سینماهای متروکه دربرزخ رونق و ویرانی

بالاستفاده ماندن بیش از 20 سینمای قدیمی و فرسوده در شهر تهران، آسیب بزرگی است که در تمام این سالها بهدنبال یک نسخه شفابخش میگردد

ماجرایسینماهایفرسودهوگاهمتروکه تهران بزرگ، نقل امروز و دیروز نیست. برخــی از این ســینماها دهه هاســت که تعطیلنــد و رنگ هیچ فیلمی را بر پرده خود ندیده اند؛ ســینماهایی که مغموم و خــاک خورده بعضــاً تبدیل بــه انبار و در مــواردی نیز پاتوق کارتــن خوابها و معتادان شــده و بیشــتر هــم در مناطق مرکزی و جنوب شهر واقع شدهاند. داســتان ایــن ســینماها آنقدرهــا هــم پیچیــده بــه نظــر نمیآیــد کــه وزارت فرهنــگ و ارشــاد اســامی نتوانــد بــه کمک شهرداری فکری به حالش بکند! در شــهری کــه هنرمنــدان و گروههــای نمایشــی از کمبود ســالن یا محلی برای عرضه مستقیم محصوالت شان در رنج هستند، قطعاً بااستفاده ماندن بیش از 0۲ ســینما در شــهر تهران آسیب بزرگی اســت؛ هم به مالــکان این بناها و هم به اهالی فرهنگ و هنر. برخــی از ایــن ســالنهای قدیمــی هــم صرفاً چراغ شان روشن است و سینمادار به هر زور و ضربی مجبور است صورتش را ســرخ نگــه دارد، وگرنــه کوچکتریــن انتفاعی از سالن خود نمیبرد! به اذعان برخی کارشناسان با آمدن پردیسهای مــدرن ســینمایی آن هــم بــا تجهیزات چند سالن ســینمایی، پارکینگ و کافه و رستوران دیگر کســی رغبت نمیکند به این ســینماها- مثاً به سینما رودکی در الله زار- برود. اکثر این سینماها مالکانی دارند که یا در قید حیات نیستند یا دیگر لقای ســینما را به عطایش بخشــیدهاند و از ایــران مهاجرت کردهانــد. بعضی از این ســینماها هم چندین مالــک دارند که هیچ گاه بر سر بازسازی سینمایشان به تفاهم نرســیدهاند. اگــر هم بخواهند انحــال سینمایشــان را اعام کننــد و از شــهرداری جواز تغییر کاربــری بگیرند، طبق قانون، نمیتوانند و باز هم پشــت درهــای بســته میماننــد. حــال تکلیف چیست؟ ■ تاکنونامکاننداشتهدرتهرانسینمای متروکهایتغییرکاربریدهد علــی خلیلی شــهردار ناحیــه 4 منطقه ۷تهــران در مــورد امکان تغییــر کاربری ســینماهای متروکــه بــه «ایــران» میگوید:«امــکان نــدارد در شــهر تهران یک ســینما تغییر کاربری بدهد و کسب و کار دیگــری پیــش بگیرد. چون ســرانه فرهنگــی در شــهر تهــران بشــدت دچار کمبود است واگر بخواهیم همین سرانه موجــود فرهنگــی را هــم از بیــن ببریــم دچار چالش فرهنگی میشویم. مثاً در میدان گرگان حداقل 0۲ ســال اســت که سینمایی متروکه وجود دارد. اینها بعد از دو دهه مالکان شان سعی کردند تغییر کاربری دهند اما مدیریت شهری این کار را نکرد و از لحاظ قانونی هم نمیتوانند. چــون وقتی بــرای ملکی از نظــر قانونی کاربــری فرهنگــی تعریف شــده باشــد، نمیتوانــد تغییــر کاربــری دهــد و بهره بــرداری از آن هــم باید فرهنگی باشــد و غیر از آن هم نمیتواند.» حــاال مالــکان ایــن ســینماهای متروکــه بــا ایــن اوصاف فقــط یــک راه دارنــد؛ یا سینمایشــان را دوبــاره بازســازی کنند یا به شــکل دیگری از سینما استفاده کنند آن هــم به شــرطی که کارشــان فرهنگی و هنری باشــد. مثاً ســالن تئاتر باشــد