار کردن با آن بســیار راحت اســت. امیدواریم در ماههای آینده این تســتها در داروخانههای سراسر کشور توزیع شوند. فکــر میکنــم تــا دو مــاه آینده ایــن اتفاق بیفتد.
وی دربــاره قیمــت ایــن تســتها نیــز توضیــح میدهــد: این تســتها را کمیته فنــی تعیین کــرده و قیمتگــذاری آن در اختیار ســازمان غذا و دارو است. البته این تســتها در برخــی از قســمتهای دنیــا بســیار گــران بوده و بیــن ۰۰۳ تــا ۰۰۴ هزار تومان هستند، اما گمان میکنم تستی که وارد کشــور خواهد شــد بین ۰۵ تا ۰۶ هزار تومان قیمت داشته باشد.
البتــه باید توجــه کرد اگر تســتی دقیق نباشــد، امکان نتیجه منفیاش باالســت. بنابرایــن در کنــار ایــن تســتها حتمــاً بایــد کارشــناس هم وجود داشــته باشــد. خوشــبختانه هماهنگــی بســیار خوبــی با ســتاد مبارزه با مــواد مخدر انجام شــده و بر اســاس آن اتفــاق بزرگی خواهــد افتاد. ما ابتدا باید به ســراغ افراد پرخطر رویم و از آنها تســت بگیریم. بر همین اساس در اولیــن گام به ســراغ مراکــز MMT (مراکز درمــان ســوء مصرف مــواد) میرویــم. در حــال حاضر بیــش از ۰۰۰۷ مرکــز MMT وجــود دارد کــه میتوانیــم افــراد تحــت پوشــش آنها را، تحت پوشش تست HIV قرار دهیم.رئیسی خاطرنشان کرد: اقدام دیگرمــان ایــن اســت کــه بــرای هــر یــک مــورد بیماریابی جدید HIV پــاداش قرار دادهایــم؛ بــه طوری که کســانی که بتوانند یک مورد جدید را پیدا کنند به آنها پاداش تعلــق خواهد گرفــت. باید توجــه کرد که برای بیش از یک میلیون نفر در کشور رپید تســت انجام شده که ۲۵ درصد نسبت به ســال ۵۹ افزایش داشــته است. همچنین سهم زنان باردار از این تستها ۲۴ درصد بوده اســت و مصرفکنندگان مواد مخدر نیــز شــش درصــد از تســتها را بــه خــود اختصــاص دادهانــد کــه اصالً قابــل قبول نیســت و باید میزان آن را افزایش دهیم. همچنیــن ۱۱ درصد تســتها در زندانها انجام شد که تا حدودی قابل قبول است، اما جای ارتقای آن وجود دارد.
وی ادامه داد: امســال چند گروه هدف را در حــوزه پیشــگیری از HIV تعریــف کردهایــم. اول افــرادی کــه بهصــورت داوطلبانــه مراجعــه کــرده و بــر اســاس مشاوره تســت میدهند. دوم افراد تحت پوشش مراکز .MMT سوم مادران باردار و چهارم زندانیان. اگر بتوانیم به طور جدی این گروهها را ارزیابی کنیم به احتمال زیاد درصــد بیماریابیمان کــه در حال حاضر زیر ۰۵ درصد است، افزایش مییابد. باید توجه کرد که امروزه اگر داروها را بدرســتی برای بیماران مبتال به HIV استفاده کنیم، فرد میتواند به طور طبیعی زندگی کند و بیماریاش کنترل میشود و مهمتر از آن از انتقال بیماری نیز پیشگیری میشود. ■ راهاندازی آزمایشــگاه مقاومت دارویی HIV در کشور
رئیســی بــا اشــاره بــه امکانــات آزمایشــگاهی و تجهیزاتــی در حوزه HIV میگوید: خوشبختانه آزمایشگاه مقاومت دارویــی HIV را علــی رغم وجــود تحریم و با یک ســال مذاکــره در کشــور راهاندازی کردیــم و ۱۴ مرکــز را بــه دســتگاه ۴DC مجهــز کردیــم. از طرفــی باید توجــه کرد کــه یک ســوم مبتالیــان بــه HIV بهدلیل بیمــاری ســل از بین میرونــد و فرد مبتال به HIV بســیار مستعد ابتال به سل است. بــه همیــن دلیل مــا هــر بیمــار HIV را به طور رایگان برای بیماری ســل نیز ارزیابی میکنیم و بهطور رایگان نیز تحت درمان قرار میدهیم.رئیســی از راهاندازی شــش آزمایشــگاه مولکولــی HIV در کشــور خبر داده و گفــت: در عیــن حــال راهانــدازی چهار موبایل کلینیک در کشــور برای ارائه خدمــت در مناطــق محــروم و افزایــش شناســایی و جلوگیری از تولد موارد جدید HIV بسیار مؤثر است.
