سالم آقای مهرجویی

المــاس ۳۳ چندان برايش دســتاوردی نداشــت، نه منفعت مالى نصيبش شــد و نــه اعتبار هنری. فقط و فقط در شــهر پيچيد كه جوانى فلسفهخوانده از فرنــگ آمــده و مىخــواد ســينما كار كنــد، جوانــى تازهنفس، با ايدههايى منحصربهفرد. دومين تجربه سينمايى مهرجويى اما بهشکلى رقم خورد كه تا هنوز او را با فيلم «گاو» مىشناسند. فيلمى كه غالمحسين ســاعدی پيشتر نمايشنامهاش را نوشــته بود و توسط هنرمنــدان اداره تئاتــر اجــرا شــده بــود، اينبــار در همــکاری با اين ســينماگر جــوان، در قالب فيلمنامه درآمــد و جلــوی دوربين رفــت، عــزتاهلل انتظامى، جمشيد مشايخى، على نصيريان ...و كه هر كدامشان ضلعــى از بــازی در ســينما، تلويزيــون و تئاتــر ايــران شــدند. داســتان داريوش مهرجويى از همينجا آغاز مىشــود، آنچــه امروز مــا از مهرجويى مىشناســيم، از جهــان فکــری و ســينمايى او، از گاو آغاز مىشــود و امتداد پيدا مىكند، در كارنامهای ســينمايىاش پس از آن آثار درخشــانى همچون آقــای هالو، دايره مينا، اجارهنشينها، هامون، سارا، بانو ...و به چشم مىآيد. 2 مهرجويى را كارگردان مهم و مؤلفى مىدانيم بــه اعتبــار كارنامــه معتبــرش، مهرجويــى اگــر كارگردان بزرگى شــده اســت و تأثيرگــذار، به خاطر فيلمهــای مهــم ســالهای قبلــش اســت و نــه فيلمهايــى نظيــر اشــباح، آســمان محبــوب و چــه خوبــه كــه برگشــتى، گرچه خــودش معتقد اســت اين فيلمهای ســالهای اخير دلخواســته اوســت و اينطــور حال مىكند. اما ما مخاطبان ســينما، او را با هامون مىشناســيم، فيلمى كه سينمای ايران را بدون آن نمىتوان معنا كرد، فيلمى كه بر نســل يــا حتى چند نســل اثر گذاشــت و دورانســاز شــد، يــا فيلمــى مانند پــری، مهرجويــى را بواســطه اين آثار آرتيســتى انديشمند مىشناســيم، فيلمسازی كــه از رهگــذر آثــارش، بــه فلســفه -دلخواســته هميشــگىاش- مىرســد. همچنيــن مهرجويــى بــا فيلمهايــى نظيــر دايــره مينــا و اجارهنشــينها، نشــان داده اســت كه ســينمای اجتماعى-سياسى و همچنيــن ژانــر كمــدی را مىشناســد، فيلمهايى درخشــان كــه معاصريــت زمانهشــان را هــدف گرفتــه بودند، يــا فيلمى مانند ميکــس كه عالوه بر دغدغههــای فلســفىاش، هنر اصلىاش، ســينما را نيــز هدف گرفته اســت. مهرجويى بــه اعتبار اين آثار درخشــان، اين فيلمهای دورانساز، كارگردان مؤلفى در تاريخ سينمای ايران به حساب مىآيد. بــا اينهمــه، از هرچــه بگذريــم، داريــوش مهرجويــى آرتيســت يگانــه و بــزرگ معاصــر ماســت، ســينمای ايران را بــدون آثــار او نمىتوان بررســى كــرد و بىحضــور او، مــا قطعــاً چيزهــای زيــادی كــم داريــم، صحنههايى كــه او خلــق كرده اســت، ماندگارنــد، بهيــاد بياوريــد ســعيد كنگرانى را در لحظــه پخش غــذا در حلبىآبادهــا، در دايره مينــا، به يــاد بياوريد عزتاهلل انتظامــى را وقتى در فيلم گاو دچار دگرديســى مىشــود و بــه هيأت گاو درمىآيد، به ياد بياوريد دويدن خســرو شکيبايى را رو بــه دريا، در هامون يا صحنه فروپاشــى آپارتمان را در اجارهنشــينها، همــه و همــه نشــان از ذهــن زيبای مهرجويى دارد، كارگردانى كه امروز، 7۱ آذر، زادروزش را گرامى مىداريم.