یا جایی برای برگزاری یک کاس هنری یا حتی محلی برای نمایش آثار تجسمی. خلیلــی در ادامــه در مورد ســینماهایی کــه بازســازی شــدهاند، توضیــح میدهد:«شــهرداری در آمادهســازی و زیرســاختهای نوســازی بنــا کمــک میکند. اما دربحث تغییــر کاربری باید ایــن مســأله به کمیســیون مــاده 5 برود و ایــن کمیســیون هم نســبت بــه تغییر کاربــری در تهــران هیــچ اقدامــی انجام نمیدهــد. مالــکان این ســینماها چون درآمدشــان پایین آمده، انگیزهای برای راهانــدازی و ادامــه کار ندارنــد. به خاطر همیــن وزارت فرهنــگ بایــد اشــتیاق صاحبان این ســینماها را افزایش دهد. مثاً ســینما سروش مدتی تعطیل کرد. صاحبش میگفت برایم صرفه ندارد.» ■ سینماهایی که در حال تعطیلیاند سینما ســروش از آن دســته سینماهای فرســودهای بــود کــه صاحبش در ســال ۹۸ تصمیــم بــه بازســازی آن گرفــت تا دوباره ســینمایش را رونــق دهد. او بعد از ســه سال و نیم این ســینما را بازسازی کرد، امــا حاال با وجــود هزینههای باالی بازسازی، دخل وخرج نمیکند و به قول علی اصغرعاشــوری، مدیر این ســینما، اگــر برخی فیلــم ها که هر از گاهــی از راه میرسند(مثل هزارپا) نباشد، شاید این سینماامسالتعطیلمیشد. او کــه دل ُپــری دارد، ادامــه میدهــد: «مؤسســه ســینما شــهر وزارت فرهنگ 50 درصــد مبلغ بازســازی را به ما داد تا توانستیم دوباره آن را بازسازی کنیم. تازه وضعیت سینماها در جنوب شهر تهران اسفبارتر اســت؛ اصاً از انقاب به پایین سینما نداریم. سینماهای اطراف ما هم درحال تعطیلی هستند. مردم به سینما نمیآینــد. اصــاً چــرا باید ســینماهای متروکه بازســازی شوند؟ وزارت فرهنگ بایــد از ســینماها حمایــت کند تــا رونق بگیرند.» ■ حذف ضوابط و قوانین دست و پاگیر برخــی ســینماداران قوانیــن دســت و پا گیــر وزارت فرهنــگ را عامــل بیرغبتی ســینماداران میدانند تا برای ســینمای متروکهخودفکریبکنند. رضــا زاهدیــان، وکیل مالکان ســینمای بازســازی شــده «صحــرا» اســت. او در خصــوص مشــکات سینمایشــان میگوید:«مشــکات بســیاری بر ســر ما سینماهای قدیمی که بازسازی کردهاند وجود دارد یکی اینکه برنامههای دست و پا گیر بســیاری از طرف وزارت فرهنگ بر ســر راهمــان اســت. دوم محدودیتی اســت که در تعداد پروانــه نمایش با آن مواجهیــم. یعنــی از تعــداد 0٦ الــی 0۷ سینمایی که در تهران است به 0۳ سینما پروانــه نمایــش فیلمی پرفــروش مثل هزارپــا داده میشــود. اما ما نتوانســتیم اجازه اکــران هزار پا را بگیریــم. از طرفی مــا بایــد بــا ســینماهای اطرافمــان کــه همقیمت ما بلیت میفروشند، رقابت کنیــم. اگر بخواهیم درصــدی از بلیت را کم کنیم تا مخاطب را جذب کنیم، کلی کاغذبازی و نامهنگاری الزم دارد؛ تازه اگر با ممانعت برخی مواجه نشویم! حتی اگر بخواهیم برنامه تئاتر یا کنســرتی در این ســینما بگذاریــم، بازهم با مشــکل روبهروییم. از مکاتبات با وزارت فرهنگ هم که بگذریم، بحث تعدد مالکان این ســینما هم مطرح است[که البته ربطی به این بحث ندارد] اما درکل ما هر سال زیــان میدهیم و امســال هــم به همین منوال ضرر کردیم.» او پیشــنهادی هــم برای رفع مشــکات