حضور یک آشنا در غرفه ملی ایران

اهالی نشر از سرپرست جدید مؤسسه نمایشگاه های فرهنگی ایران چه انتظاری دارند؟

معــاون امــور فرهنگــی وزیــر ارشــاد در حالی قادرآشــنا را به سرپرستی مؤسسه نمایشــگاههای فرهنگی ایــران منصوب کــرده کــه اهالــی نشــر معتقــد بــه لزوم بررســی همــه جانبــهای در ارتبــاط بــا فعالیتهــای ایــن مرکز طی ســالهای اخیــر هســتند. آنــان مهمتریــن دلیــل در انجــام ایــن کار را دســتیابی بــه نقــاط ضعف و قوت مدیران قبلی در راســتای برنامهریزیهــای تــازه میداننــد. بعد از اعالم خبر استعفای امیرمسعود شهرام نیازازمدیرعاملیمؤسسهنمایشگاههای فرهنگــی ایــران بعــد از حــدود 6 ســال، محســن جوادی(معــاون فرهنگــی وزیر ارشــاد)، قــادر آشــنا را بــه سرپرســتی آن منصــوب کــرد. در کارنامــه کاری آشــنا میتوان ریاســت مؤسســه آموزش عالی علمی-کاربــردی فرهنــگ و هنــر، مدیر کلی مرکز هنرهای نمایشی وزارت ارشاد و همچنیــن مدیرکلــی فرهنگ و ارشــاد استان البرز اشاره کرد.

ایــن مؤسســه از ســال 1371 بهعنوان یکــی از زیرمجموعههــای وزارت ارشــاد دایــر شــده و از مهمترین وظایف آن هم میتوان به برپایی نمایشگاههای استانی کتاب و همچنین برپایی غرفه ملی ایران در نمایشگاههای خارجی کتاب از جمله «فرانکفــورت»، «بولونیــا»، «مســکو» و«چین» اشــاره کــرد. با توجه به اهمیت اینوظایفنیزهموارهنقدهایمختلفی متوجه مدیــران آن بــوده، از جمله آنکه حضور چندان مؤثری در نمایشــگاههای خارجی کتاب نداشــتهاند یا اینکه شــیوه برپایــی نمایشــگاههای اســتانی کتــاب موجب کاهش فروش کتابفروشــیهای استانی شــده است. البته نمیتوان منکر کارکردهــای مثبــت ایــن مؤسســه طــی ســالهای اخیــر شــد، بویــژه کــه حضور نمایندگان نشر ایران در غرفه ملی منجر بــه آشــنایی آنــان بــا وضعیــت جهانــی صنعت نشر شده است.

قبــل از تمــاس بــا برخی اهالی نشــر برای اطالع از پیشنهادها یا خواستههایی که از سرپرســت جدید مؤسسه فرهنگی نمایشــگاههای ایــران دارنــد با محســن جــوادی، معــاون فرهنگــی وزیــر ارشــاد تماس گرفتیم تا از تغییرات احتمالی در برخیبرنامهریزیهاوسیاستگذاریهای این مؤسسه باخبر شــویم، جوادی تأکید کرد به طورقطع شاهد برخی تغییرات با توجه به ضرورتهای روز خواهیم بود اما صحبت درباره جزئیات آن را به روزهای آینده موکول کرد. ■ بایدازشیوهمدیریتدولتیدورشد

محمدرضــا تــوکل صدیقــی، مدیــر مسئول نشر «صابرین» که سابقه حضور در فعالیتهای اجرایی نمایشگاه کتاب تهــران را هــم دارد یکــی از مهمتریــن مــواردی کــه تأثیــری جــدی در بهبــود فعالیتهای این مؤسسه خواهد داشت رافعالیتپررنگترصنوفنشرمیداند. وی در همین رابطه گفت: «این مؤسسه باید از شــیوه مدیریت دولتی دور شــده و مدیریت هیأت امنایی درآن پررنگتر از قبل شود، البته حاال هم نمایندگان نشر در آن حضور دارند اما این حضور چندان اثرگذارنیست.»

ایــن عضــو اتحادیــه ناشــران و کتابفروشــان تهــران منکــر تأثیــر مثبت فعالیتهــای ایــن مؤسســه نیســت اما تأکید دارد کــه خروجی فعالیتهای آن بــه انــدازه بودجههایــی کــه در آن خــرج شــده نیســت، او ادامــه داد: «بــه عقیده مــن حضــور ایــران در نمایشــگاههای خارجی کتــاب چندان مؤثر نبوده وغرفه ملــی آنچنــان کــه باید قــادر بــه معرفی نشــر کشورمان نشــده اســت. ازهمین رو بهتــر اســت مدیر جدیــد دســت به یک ارزیابــی جدی درخصوص فعالیتهای انجام شــده این مؤسســه طی ســالهای گذشــته بزنــد تــا نقــاط ضعــف و قــوت تصمیمگیریهای قبل مشخص شده و بر آن اساس دســت به برنامهریزیهای جدیدبزنند.»

اعظم کیان افراز، نویسنده، پژوهشگر و مدیرمســئول نشــر کیــان افــراز هــم از مدیریت جدید این مؤسســه میخواهد کــه با بهــره گرفتــن از راهکارهــای اهالی نشــر از ایدههــای بخــش خصوصــی درجهــت برنامهریزیهــای کارآمد بهره بگیرد. عالوه براین معتقد اســت:«یکی از فعالیتهای مهم این مؤسسه برپایی نمایشــگاههای اســتانی کتــاب اســت که اتفاقاً نقدهای بســیاری به آن میشــود، آقای آشــنا حتماً باید چارهای بیندیشــد تــا کتابفروشــان اســتانها آســیبی از این بابت نبینند، به گمانم همزمان با برپایی نمایشــگاههای مذکور میتواند با درنظر گرفتن مبلغ تخفیفی مردم را به خرید از کتابفروشیها هم تشویق کند تا بازار آنها هم کســاد نشود؛ در شرایطی که نشرمان به آن مبتال شده به شکلی جدی نیازمند بهره گرفتــن از ایدههــای جدید و تجربه فعاالن این حوزهها هستیم.»

