سالروزگشایشکاخدادگستری

ســاخت ساختمان کاخ دادگســتری توسط سید محســن صدر (صدراالشــراف) وزیر دادگستری کابینــه محمــود جم به مناقصه گذاشــته شــد و شــرکت اشــکودا از کشــور چکســلواکی بهعنوان پیمانکار، عملیات ساختمانی آن را از فروردین 1317 آغــاز کرد. با آغاز جنگ جهانی دوم در اول ســپتامبر ۹3۹1 - نهم شــهریور8131 کار ســاخت بنــا متوقف مانــد و در نهایت در ســال 1325 افتتاح شــد. گابریــل گورکیان، معمار برجســته ارمنی، این بنــا را با 550 اتــاق و ســالن و هفت حیاط در ســبک معمــاری نوکالســیک طراحی و مجسمههای بانوی عدالت اثر ابوالحسن صدیقی و انوشیروان دادگر اثر غالمرضا رحیمزاده ارژنگ نیز این ساختمان را تبدیل به یک اثر تاریخی کرده است. گشایش رسمی کاخ دادگستری روزنامــه کوشــش سهشــنبه ۹1 آذر 1325 در گزارشــی از ایــن مراســم مینویســد: «ســه ســاعت بعد از ظهر دیروز کاخ دادگســتری کــه اخیراً ســاختمان آن بــه پایــان رســیده در پیشــگاه اعلیحضــرت همایــون شاهنشاهی رسماً گشایش یافت. قبل از تشریف فرمایی مرکب شاهانه، آقــای نخســتوزیر [احمــد قــوام الســلطنه] و آقایــان وزیــران رئیس و دادســتان دیوان کشــور و رؤســای عالی مقــام دوایر قضایــی و اداری در محل کاخ وزارت دادگستری حضور بهم رسانیده و در ساعت مقرر ذات همایونی تشــریف فرما شــده و گشایش رســمی به عمل آمد. جزئیات ســاختمان کاخ کــه قبــل از جنــگ شــروع شــده و بــا جدیت و مســاعی مهندسین عالی مقام چکسلواکی و سایر مهندسین اروپایی و ایرانی به پایان رسیده و مقدار مصالحی که مصرف شده از سنگ و سیمان و آهن و سنگهای مرمر و غیره به عرض رسید. اعلیحضرت همایونی نسبت به مهندسین اظهار مرحمت فرمودند و تمام قسمتهای کاخ و سالون ها[ســالن] و تاالرهای مجلل دادگاه جنایی و کتابخانه را بازدید فرموده و توضیحات الزم نســبت به هر قســمت به عرض رســید و در رادیو نیز جریان گشایش کاخ تفصیالً گفته شد.» روزنامه کوشش چهارشنبه ۹1 آذر 1325 در گزارش دیگری مینویسد: «کاخ دادگســتری ایــران بدون تردید در قاره آســیا بــدون مثل و مانند اســت .... عظمــت ایــن کاخ با شــکوه به قدری اســت که مســاحت آن 02هزار متر مربع میباشــد و ارتفاع آن به بیست و هفت متر میرسد و اســتحکام کاخ خیلی زیاد اســت زیرا تا ده متر شفتهریزی و پیریزی شده است. تمام پلههای این کاخ از سنگ مرمر است و هفت حیاط و پانصد و پنجاه اتاق و سالون دارد و طول گالریهای آن در وسط اتاقها بــه چندین کیلومتر میرســد .... در طرح نقشــه ایــن کاخ طوری دقت شــده کــه راه ورود و خــروج اعضای دادگســتری و مردمی که به عدلیه مراجعه دارند به کلی جدا اســت و نیز راه ورود و خروج محبوسین که باید موردمحاکمه قرار بگیرند جدا میباشد و ممکن است که صد نفر محبــوس در دادگاههــای مختلف این کاخ مورد دادرســی قرار بگیرند بــدون اینکــه یکدیگر را ببیننــد و یا باهــم تالقی کنند. یکصــد و پنجاه میلیــون ریال...خــرج ســاختمان ایــن کاخ باشــکوه و عظیم...گردیده اســت. این کاخ عالوه بر دســتگاه حرارت مرکزی و حمام، رســتوران و آشــپرخانه و زنــدان موقت و مریضخانه و ســازمان طــب قانونی و غیره به یک البراتوار بزرگ مجهز اســت که در آن میتوانند اجســاد را تشریح و مواد مختلف کاخ را تجزیه و ترکیب نمایند. زیرا بهطوری کــه میدانید این قســمتها در کشــف بعضی از جرایــم فوقالعاده مورد لزوم میباشد. در هر صورت از لحاظ صوری و ظاهری این کاخ بزرگ بدون شک موجب مباهات دادگستری ایران میباشد...»