سینماداران برای وزارت فرهنگ و ارشاد اســامی دارد: «وزارت فرهنــگ بایــد تمام ضوابط اضافی یا قوانین دســت و پاگیــر دیگر را حذف کند. یعنی محتوای محصوالتفرهنگیوهنریراکنترلکند تا منطبق بر موازین و فرهنگ ما باشــد، اما بقیه کارها را بر عهده بازار و صاحبان ســینماها بگــذارد تا خودشــان تصمیم بگیرند که چه فیلمی نمایش دهند. این گونــه تحولی بــه وجود خواهــد آمد و کار سهلتر خواهد شد. در تمام دنیا هم کار به همین منوال است.» ■شــهرداری و انگیــزه بخشــی بــه سینماداران محمدرضــا فرجی دبیر شــورای صنفی اکــران، در خصــوص اینکــه وزارت فرهنگ آیا سیاســتی در جهت استفاده از این سینماهای متروکه دارد؟ یا تاکنون برنامهای برای یک نشســت با صاحبان این ســینماها تــدارک دیده اســت؟ یا با شــهرداری تعاملــی دارد؟ میگوید:«در ســال هــای اخیــر ســینماهایی بودهانــد که بهدلیل فرســودگی یا قــرار گرفتن در نقاط شــلوغ و پرتردد شهر و جغرافیای نامناسب و ناهمگون، تعطیل شده اند؛ مثل مجموعه سینماهای الله زار. مردم هم عاقه ندارند در این ســینماها با آن بافــت و سیســتم قدیمی فیلــم ببینند. از طرفــی ایجــاد پردیسهــای خــوب ســینمایی که به ناوگان ســینمایی کشور افزوده شــده، میــل خانوادهها خصوصاً نســل جوان را بــه طرف این ســالنهای جدید کشانده است. این امر باعث شده اســت که مالکان ســینما هم بعد از این اتفــاق انگیــزهای بــرای بازســازی بافت سینمای فرســوده نداشته باشند. وزارت فرهنــگ عاقهمنــد اســت جاهایــی که سینما ندارد یا ســالن های سینمایی که میتوانــد با بازســازی و مرمت، با کمک شــهرداری بــه نــاوگان ســینمایی کشــور اضافه کند. سینماهایی هم که چارچوب بازســازی را ندارنــد بایــد منحل شــوند. ما بــا مالکانی کــه در قید حیــات بودند، جلساتی داشتیم و آنها معتقد بودند که انحال هزینه هنگفتی دارد و امکان پذیر نیست. اگرشهرداری سینمای متروکه را برای خودش بــردارد و در نقطه دیگری از تهــران بــا بافت بهتــری ملکــی برای احــداث ســینما در اختیــار مالــکان قرار دهــد، هزینــه ســنگینی متوجــه مالکان نمیشــود و ســینماداران نیز انگیزه پیدا میکنند.» او در پاســخ بــه اینکــه آیــا وزارت فرهنگ با شهرداری در این خصوص جلســهای گذاشــته، افــزود: «ســالها پیــش بــا شــهردار منطقــه ۲۱ در خصــوص ســینمای خیابــان اللــه زار بحثهایــی برای رونق این ســینماها شد، اما آنچه اهمیت دارد، این است که مالکان تعدادی از این سینماهای خصوصــی در قیــد حیــات نیســتند وتعــدادی را هم شــهرداری بواســطه اینکه در نقاط شــلوغ واقع شــدهاند و مثاً پارکینــگ ندارند ...و اجازه تغییر کاربریشــان را نمیدهــد. واقعــاً چه تضمینــی اســت کــه خانوادههــا در ترافیک و ازدحام این گونه بافتها به سینما بیایند؟ شــهرداری باید کمک کند و پیشنهادهایی بدهد تا با انحال سینماهایقدیمیوتغییرکاربری،در جاهای بهتری این کار انجام شود.» خلیلــی در خصــوص ایــن پیشــنهاد فرجــی میگوید:«امکانــش هســت و وزارت فرهنگ و شــهرداری باید کارگروه مشــترکی تشــکیل دهنــد و جلســاتی بگذارنــد تــا بــا بررســی این موضــوع به نتیجهروشنیبرسند.»