البته کیان افزار معتقد اســت برپایی ایــن نمایشــگاهها فرصت خوبی اســت بــرای ناشــرانی که عالقهمند بــه تعامل مســتقیم بــا خواننــدگان خــود باشــند، هرچند که با احتســاب هزینههای ایاب و ذهاب و حمل کتاب به استانها، این کار را چندان هم مقرون به صرفه نمیداند.

امیرحســین زادگان، مدیرمســئول نشــر «ققنــوس» نیز گفــت: «تــا قبل از چهار - پنج سال اخیر برپایی غرفه ملی اقدامی صرفاً دولتی بود و اثرچندانی از حضور بخش خصوصی در آن نبود، اما طی ســالهای اخیر، از زمانــی که آقای صالحــی معــاون فرهنگــی شــد و حتی بعد ازآن که وزیری ارشــاد به او ســپرده شــد شــاهد رونق بیشــتر غرفــه ملی در نمایشــگاههای خارجــی کتــاب بودیم. البتــه روال برپایی ایــن غرفه هم مدتی اســت به تکرار افتاده و دیگر اثرچندانی نــدارد.» حســین زادگان معتقد اســت تــا وقتی بــه معاهــده برن (قانــون کپی رایــت) نپیوســتهایم و قواعــد جهانــی حضور در نمایشــگاههای بینالمللی را رعایت نمیکنیــم، نمیتوانیــم انتظار چندانــی در برقراری تعامــل با فعاالن جهانی نشــر و همچنین خرید و فروش رایت کتاب داشته باشیم.

این فعال عرصه نشــر ادامه داد:«در ارتباط با برپایی نمایشــگاههای اســتانی کتــاب هم معتقدم که بیشــتر به محلی بــرای ارائــه کتابهــای بــه اصطــالح کتابســازی و آثــار کــم ارزش شــدهاند. متأســفانه اغلــب ایــن نمایشــگاهها در شــرایطی برگــزار میشــوند کــه برخــی ناشــران از آن بــرای ارائــه ترجمههــای تکراری و بیکیفیت بهره میبرند.» ■ تجربهمدیرانقبلیازمیاننرود

عبدالعظیــم فریدون، مدیرمســئول نشــر «محــراب قلم» هم معتقد اســت که اگر سرپرست جدید که احتمال تغییر عنوان او به مدیرعاملی هم جدی است خواستار انجام اقداماتی مؤثر است باید دست به یک ارزیابی از فعالیت مدیران قبلــی بزنــد. او ادامه داد: «طــی این 37 سالی که از ورودم به عرصه نشر میگذرد هنوز به فــردی در میان مســئوالن مراکز مرتبــط با کتــاب برنخوردهام کــه به طور جــدی این عرصه را لمس کرده باشــد و ایــن یکی از دالیلی اســت که شــاهد نقد به عملکرد مراکزی چون همین مؤسسه هستیم.»فریدونتصریحکرد:«خودمن هنوز درک درستی از اقداماتی که مؤسسه نمایشــگاههای فرهنگی طی ســالهای فعالیتــش انجــام داده نــدارم، ای کاش حداقــل بــرای یــک مرتبــه هــم شــده مدیــران این مؤسســه بیاینــد بگویند که تا به حال چه اتفاقــی آنجا افتاده و اصالً دستاوردش چه بوده! تنها چیزی که طی این سالها دیدهایم این بوده که رفتهاند قرارداد تبادل غرفه بستهاند که برفرض غرفــه میهمان نمایشــگاه کتــاب تهران ســال بعد کدام کشور باشد یا اینکه ایران بــرای حضــور در نمایشــگاه کتــاب کدام کشور از برخی تسهیالت استفاده کند!»

او معتقد است وقتی ارزیابی درستی از فعالیتهــای ایــن مؤسســه انجــام نشــود نمیتوان درباره میــزان کارآمدی فعالیتهای آن صحبت کــرد، فریدون ادامــه داد:«خــود مــن یــک دهــه اســت میگویــم تجربــه مدیــران قبلــی ایــن مؤسســه کجا میرود؟ شیوه مدیریت در ســازمانها و ارگانها به گونهای است که وقتی مدیــر جدید با کلــی آزمون و خطا موفق به کسب تجربههایی میشود باید کنار برود و فرد دیگــری جای او را بگیرد؛ ایــن در حالــی اســت کــه اصــالً معلــوم نیســت ســرتجربههای نفــر قبلــی چــه میآید!»

فریــدون تأکیــد دارد اگــر بیــش از پیش شــاهد فعالیــت بخش خصوصی در مراکــزی همچــون همیــن مؤسســه نمایشــگاههای فرهنگــی ایــران شــویم میتــوان بــه انباشــت تجربههــا و امکان بهرهبــرداری فــرد بعــدی از آن امیــدوار شــد، او تأکیــد کــرد:«در امــور اجرایــی، توانایی صنوف و تشــکلهای خصوصی نشر خیلی بیشتر از مدیران دولتی است، صنف حتی اگر در ابتدای کار بالغ نشــده باشــد هــم بــه مــرور کار را یــاد میگیرد، مهمترین تفاوت آن هم در این است که تجربهها را نگه داشــته و نمیگذارد هدر برود؛ حاال باید قدری صبر کنیم و ببینیم مدیریت جدید این مؤسسه چه روندی را در پیش خواهد گرفت.»