تعطیلی اقتصاد در بازار احزاب
پرونده«ایران»دربارهمناسباتمتقابل نظامحزبیوسیاستگذاریهایکالناقتصادی
و نمیتــوان گفــت حزبی که در ظهــور جریانی سیاســی بــه قدرت رســیده تشــکیالت خــود را بــه صورت منســجم حفظ کــرده و با قــدرت و تعهد بیشتری به کالبدشکافی عملکرد جریان حاکم میپردازد. بنابراین حلقه گمشده بحث جایــگاه اقتصــاد در نظــام حزبــی کشــور، نبود پایداری مورد نیاز در خود احزاب است. ■
احزابیکهخودازنظراقتصادیوابستهاند
وقتی طبق قانون، احزاب مجاز به فعالیت اقتصــادی نیســتند بهطــور طبیعی ایــن حوزه مغفــول میمانــد. اکنــون رونــد تغذیــه مالی احــزاب محدود به کمک دولت شــده اســت و در نتیجــه یک دولت که اهمیتــی برای احزاب قائل نیست پولی به احزاب نمیدهد و دولتی که به احزاب اهمیت میدهد به آنها یارانه هم پرداختمیکند.
احزابــی که منابع مالی ندارنــد مجبورند از منابع دیگر اســتفاده کنند خطــر دیگری که در این سیســتم وجود دارد این اســت کــه احزاب مجبور میشــوند به کانونهای قــدرت و ثروت وصل شوند و از رانتهای دولتی استفاده کنند.
انتظــار کار اقتصــادی، پژوهــش اقتصادی، اظهارنظــر و موضعگیری اقتصــادی از احزاب وقتی امکان پذیر اســت که احزاب تأثیرگذاری قابل توجه در روند اقتصادی و سیاســی کشــور داشــته باشند و احساس کنند که نقطه نظرها، پیشــنهادها و دیدگاههــای آنهــا چــه در حــوزه اقتصــاد و چــه در حــوزه سیاســت مــورد توجه مســئوالن و دولتمردان قرار میگیــرد. در ایران چــون اقتصــاد در نظــام حزبی با متر سیاســی اندازهگیــری میشــود، بســیاری از احــزاب در بحرانهای اقتصادی سکوت اختیار میکنند و کمتر وارد چالشهای اقتصادی میشوند.
علــت ایــن اســت کــه اصــل تحــزب در کشــور هنوز جا نیفتاده اســت و ســاختار قوی و تشکیالتی که وقتی موضوع اقتصادی را مطرح و بیــان میکنــد مورد دقــت و توجه همــه قرار گیــرد، وجود ندارد. مســائل اقتصادی در نظام حزبی کشــور اغلب به حاشــیه افتاده و بیشــتر احزاب به مســائل سیاســی میپردازنــد و یک سیاســت زدگی خــاص در آنها به وجــود آمده است. ■
کارکردهایاحزابدرتوسعهاقتصادی
همانگونه که اشــاره شــد احزاب میتوانند نقش برجســتهای در توســعه اقتصادی کشور داشــته باشــند. در ابتــدا احــزاب بــه عنــوان کانالــی میــان مــردم و نهادهــای تصمیمگیــر عمــل میکننــد و خواســتههای مــردم را بــه اطالع سیاســتگذاران میرســانند تــا درمراجع تصمیمگیری بهترین و نزدیکترین تصمیم به خواست مردم گرفته شود.
عــالوه برایــن همانطــوری کــه احــزاب در مســائل سیاســی نقطه نظــرات خــود را اعالم و درجهــت اجرایــی شــدن آن تــالش میکنند میتواننــد درحوزه اقتصاد نیــز به همین گونه عمــل کننــد. درواقــع احــزاب بایــد درمواقــع حساس و بحرانی دولتها را در مسیر اقتصاد بــه ریــل اصلــی خــود بازگرداننــد و بــا نقدها و توصیههایبموقعسیاستگذارانراازاشتباهات خطرناک دور کنند.
