وزناقتصادیاحزابایران

گزارشی از نقش تشکلهای سیاسی در توسعه بنیانهای اقتصادی

وجود 248 حزب و تشکل سیاسی دارای مجوز در ایران، کشور ما را دراین زمینه جزو کشورهای پیشــرو در تعــداد حــزب قــرار داده اســت، اما بــا وجود ایــن تعــداد، نقش احــزاب برخالف ســایر کشــورها در اقتصــاد و توســعه آن قابــل لمس نیســت. بهطور معمول احــزاب درکنار دفاتر سیاســی خود دفاتر اقتصادی دارند. این درحالی است که تاکنون بخشهای اقتصادی احــزاب هیچ گونــه نقش درخــوری درهدایت اقتصادنداشتهاند.البتهدربرخیازموارددفاتر اقتصادی احزاب یا کارشناسان منتسب به آنها درخصوص موضوعات اقتصادی روز واکنش نشان دادهاند که هیچ گاه این واکنشها به یک روند ادامه دار تبدیل نشده است.

در بسیاری از کشورها احزاب نقش مهمی در هدایــت اقتصــاد ملــی برعهــده دارنــد و بــا اســتفاده از ابزارهایــی کــه دراختیــار دارند، برتوســعه اقتصــادی تأثیــر میگذارنــد؛ ایــن درحالــی اســت کــه احــزاب ایرانی تمــام توان خود را روی مســائل سیاســی متمرکز کردهاند و در واقع نقش آنهــا در حوزه اقتصاد مغفول مانده است.

مدتهــا از لیســت شــدن ابرچالشهــای اقتصادی ایران توســط برخــی از اقتصاددانان میگــذرد ولــی از میــان احــزاب فعــال کشــور کمتر دیده شــده اســت تا راه حلهــای خود را برای عبور از ابرچالشها منتشــر و درمعرض قضاوت افکار عمومی قرار دهند.

اقتصــاد ایــران هماکنــون دریکــی از حســاسترین دورههای تاریخی خود ایستاده اســت و بایــد از تمــام تــوان داخلــی بــرای رفــع موانــع موجــود بهــره بــرد. یکــی از ایــن ظرفیتها احزابی اســت که با گستره وسیعی دربخشهــای مختلــف کشــور ثبــت و فعــال شــدهاند. ایــن درحالی اســت کــه در دورههای اخیــر انتخابــات ریاســت جمهــوری مســائل اقتصادی محوریترین موضوع برای اخذ رأی از مردم تبدیل شده است.

«احزاب در ایران به دلیل ساختار ضعیفی کــه دارند در تمــام عرصههــا و زیربخشهای خــود ضعیــف عمــل کردهانــد و درعمــل نتوانستهاند مانیفســتی در حوزههای مختلف از جملــه اقتصــاد تهیــه و تبیین کننــد. تجربه فعالیتهــای حزبــی در ایران نشــان میدهد بســیاری از سیاســتمداران از دانــش اقتصــاد بیبهــره بودهانــد و درک صحیحــی از اصــول اساســی و تعیینکننده اقتصــادی که میتواند سرنوشت یک کشور را تغییر دهد، نداشتهاند. کمتر سیاستمدار یا فعال حزبی را سراغ داریم که اقتصاد را بخوبی درک کرده باشد و به اثرات و تبعات تصمیمهای نادرســت و پوپولیستی در بخشهای مختلف اقتصادی واقف باشد. به همین خاطر اســت که هر رئیسجمهوری کــه روی کار میآیــد در چهــار ســال اول بایــد مشکالت و پروژههای نیمهتمام دولت قبل از خــود را تحویــل بگیرد و تالش کنــد با برخی از اقدامات رضایت افکار عمومی را جلب کند تا در دور بعد هم رأی بیاورد.» این را سعید لیالز اقتصاددانعنوانمیکند.

موسی غنینژاد، اقتصاددان، در مقالهای با عنوانبینشاقتصادیوبینشسیاسیاحزاب مینویسد: احزاب از جمله تشکلهای سیاسی گروهی هستند که جنبشهای سیاسی، فکری و اقتصــادی جامعه را نمایندگــی میکنند اما خیلیتمایلیندارندراجعبهمسائلاقتصادی به وضوح صحبت کنند. آنان تنها در مرامنامه خود بــه بحثهای کلی در مســائل اقتصادی میپردازند، اما بینش فکری و اقتصادی خیلی روشنی برای حل مسائل بیان نمیکنند. آنچه تاکنون از ســوی اکثــر احزاب در حــوزه اقتصاد مطرح شــده بیانکننده توصیههای آنها برای حل مســائل اقتصــادی کشــور بوده اســت. به عنــوان مثــال تأکیداتــی بــر اهمیت اشــتغال، افزایــش تولیــد و ســرمایهگذاری، ضــرورت توسعه بخش خصوصی، کاهش تصدیهای دولت و توســعه صادرات غیرنفتی ...و دارند، امــا بســیار کلــی اســت و معمــوالً بــه مباحث تئوریــک و جزئیــات نمیپردازند. این دســت مسائل در کشور بسیار مطرح شده است، آنچه بــرای انتخــاب آگاهانه افراد مورد نیاز اســت و اهمیت دارد، نه بیان مشکالت بلکه شیوه حل این مشکالت است.

محمدحسین فرهنگی، نماینده مجلس، نیــز در مقالــهای بــا عنــوان احــزاب و اقتصــاد مینویسد: در کشــورمان مرسوم است احزابی که به وجود میآیند معموالً در چند هفته قبل از انتخابات فعال میشــوند و با چاپ و پخش اعالمیههایی از کاندیداهای مورد نظر خود در انتخاباتمجلسیاریاستجمهوریحمایت میکنند اما بالفاصله پس از برگزاری انتخابات به حاشیه میروند تا اینکه در انتخابات بعدی ظهــوری دوبــاره داشــته باشــند؛ حتــی دیــده میشود که برخی احزاب که در قالب نامهای گوناگون و متعلق به جریانهای سیاسی کشور بــه فعالیــت میپردازند عمری بیــش از چند هفته ندارند و عمدتاً با مشخص شدن نتیجه آرا خود به خود از بین رفته و در سکوت منحل میشوند.دراینوضعیتصحبتازاقتصادیا مسائلی از این دســت در احزاب رنگ میبازد