رئیســی با اشــاره به برنامه غربالگری مــادران باردار بــرای پیشــگیری از ابتالی نوزادشــان بــه HIV بیــان میکنــد: مــا یــک برنامــه پایلــوت را از ســال ۳۹ در ۶۱ دانشــگاه کشــور و در مناطــق حاشــیهای شــهرها آغاز کردیم و در حال حاضر قرار اســت در همــه کشــور برنامــه پیشــگیری از انتقــال HIV از مــادر به نــوزاد را انجام دهیم. تــا پایان ســال ۶۷۵ ۶۹، هــزار زن باردار را تحت نظر قرار دادیم و توانستیم ۳۱۱ مــورد مثبــت HIV پیــدا کنیــم کــه خوشبختانه در ۱۱۱ مورد تولد بدون HIV موفقیتآمیز بود. آن دو مورد هم به این دلیل دچار مشــکل شــدند که خیلی دیر به ما مراجعه کــرده بودند. واقعیت این است که اگر اطالعرسانی کنیم میتوانیم جلوی ایــن بیماری را بگیریــم.وی تأکید میکنــد: اگــر بتوانیــم ظرف ۲۷ ســاعت فــرد تــازه مبتال شــده را پیــدا و ظرف ۸۲ روز درمان کنیم، بیماری کنترل میشود؛ در غیــر ایــن صــورت فــرد آلــوده خواهد شــد. در یکــی از پاتوقهــا بــا بیماریابــی کــه انجــام دادیــم ۲۲ مــورد مثبــت پیدا کردیــم. امیــدوارم صــدا و ســیما هــم در این حــوزه کمک کنــد و بتوانیم در بحث اطالعرسانی مردم را آگاه کنیم و از HIV انگ زدایی کنیم. ■ کاهش سن ابتال به ایدز در کشور
دکتــر مســعود مردانــی عضــو کمیته کشــوری مبارزه بــا ایدز میگویــد: در مورد ایــن بیمــاری در ایــران خبرهــای خوبــی
داریــم و آن این اســت که با کوشــشهای انجــام شــده در راســتای اطــالع رســانی، آگاهــی مــردم افزایــش یافتــه اســت امــا متأســفانه خبرهای بدی نیز در راه اســت و آن تغییر الگوی ابتالبــه بیماری ایدز در ایران اســت. به این معنا که الگوی ابتال از اســتفاده از ســرنگ مشــترک در معتادان مــواد مخــدر تزریقی به ســمت ارتباطات جنســی پرخطــر ســوق پیــدا کرده اســت. آمارها نشان میدهد در سالهای اخیر این تغییر الگو به کاهش ســن ابتــال به ایدز در ایران منجر شده است. این فوق تخصص بیماریهای عفونی میافزاید: شیوع این بیماری در گذشــته در میان مردان بیشتر بوده یعنی مــردان مبتال حدود ۰۹ درصد بیماران را تشکیل میدادند و زنان حدود ۰۱ درصد اما متأسفانه امروزه تعداد زنان مبتال به تعداد مردان نزدیک شده است. این موضوع بیانگر این حقیقت اســت که باید کودکان تحــت آمورشهای الزم قرار بگیرند تــا آگاهی کافی برای پیشــگیری از ابتــال به این بیمــاری را بهدســت بیاورند. کودکان و نوجوانان باید بیاموزند در مقابل اعتیاد نه بگویند و از رفتار جنســی پرخطر پرهیزکنند.
اســتاد دانشــگاه علوم پزشــکی شهید بهشــتی بــا تأکیــد بــر اینکــه تمهیــدات درمانی انجام شده در کشور مناسب است میافزایــد: علی رغــم تالشهــای انجام شــده مــوارد جدیــد ابتال بــه ایــن بیماری همچنــان رو به افزایش اســت، به گونهای کــه در حــدود ۰۰۹66نفــر مبتــال بــه ایــن بیمــاری در کشــور وجــود دارند کــه از این تعداد حدود ۰6 درصد ناشناخته هستند یعنــی یــا میداننــد کــه مبتال بــه بیماری هستند و آن را کتمان میکنند یا از ابتال به بیماری آگاهی ندارند.
وی ادامــه میدهــد: همــه کشــورهای جهان بر اساس برنامه استراتژیک کنترل نهایی بیماری ایدز ( برنامــه ۰۹) ۰۹-۰۹- متعهد شدهاند تدابیری بیندیشند تا این بیماری تا سال ۰۳۰۲ کنترل شود. کشور ما
هم متعهد به اعمال این برنامه در کشور است از اینرو باید ۰۹ درصد افراد مبتال را شناسایی کنیم و ۰۹ درصد افراد شناسایی شده را تحت پوشش درمانی قرار دهیم. از میان آن دســته از افرادی که تحت درمان قرار گرفتهاند باید سطح ویروس خون ۰۹ درصدشــان را بــه گونهای کنتــرل کنیم که به حدی برســد که به دیگران قابل انتقال نباشد. ■ ازاهدافمانفاصلهداریم
دکتــر مردانــی خاطرنشــان میکنــد: با درمــان توانســتهایم بار ویروســی خون بســیاری از مبتالیــان بــه ایــدز را بــه عدد صفــر برســانیم یعنــی شــرایطی را برای
بیمــار فراهم کنیــم که بتوانــد مانند یک انســان ســالم زندگــی کنــد در حالــی کــه ویــروس را بــه کســی منتقــل نمیکنــد، چنیــن بیمارانی میتواننــد ازدواج کنند و بچه ســالم بــه دنیا بیاورنــد. عضو کمیته کشــوری مبارزه با ایدز در پایــان میگوید: کلیه داروهای این بیماری در کشور توسط مراکز مشــاوره بیماریهای رفتاری که در کلیه دانشگاههای علوم پزشکی در سطح کشــور وجــود دارد بــه رایــگان در اختیــار مبتالیان قرار میگیرد.کلیه آزمایشهای تشــخیص ایــن بیمــاری نیــز در ایــران به رایگان توســط مراکز مشاوره بیماریهای رفتاری وزارت بهداشت انجام میشود.