امــا کارکــرد و نقــش مهم تــری کــه باید به آن توجــه کــرد، نقــش نظارتــی آنهاســت کــه میتواند همچون ســدی دربرابر مفاسد باشد. درشرایطی که احزاب مختلفی در کشور فعال باشــند بــا رصد عملکــرد یکدیگــر و همچنین دولت میــزان مفاســد اقتصادی را بــه حداقل میرسانند. ■
شرایطاقتصادیاحزاب
احــزاب در دنیای مــدرن، ســایه دولتها و بدیل آنها به شــمار میروند که به تربیت نیرو برای امور سیاسی و اقتصادی کشور میپردازند و نیروهــای خــود را در معــرض رأی و انتخــاب مــردم قــرار میدهند تــا به ایــن ترتیب عنصر «جمهوریــت» یا همان مردم ســاالری محقق شود.
از آنجــا کــه بخــش مهمــی از اداره جامعه از ســوی دولتهــا مربــوط بــه حــوزه و تکالیف اقتصادی اســت، احزاب که خود را برای کسب قــدرت و حکمرانــی نامــزد و در معــرض رأی همگانــی قــرار میدهنــد بــا توجه بــه اهمیت مقولــه اقتصــاد بایــد در ایــن زمینــه برنامــه و
راهــکار ارائــه دهنــد. درایــن باره عضو شــورای اســتانی حــزب کارگــزاران ســازندگی ایــران در خراسان رضوی به ایرنا گفت: در حوزه اقتصاد به تجمیع نخبگان توســط احزاب نیاز داریم تا موجب تجمیع نظــرات در حوزههای مختلف اقتصــادی شــود کــه در ایــن صــورت میتــوان کمک بزرگی به دولتها کرد. نســرین یوسفی افزود: دولت دارای شبکه بزرگی از متخصصان اســت کــه نقــش اتــاق فکــر را بــرای آن بــازی میکننــد امــا همیشــه اتــاق فکــر نبایــد داخل دولت باشد.
وی اظهــار داشــت: یکــی از ایرادهایــی که در کشــور وجود دارد این اســت که همیشه در داخل دولتهــا تصمیمگیــری میشــود و پیوند دولت بــا بدنه جامعــه که کمک کــرده اداره مملکت را به دســت گیرد، کمتر شــده اســت. عضو شورای اســتانی حــزب کارگــزاران ســازندگی ایــران در خراسان رضوی گفت: تصور ما این است که کسی که وارد حزب میشود فقط میخواهد کار سیاسی کنــد در حالی که حزب باید حوزههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را هم پیگیری کند.
یوســفی بــا بیــان اینکه احــزاب بایــد نظام تصمیمســازی و تصمیمگیــری دولتهــا را اصــالح کننــد، افــزود: در احــزاب گروههــای مختلــف در حوزههای اقتصــادی، اجتماعی و فرهنگــی وجــود دارند که باید تجمیع شــوند و نگاههای یکســانی در هر کــدام از این عرصهها ارائــه دهند تــا وقتی یــک دولــت از دل جریان سیاسی برخاســت بتواند با معدل برنامههای احــزاب آن جناح سیاســی، کشــور را اداره کند و گسیختگینظامتصمیمگیریوتصمیمسازی در کشور ایجاد نشود.
وی اظهــار داشــت: حــوزه اقتصــادی را نمیتــوان نادیــده گرفــت زیــرا مــردم عــادی کــه فعالیــت سیاســی و حزبــی ندارند بیشــتر نگاه شــان این اســت کــه هر گروه سیاســی چه برنامههایی در راستای توسعه اقتصادی کشور ارائه میدهد.
وی افــزود: مــا اکنــون چشــمانداز 20 ســاله داریم کــه دولتها برای رســیدن به آن برنامه میدهنــد و حــرف مــا بــه عنــوان کنشــگران حزبــی این اســت کــه در تدوین ایــن برنامهها احزاب هم باید مشــارکت داشته باشند و خود دولتهــا به تنهایــی و بینیاز از احــزاب برنامه ندهنــد. وی اظهــار داشــت: هدفی کــه احزاب میتواننــد پیگیری کنند تدوین نظــام اجرایی، تصمیمگیریوتصمیمسازیاست.