بودجه عمرانی گرفتار در «تله اقتصادی»

بــر اســاس قوانیــن بودجه، در هر اســتانی بودجــه عمرانــی 60 و بودجــه جــاری 40 درصــد از بودجــه کل ســهم داشــت. در ســالهای گذشــته که هزینههــای جــاری بشدت افزایش یافت این ارقام برعکس شد و تخصیــص بودجــه عمرانی نســبت بــه جــاری 40 بــه 60 درصد شد. اما در حال حاضر این دستورالعمل هم رعایت نمیشــود و میتوان گفت در 7 ســال اخیر بودجه عمرانی 10 تا 15 درصد از بودجه کل ســهم دارد. کاهش ســال به ســال بودجه عمرانــی بر اســاس اصول و منطق نیســت و ریخت و پاشهای هزینهای عامل آن اســت. با اینکه بودجه عمرانی بــه 15 درصد کاهش یافتــه امــا کل ایــن 15 درصــد هم تخصیص داده نمیشــود و در پایان هر ســال مشــخص میشود که تخصیص بودجه عمرانی نصف عدد در نظر گرفته شــده هم نیست. مثالً اگر برای اســتان تهران 10 میلیــارد تومان بودجه عمرانــی تصویــب میشــود در آخــر ســال 2 میلیــارد از ایــن مبلغ تخصیص داده شــده اســت.کار عمرانی بــا این بودجههــای اندک پیشنمیرود.پروژههایعمرانیبودجههای زیــادی میخواهــد کــه بهدلیــل نبــود منابــع پروژههایی که قبالً تعریف شــده و کلنگزنی آن هم آغاز شــده هنوز به ســرانجام نرســیده اســت. با گران شــدن نرخ ارز از ســال گذشــته نقدینگی دولت هم بیشتر شده است. حجم دالر دریافتــی دولــت تقریبــاً ثابــت بــوده اما بهخاطــر افزایــش قیمــت دالر دولتــی و آزاد نقدینگــی ریالــی دولــت هــم افزایــش یافته اســت به همین دلیل دولت توانست بخشی از بدهی پیمانکاران را بپردازد و انتظار میرود تخصیــص بودجه عمرانی در ســال 98 بهتر باشــد. بودجــه عمرانــی ســال 97 تا شــهریور مــاه حدود 20 درصد تخصیص یافته اســت. طرحهای عمرانی و تکمیل آنها همیشه یکی از معضالت خرج بودجهای دولتها اســت، یکــی از علتهــای ایــن معضــل پروژههایی اســت کــه از ســالهای گذشــته بیبرنامــه و بدون توجیه اقتصادی کلنگ خورده و ناتمام ماندهاند. بودجه دولت که از دو بخش جاری و عمرانی تشــکیل میشــود سالهاســت که درگیر متوازن نبود این دو بخش بوده و عمدتاً ســهم بودجههــای عمرانی به بخــش جاری اختصــاص پیــدا کــرده و پروژههــای عمرانی نیمه تمام رها شدهاند. بودجه جاری اهمیت دارد امــا منابــع آن نبایــد با کاســتن از بودجه عمرانی تأمین شود. بودجههای ساالنه نشان میدهــد در اغلــب ســالها بودجــه عمرانی پیشبینی شده در بودجه کامل تحقق نیافته و حتی هر ســال میــزان تحقق آن نســبت به بودجه مصوب کمتر شده است. بر این اساس با توجــه به حجم بــاالی پروژههــای عمرانی باقی مانده از سالهای قبل اولویتبندی آنها بــرای پرداخت بودجه باید در دســتور کار قرار گیــرد و بر اســاس میزان پیشــرفت و اهمیت پروژهها بر اســاس اولویتهای ملی منابع به ســمت این پروژهها بــرود. بر اســاس آخرین آمار از عملکرد بودجه سالجاری از مجموع حدود26 هزار میلیارد تومانی که تحت عنوان بودجــه عمرانی مصوب شــده تاکنون حدود ۵2 هزار و 00۵ میلیارد تومان پرداخت شــده اســت. بعید اســت تا پایــان ســال کل بودجه عمرانــی تخصیــص داده شــود بنابرایــن باز هــم تعــدادی از پروژههــا بــه ســالهای بعد منتقل میشــود و معضل تخصیص بودجه عمرانی همچنان ادامه دارد مگر اینکه منابع جدیدی برای تخصیص بودجههای عمرانی تعریف کنیم که با توجه به بدهیهای دولت به پیمانــکاران پیدا کردن منابع جدید نیاز به مشوقهاییبرایبخشخصوصیدارد. مشکلدیگربودجهعمرانیدخالتمسئوالن مختلف در این بودجه اســت. هر کســی بنا بر مســئولیتی که دارد میخواهد سهم بیشتری از بودجه عمرانی را برای پیشــبرد برنامههای بخشــی داشــته باشــد. جزیــرهای فکــر کردن باعث معطل مانــدن بودجه پروژههای ملی شــده است. ســهم خواهی مســئوالن استانی و نمایندگان مجلــس از بودجههای عمرانی اولویتبندی پروژهها را خدشهدار کرده است. معضــل دیگــری کــه بودجــه عمرانی بــا آن روبهرو اســت هزینههای باالی دولت و سهم بیشــتر بودجه جــاری از کل بودجه اســت. اگر کنترلی بــر این موضوع نباشــد منجــر به تله اقتصادی میشود. به این معنی که منابع به جای اینکه صرف تولید و سرمایهگذاری شود صــرف هزینههای جــاری میشــود یعنی ما نمیتوانیم از منابع خود ســود و درآمد کسب کنیــم بلکــه از درآمدهــا فقط بــرای مصارف جاریاستفادهمیکنیم.